Türkiye halkının 1919’da Kurtuluş Savaşı’na başladığı sırada bağımsızlığını kazanan Afganistan’ın Türkiye için özel bir kıymeti vardır. 1 Mart 1921 ‘de Moskova’da imzalanan mutabakatla Afganistan, Anadolu hükümetini birinci tanıyan ülkedir. Ankara’ya diplomatik temsilci gönderen birinci ülke de Afganistan’dır.
Afganistan 19. yüzyılın ortalarında Hindistan’la bir arada İngiliz emperyalizminin egemenliğine girdi. 9 Ağustos 1919’de Emanullah Han’ın önderliğinde bağımsızlığını kazanan Afganistan daha Kurtuluş Savaşı devrinde yeni kurulmakta olan Türkiye Cumhuriyeti’yle alaka içine girdi. 1 Mart 1921 tarihinde Türk ve Afgan heyetleri Moskova’da görüşmeler yaptı ve Türkiye ismine Yusuf Kemal Tengirşenk ve İstek Işık, Afganistan ismine General Mehmed Veli Han tarafınca bir Türkiye Afganistan İttifak Antlaşması imzalandı. Eski Medine muhafızı Fahreddin Paşa, Kabil’e birinci Türk büyükelçisi olarak atandı.
Türk- Afgan alakalarının en canlı olduğu periyot Atatürk vakit içinderıdır. Afgan Hükümdarı Emanullah Han’ın Türkiye ziyareti, yabancı bir devlet liderinin Türkiye’ye gerçekleştirdiği birinci seyahattir.
TÜRK KAVİMLERİNİN MESKEN SAHİBİ
Afganistan Orta Asya’ya yakınlığı niçiniyle tarihi boyunca epey sayıda Türk kavimlerine konut sahipliği etmiş bir ülkedir. İslamiyet öncesinde Akhunlar ve Göktürkler üzere Türk kavimlerin egemenliğinde yaşayan bu bölge İslamiyet’in kabulünden daha sonra da Gazneliler, Büyük Selçuklu Devleti ve Harzemşahlar üzere öbür Türk kavimlerinin egemenliğine girdi. Bölgedeki Türk tesiri Timur İmparatorluğu ve Babür İmparatorluğu periyotlarında de birebir güçte devam etti.
Zeki Sarıhan “Kurtuluş Savaşımız’da Türk- Afgan İlişkileri” isimli kitabında (Kaynak Yayınları, 2002) Türkiye ile Afganistan içindeki dostluğu ve dayanışmayı evraklarıyla ortaya koyuyor. Kitapta, yalnız Ankara hükümetiyle Afganistan hükümetinin resmi bağları çerçevesinde kalınmamış, İttihatçıların Afganistan’daki çalışmalarına da yer verilmiş. Afganistan’da bu biçimdeki siyasal ve toplumsal yaşama ve Afganistan’ın dış ilgilerine de değinilmiş. Kitapta kullanılan en değerli kaynak kümesi, Kurtuluş Savaşı senelerında yayımlanan gazetelerdir.
Öteki bir kaynak, Kafkaslar’da ve Orta Asya’da faaliyet gösteren İttihatçıların mektuplarıdır. sonrasındasında dizi yazılara mevzu olmuş, kitaplara da girmiş bu mektuplarda, bilhassa Cemal Paşa’nın Afganistan’daki faaliyetleri kıymetli ölçüde aydınlanmaktadır.
AFGANİSTAN’IN ATATÜRK’Ü MÜ?
Taliban’ın Kâbil’i ele geçirmesinden daha sonra Vatan Partisi Genel Lideri Doğu Perinçek’in Taliban’ı “Afganistan’ın Atatürk’ü” ilan etmesi birtakım soru ve tartışmaları da birlikteinde getirdi.
Afganistan üzere, gericiliğin ağına düşmüş bir ülke bağımsızlığını koruyabilir mi? Taliban üzere şeriat kanunlarını uygulayacağını ilan eden, aslına bakarsan yıllardır bunun için savaşmış bir örgütün Afganistan’a hâkim olmasını sorun etmemeli miyiz? Taliban’la Afganistan’ın bağımsızlığını ve birliğini sağlamak mümkün müdür?
Afganistan 1919 yılında bağımsızlığını kazandı, fakat Afgan toplumu emperyalistlerin egemenliğinden kurtulamadı. Bunun sorumluları şeriatçılardır. Şeriatçılar, ülkelerine yabancı güçleri davet etmekten sorumludurlar.
40 YILLIK KÂNİ, OLUR MU YANİ?
Taliban sözcülerinin, “şeriat çerçevesinde” birtakım ıslahatlar yapacaklarını söylemeleri, bizdeki Taliban dostları için onu yasal ve kabul edilebilir göstermeye yarıyor. AKP kurucuları da “millî görüş” gömleğini çıkardıklarını ve artık demokrat muhafazakârlar haline geldiklerini söylemiyorlar mıydı? Yeni yargı binasının Diyanet İşleri Liderinin duasıyla açılacağı kimin aklına gelirdi?
IŞİD ÖRNEĞİ
ABD’nin Saddam rejimini yıkması daha sonrası Irak’a barış ve istikrar gelmediği üzere ABD işgali Irak’ta IŞİD’i doğurdu. Aklı başında hiç kimse ABD ve Batılı güçlerle savaşıyor diye IŞiD’i alkışlamadı. IŞİD, yalnız Amerikalılara değil, İslam olmayan bütün topluluklara ve kendi Müslümanlık anlayışına muhalif gördüğü İslamlara karşı vahşet uyguluyordu.
Her ABD’ye düşman olan “dostumuz” olsaydı, IŞİD’i de dost ve müttefik kabul ederek alkışlamamız gerekmez mi? Gerçi bunu yapanlar da oldu. Mehmet Ali Güller’in, Sadık Usta periyodunda Kaynak Yayınları’ndan çıkan “IŞİD Kara Terör” kitabına şiddetle karşı çıkanları da biliyoruz!
Zeki Sarıhan bir yazısında şöyleki diyor:
“ABD ve müttefiklerinin Afganistan’ı terk etmek zorunda kalması dünya halkları için ne kadar memnuniyet verici ise, bu ülkede uygarlık düşmanı fanatik bir terör örgütü militanlarının ülkeye hâkim olması da o kadar telaş vericidir. Gerici Pakistan medreselerinde yetişmiş bir güruh, artık Afganistan’da çağ dışı bir İslam Faşizmini yerleştirmeye çalışacaklar.”
“Bugün Afganistan’a hâkim olan İslam faşistlerinin niteliği anti-emperyalizm değildir. Onlar El Düstur, El Nusra ve daha biroldukca örgüt militanları üzere İslami bir faşist rejimi bütün İslam ülkelerinde hâkim kılmak için Afganistan’ı bir üs olarak kullanacaklardır.”
NİYE KAÇIYORLAR
Kâbil Havaalanı’nda ülkeyi bir an evvel terk etmek için birbirini çiğneyen insanların fotoğrafını görüyoruz. İhtilal yapmış bir ülkeden, yıkılan rejimin yöneticileri ve işbirlikçileri kaçar. Türkiye’nin Kurtuluş Savaşı sonunda da bu biçimde bir durum yaşanmıştı.
Ancak on binlerce Afganlının bir an evvel ülkeden kaçma gayreti nasıl izah edilebilir? “Afganistan’ın Atatürk’ünden” mi kaçıyor bu beşerler?
Taliban olsa olsa, 31 Mart 1909’da İstanbul’da meşrutiyete karşı şeriat isteğiyle ayaklanan güruha benzetilebilir. Mustafa Kemal Paşa, bu ayaklanmayı bastıran Hareket Ordusu’nun kurmaylığını yapmıştı.
Afganistan’da Taliban’ın idaresi ele geçirmesiyle can güvenliğinden telaş duyma kaçışların en kıymetli sebebidir. Beşerler, Taliban’ın Afganistan’da kuracağı rejimden kaçmaktadırlar. Afgan halkı, Taliban’dan korkmaktadır.
Hikmet Çiçek
Afganistan 19. yüzyılın ortalarında Hindistan’la bir arada İngiliz emperyalizminin egemenliğine girdi. 9 Ağustos 1919’de Emanullah Han’ın önderliğinde bağımsızlığını kazanan Afganistan daha Kurtuluş Savaşı devrinde yeni kurulmakta olan Türkiye Cumhuriyeti’yle alaka içine girdi. 1 Mart 1921 tarihinde Türk ve Afgan heyetleri Moskova’da görüşmeler yaptı ve Türkiye ismine Yusuf Kemal Tengirşenk ve İstek Işık, Afganistan ismine General Mehmed Veli Han tarafınca bir Türkiye Afganistan İttifak Antlaşması imzalandı. Eski Medine muhafızı Fahreddin Paşa, Kabil’e birinci Türk büyükelçisi olarak atandı.
Türk- Afgan alakalarının en canlı olduğu periyot Atatürk vakit içinderıdır. Afgan Hükümdarı Emanullah Han’ın Türkiye ziyareti, yabancı bir devlet liderinin Türkiye’ye gerçekleştirdiği birinci seyahattir.
TÜRK KAVİMLERİNİN MESKEN SAHİBİ
Afganistan Orta Asya’ya yakınlığı niçiniyle tarihi boyunca epey sayıda Türk kavimlerine konut sahipliği etmiş bir ülkedir. İslamiyet öncesinde Akhunlar ve Göktürkler üzere Türk kavimlerin egemenliğinde yaşayan bu bölge İslamiyet’in kabulünden daha sonra da Gazneliler, Büyük Selçuklu Devleti ve Harzemşahlar üzere öbür Türk kavimlerinin egemenliğine girdi. Bölgedeki Türk tesiri Timur İmparatorluğu ve Babür İmparatorluğu periyotlarında de birebir güçte devam etti.
Zeki Sarıhan “Kurtuluş Savaşımız’da Türk- Afgan İlişkileri” isimli kitabında (Kaynak Yayınları, 2002) Türkiye ile Afganistan içindeki dostluğu ve dayanışmayı evraklarıyla ortaya koyuyor. Kitapta, yalnız Ankara hükümetiyle Afganistan hükümetinin resmi bağları çerçevesinde kalınmamış, İttihatçıların Afganistan’daki çalışmalarına da yer verilmiş. Afganistan’da bu biçimdeki siyasal ve toplumsal yaşama ve Afganistan’ın dış ilgilerine de değinilmiş. Kitapta kullanılan en değerli kaynak kümesi, Kurtuluş Savaşı senelerında yayımlanan gazetelerdir.
Öteki bir kaynak, Kafkaslar’da ve Orta Asya’da faaliyet gösteren İttihatçıların mektuplarıdır. sonrasındasında dizi yazılara mevzu olmuş, kitaplara da girmiş bu mektuplarda, bilhassa Cemal Paşa’nın Afganistan’daki faaliyetleri kıymetli ölçüde aydınlanmaktadır.
AFGANİSTAN’IN ATATÜRK’Ü MÜ?
Taliban’ın Kâbil’i ele geçirmesinden daha sonra Vatan Partisi Genel Lideri Doğu Perinçek’in Taliban’ı “Afganistan’ın Atatürk’ü” ilan etmesi birtakım soru ve tartışmaları da birlikteinde getirdi.
Afganistan üzere, gericiliğin ağına düşmüş bir ülke bağımsızlığını koruyabilir mi? Taliban üzere şeriat kanunlarını uygulayacağını ilan eden, aslına bakarsan yıllardır bunun için savaşmış bir örgütün Afganistan’a hâkim olmasını sorun etmemeli miyiz? Taliban’la Afganistan’ın bağımsızlığını ve birliğini sağlamak mümkün müdür?
Afganistan 1919 yılında bağımsızlığını kazandı, fakat Afgan toplumu emperyalistlerin egemenliğinden kurtulamadı. Bunun sorumluları şeriatçılardır. Şeriatçılar, ülkelerine yabancı güçleri davet etmekten sorumludurlar.
40 YILLIK KÂNİ, OLUR MU YANİ?
Taliban sözcülerinin, “şeriat çerçevesinde” birtakım ıslahatlar yapacaklarını söylemeleri, bizdeki Taliban dostları için onu yasal ve kabul edilebilir göstermeye yarıyor. AKP kurucuları da “millî görüş” gömleğini çıkardıklarını ve artık demokrat muhafazakârlar haline geldiklerini söylemiyorlar mıydı? Yeni yargı binasının Diyanet İşleri Liderinin duasıyla açılacağı kimin aklına gelirdi?
IŞİD ÖRNEĞİ
ABD’nin Saddam rejimini yıkması daha sonrası Irak’a barış ve istikrar gelmediği üzere ABD işgali Irak’ta IŞİD’i doğurdu. Aklı başında hiç kimse ABD ve Batılı güçlerle savaşıyor diye IŞiD’i alkışlamadı. IŞİD, yalnız Amerikalılara değil, İslam olmayan bütün topluluklara ve kendi Müslümanlık anlayışına muhalif gördüğü İslamlara karşı vahşet uyguluyordu.
Her ABD’ye düşman olan “dostumuz” olsaydı, IŞİD’i de dost ve müttefik kabul ederek alkışlamamız gerekmez mi? Gerçi bunu yapanlar da oldu. Mehmet Ali Güller’in, Sadık Usta periyodunda Kaynak Yayınları’ndan çıkan “IŞİD Kara Terör” kitabına şiddetle karşı çıkanları da biliyoruz!
Zeki Sarıhan bir yazısında şöyleki diyor:
“ABD ve müttefiklerinin Afganistan’ı terk etmek zorunda kalması dünya halkları için ne kadar memnuniyet verici ise, bu ülkede uygarlık düşmanı fanatik bir terör örgütü militanlarının ülkeye hâkim olması da o kadar telaş vericidir. Gerici Pakistan medreselerinde yetişmiş bir güruh, artık Afganistan’da çağ dışı bir İslam Faşizmini yerleştirmeye çalışacaklar.”
“Bugün Afganistan’a hâkim olan İslam faşistlerinin niteliği anti-emperyalizm değildir. Onlar El Düstur, El Nusra ve daha biroldukca örgüt militanları üzere İslami bir faşist rejimi bütün İslam ülkelerinde hâkim kılmak için Afganistan’ı bir üs olarak kullanacaklardır.”
NİYE KAÇIYORLAR
Kâbil Havaalanı’nda ülkeyi bir an evvel terk etmek için birbirini çiğneyen insanların fotoğrafını görüyoruz. İhtilal yapmış bir ülkeden, yıkılan rejimin yöneticileri ve işbirlikçileri kaçar. Türkiye’nin Kurtuluş Savaşı sonunda da bu biçimde bir durum yaşanmıştı.
Ancak on binlerce Afganlının bir an evvel ülkeden kaçma gayreti nasıl izah edilebilir? “Afganistan’ın Atatürk’ünden” mi kaçıyor bu beşerler?
Taliban olsa olsa, 31 Mart 1909’da İstanbul’da meşrutiyete karşı şeriat isteğiyle ayaklanan güruha benzetilebilir. Mustafa Kemal Paşa, bu ayaklanmayı bastıran Hareket Ordusu’nun kurmaylığını yapmıştı.
Afganistan’da Taliban’ın idaresi ele geçirmesiyle can güvenliğinden telaş duyma kaçışların en kıymetli sebebidir. Beşerler, Taliban’ın Afganistan’da kuracağı rejimden kaçmaktadırlar. Afgan halkı, Taliban’dan korkmaktadır.
Hikmet Çiçek