Taliban…
Talib,” talebe”; Taliban da “talebeler”, öğrenciler demek…
Şeriat…
Şeri, şeriya kökten “yol” demek. Sırat’ı Mustakim ise dosdoğru yol demek; olması gereken arzulan yol aslında bu!
Pekala, her yol İslam’ın yolu mu?
Her “şeri”, “şeria”, “şeriat” diyen İslam’ın yolunda mı oluyor?
Pozisyon: Afganlılar…
Bugün… Tacikler de, Özbekler de, Hazaralar da, Aymaklar da; Türkmenler de, Beluçlar da “Afgan” olarak nitelendirilse de işin aslı pek o denli değil…
Aslında… “Afgan”, “Abgan” klasik olarak Peştun halkını tanımlamak için kullanılan bir sözcük…
Ve… Afganistan’da yaşanan iç savaş; çeperde “mezhepçilik” üzere görünse de özde “milliyetçilik” sorunudur…
PAKİSTAN’DAKİ MEDRESELER
Artık…
Taliban’ın çatısını “Peştunlar” oluşturuyor…
Bunlar… Pakistan’da mülteci çocuklara eğitim veren medreselerde yetiştiler…
Pekala, bu medreselerde bu çocuklara neler öğretildi?
Fotoğraf çekmek, fotoğraf yapmak, televizyon izlemek, müzik dinlemek, uçurtma uçurmak, futbol oynamak, satranç oynamak, yılbaşını ve nevruz’u kutlamak, evcil hayvan beslemek yasak ve günah!
Ateistleri, zina yapanları, eşcinselleri öldürmek sevap ve serbest!
Bayanların okula gitmeleri; çalışmaları, “burka” giymeden ve yanlarında bir “erkek” olmadan dışarı çıkmaları yasak!
Erkekler sakal bırakmak zorunda, ola ki “köse” ise takma sakal takıyorlar.
Hekimlerin bir hanımı yanında bir erkek yoksa muayene etmesi yasak, bir erkek var ise bile bir daha de ona dokunması yasak.
VAHHABİ VE DEOBANDİ
Şunu söylemeliyim: El-Kaide ne kadar “Vahhabi” ise; Taliban da bir o kadar “Deobandi”dir.
Vahhabilik; köktendinci, “aşırı sünni” ve bir o kadar da çakma bir mezhep.
SUUD-İngiliz işbirliğiyle oluşturulduğunu biliyorsunuz.
Tıpkı “Deobandilik” üzere; gerçek “İslam” ile alakası yok; aynadaki bozuk suretlerinden biri.
bilgileri geçeyim…
Nasıl ki Vahhabilik’in çıkış noktası “Arap Milliyetçiliği”ydi; Deobandilik’in çıkış noktası da birebir…
“Peştun Milliyetçiliği”…
Deoband; Hint Himalayalarındaki bir “kasaba”nın ismi. 19.yüzyılda Muhammed Abid Huseyin’in kurduğu bir medrese.
Bir tarikat haline geldi; bağımsızlık uğraşı şiarıyla alevlendi. ( Dikkat edin, bir daha sahnede aslında “din” değil, “milliyetçilik” aslı var…)
İş daima olduğu üzere siyasi; “din” tarih boyunca daima olduğu üzere kalkan…
Deobandilik, vakit içinde eklenen kurallar silsilesiyle, değişti ve dönüştü. Gerçek İslam ile pek bağı kalmadı; “köktendincilik” bir mezhebe evrildi.
Gelinen son nokta: Taliban!
Ve… Taliban’ın çatısını da“Peştunlar” oluşturuyor…
Bunlar… Pakistan’da bilhassa mülteci çocuklara eğitim veren medreselerde yetiştiler…
Birkaç kuşak bu medreselerde Deobandi akımını öğrendiler, gerçek İslam’ı değil…
Taliban; “talebeler”, “öğrenciler” dedim ya…
Bugün Taliban’ın omurgasını işte bu “Peştun” talebelerden oluşuyor.
FUTBOL OYNAMAK UÇURTMA UÇURMAK BİLE YASAK
Pekala, bu medreselerde bu çocuklara neler mi öğretildi?
örneğin… Fotoğraf çekmek, fotoğraf yapmak, televizyon izlemek, müzik dinlemek, uçurtma uçurmak, futbol oynamak, satranç oynamak, yılbaşını ve Nevruz’u kutlamak, evcil hayvan beslemek yasak ve günah!
Ateistleri, zina yapanları, eşcinselleri öldürmek sevap ve serbest!
Bayanların okula gitmeleri; çalışmaları, “burka” giymeden ve yanlarında bir “erkek” olmadan dışarı çıkmaları yasak!
Erkekler sakal bırakmak zorunda, ola ki adam “köse” ise takma sakal takmak zorunda…
Tabiplerin bir hanımı yanında bir erkek yoksa muayene etmesi yasak, bir erkek var ise bile bir daha de ona dokunması yasak.
Uzaktan sorunu anlayıp hastayı tedavi etmenin bir yolunu bulmak zorundalar.
Malum bayan tabip da yok!
PEŞTUNLAR DEVLETLEŞTİ
Son senelerda Afganistan’da öne çıkan isimlere bakalım:
Molla Ömer…
Molla Heybetullah…
Hamid Karzai
Eşref Gani…
Celalettin Hakkani…
Gulbettin Hikmetyar…
Muhammed Necibullah…
Ortak noktaları şu: Hepsi Peştun!
Daha öncedenine gideyim: 1747’ye…
Peştunlar Afganistan hakimiyetini el alıp devletleşti. O yıla kadar Hazaracat/Hazaristan bölgesinde özerk bir hanlık olarak yaşayan Hazaralar haraç ödeyerek iç bağımsızlıklarını korudu…
Çok sürmedi…
Dayanak verdikleri Abdurrahman Han başa geçince işler değişti; Abdurrahman Han ‘ın birinci icraatı Hazaraların bölgesini istila etmek oldu.
ŞİA HAZARA TÜRKLERİ
Hazaralar Afganistan’ın öteki “sünni” etnik kümelerinden mezhepsel olarak farklı.
Artık azınlıktalar, sayıları nüfusun anca dörtte biri.
Çoğunluk “On İki İmam Şiası” olmakla birlikte bir daha Şia’nın “İsmailiyye” koluna mensup olanlar da var.
Çok az bir kesim ise Sünni…
Bu ortada Afganistan’ın bayanları eğitimli tek topluluğu da Hazaralar!
İNGİLİZLER TEKRAR SAHNEDE
Buradaki en kritik nokta artık Abdurrahman Han’ın en büyük destekçisinin İngilizler olması.
Ne tesadüf? Burada ortaya girip Vahhabiliği ve Suud’ları hatırlatmama müsaade verin…
O devirlerdeki bu baskı rejimine isyan edenler içinde Hazara hanları da vardı; sayıca da fazlaydı.
elbette boyun eğmediler. Peştunlar da ruhsal harp ve epeyce eski bir taktiğe başvurdular: Hazaralar mezhepsel farklılıklarından dolayı “kafir” ve “dinsiz” ilan edildiler.
Onlar artık birilerine nazaran “rafizi”ydiler…
Dinsiz yani, İslam’dan çıkmış bireyler…
Abdurrahman Han Peştun kabilelerini Hazarlara karşı kışkırttı. Haklarında mevt ve cihat fetvaları verdirtti.
Biri şuydu: “Kim ki ne kadar Hazara rafizilerinin bayan, çocuk, erkek ve mallarını ganimet olarak alırsa İslam dinine nazaran 5/1’ini devlete gönderip öteki kalanına sahip olabilir.”
Ve… O fermandan daha sonra binlerce Hazara katliama maruz kaldı. Çoluk çocuk demeden öldürüldüler; kalanlar köle pazarlarında satıldılar. Malları gasp edildi.
Bayanlara eşlerini yanında tecavüz edildi…
Ve… Asimilasyon olağan olarak!
Şiaların mescitleri yıkılıp yerine yeni mescitler yapıldı; imam olarak da Sünni kadılar atandı…
1921 yılına kadar Hazaralar köle pazarlarında satılmaya devam etti. Anayasada eşit yurttaşlık hakkı verilse de pek uygulanmadı…
1970’lere kadar haklarında “katli vacip” fetvaları verilmeye de devam edildi.
örneğin… 1970’lerde Peştun bir adam:
İsmi, Latif Gül…
On yıl boyunca (1960-1970) kırk Hazara hanımına tecavüz ettikten daha sonra öldürmekten yargılandı; kendini şu biçimde savundu:“Mollaların fetvası üzerine bu biçimde bir aksiyona kalkıştım. Din adamlarımız bize öldürülen bir Hazara’ya karşılık bir günahımızın affolacağını söylemişlerdi” dedi.
1998’DEKİ KATLİAM
Taliban’ın tarihe geçen onlarca katliamından tahminen de en akılda kalanı 1998 yılında gerçekleşti…
Mezar-ı Şerif’te Muharrem ayının 10.gününde Hz. Hüseyin’in anmasında yani bir “Aşura Günü”nde sekiz bine yakın Şia MüslümanTaliban militanlarınca katledildi…
1999 yılında Yakvulen bölgesinde de binlerce Hazara bayan, çocuk, erkek katledildi…
Göç de bir işe yaramadı…
2013 yılında Sünni Köktendinci küme “Leşker-i Cengavi Pakistan’da 81 Hazara’yı öldürdü.
2016 yılında bir daha bir “Aşura Günü” Hz. Hüseyin ve Kerbela şehitlerini anmak için mescitte toplanan Şia Müslümanlara intihar saldırısı düzenlendi. 27 kişi hayatını kaybetti.
Bir iki yıl evvel Pakistan’da bir Hazaralar’a ilişkin bir Pazar yerinde bir daha bombalar patladı. 18 Hazara bayanı hayatını kaybetti.
İÇMEK GÜNAH SATMAK SEVAP!
Afganistan, iç savaş ve uyuşturucu…
Haşhaş tarlaları, afyon gelirleri, uyuşturucu kaçakçılığı ve terörizm…
Uyuşturucu yalnızca Taliban da değil, tüm legal hükümetlerin ortak paydasıydı.
Bu bahislere hiç girmeyeyim, çıkamayız…
Problem sanmayınız ki yalnızca “din” ve “mezhep”tir…
O işin mazeretidir; örneğin epey daha derindir…
Zehirli sarmaşığın kökleri Afganistan’ı paramparça eden Peştun milliyetçiliğidir…
Uzatmayayım…
Afgan deyip geçmeyin…
Soru şu: Bu gelenler hangi Afganlar?
İlknur Altıntaş
Talib,” talebe”; Taliban da “talebeler”, öğrenciler demek…
Şeriat…
Şeri, şeriya kökten “yol” demek. Sırat’ı Mustakim ise dosdoğru yol demek; olması gereken arzulan yol aslında bu!
Pekala, her yol İslam’ın yolu mu?
Her “şeri”, “şeria”, “şeriat” diyen İslam’ın yolunda mı oluyor?
Pozisyon: Afganlılar…
Bugün… Tacikler de, Özbekler de, Hazaralar da, Aymaklar da; Türkmenler de, Beluçlar da “Afgan” olarak nitelendirilse de işin aslı pek o denli değil…
Aslında… “Afgan”, “Abgan” klasik olarak Peştun halkını tanımlamak için kullanılan bir sözcük…
Ve… Afganistan’da yaşanan iç savaş; çeperde “mezhepçilik” üzere görünse de özde “milliyetçilik” sorunudur…
PAKİSTAN’DAKİ MEDRESELER
Artık…
Taliban’ın çatısını “Peştunlar” oluşturuyor…
Bunlar… Pakistan’da mülteci çocuklara eğitim veren medreselerde yetiştiler…
Pekala, bu medreselerde bu çocuklara neler öğretildi?
Fotoğraf çekmek, fotoğraf yapmak, televizyon izlemek, müzik dinlemek, uçurtma uçurmak, futbol oynamak, satranç oynamak, yılbaşını ve nevruz’u kutlamak, evcil hayvan beslemek yasak ve günah!
Ateistleri, zina yapanları, eşcinselleri öldürmek sevap ve serbest!
Bayanların okula gitmeleri; çalışmaları, “burka” giymeden ve yanlarında bir “erkek” olmadan dışarı çıkmaları yasak!
Erkekler sakal bırakmak zorunda, ola ki “köse” ise takma sakal takıyorlar.
Hekimlerin bir hanımı yanında bir erkek yoksa muayene etmesi yasak, bir erkek var ise bile bir daha de ona dokunması yasak.
VAHHABİ VE DEOBANDİ
Şunu söylemeliyim: El-Kaide ne kadar “Vahhabi” ise; Taliban da bir o kadar “Deobandi”dir.
Vahhabilik; köktendinci, “aşırı sünni” ve bir o kadar da çakma bir mezhep.
SUUD-İngiliz işbirliğiyle oluşturulduğunu biliyorsunuz.
Tıpkı “Deobandilik” üzere; gerçek “İslam” ile alakası yok; aynadaki bozuk suretlerinden biri.
bilgileri geçeyim…
Nasıl ki Vahhabilik’in çıkış noktası “Arap Milliyetçiliği”ydi; Deobandilik’in çıkış noktası da birebir…
“Peştun Milliyetçiliği”…
Deoband; Hint Himalayalarındaki bir “kasaba”nın ismi. 19.yüzyılda Muhammed Abid Huseyin’in kurduğu bir medrese.
Bir tarikat haline geldi; bağımsızlık uğraşı şiarıyla alevlendi. ( Dikkat edin, bir daha sahnede aslında “din” değil, “milliyetçilik” aslı var…)
İş daima olduğu üzere siyasi; “din” tarih boyunca daima olduğu üzere kalkan…
Deobandilik, vakit içinde eklenen kurallar silsilesiyle, değişti ve dönüştü. Gerçek İslam ile pek bağı kalmadı; “köktendincilik” bir mezhebe evrildi.
Gelinen son nokta: Taliban!
Ve… Taliban’ın çatısını da“Peştunlar” oluşturuyor…
Bunlar… Pakistan’da bilhassa mülteci çocuklara eğitim veren medreselerde yetiştiler…
Birkaç kuşak bu medreselerde Deobandi akımını öğrendiler, gerçek İslam’ı değil…
Taliban; “talebeler”, “öğrenciler” dedim ya…
Bugün Taliban’ın omurgasını işte bu “Peştun” talebelerden oluşuyor.
FUTBOL OYNAMAK UÇURTMA UÇURMAK BİLE YASAK
Pekala, bu medreselerde bu çocuklara neler mi öğretildi?
örneğin… Fotoğraf çekmek, fotoğraf yapmak, televizyon izlemek, müzik dinlemek, uçurtma uçurmak, futbol oynamak, satranç oynamak, yılbaşını ve Nevruz’u kutlamak, evcil hayvan beslemek yasak ve günah!
Ateistleri, zina yapanları, eşcinselleri öldürmek sevap ve serbest!
Bayanların okula gitmeleri; çalışmaları, “burka” giymeden ve yanlarında bir “erkek” olmadan dışarı çıkmaları yasak!
Erkekler sakal bırakmak zorunda, ola ki adam “köse” ise takma sakal takmak zorunda…
Tabiplerin bir hanımı yanında bir erkek yoksa muayene etmesi yasak, bir erkek var ise bile bir daha de ona dokunması yasak.
Uzaktan sorunu anlayıp hastayı tedavi etmenin bir yolunu bulmak zorundalar.
Malum bayan tabip da yok!
PEŞTUNLAR DEVLETLEŞTİ
Son senelerda Afganistan’da öne çıkan isimlere bakalım:
Molla Ömer…
Molla Heybetullah…
Hamid Karzai
Eşref Gani…
Celalettin Hakkani…
Gulbettin Hikmetyar…
Muhammed Necibullah…
Ortak noktaları şu: Hepsi Peştun!
Daha öncedenine gideyim: 1747’ye…
Peştunlar Afganistan hakimiyetini el alıp devletleşti. O yıla kadar Hazaracat/Hazaristan bölgesinde özerk bir hanlık olarak yaşayan Hazaralar haraç ödeyerek iç bağımsızlıklarını korudu…
Çok sürmedi…
Dayanak verdikleri Abdurrahman Han başa geçince işler değişti; Abdurrahman Han ‘ın birinci icraatı Hazaraların bölgesini istila etmek oldu.
ŞİA HAZARA TÜRKLERİ
Hazaralar Afganistan’ın öteki “sünni” etnik kümelerinden mezhepsel olarak farklı.
Artık azınlıktalar, sayıları nüfusun anca dörtte biri.
Çoğunluk “On İki İmam Şiası” olmakla birlikte bir daha Şia’nın “İsmailiyye” koluna mensup olanlar da var.
Çok az bir kesim ise Sünni…
Bu ortada Afganistan’ın bayanları eğitimli tek topluluğu da Hazaralar!
İNGİLİZLER TEKRAR SAHNEDE
Buradaki en kritik nokta artık Abdurrahman Han’ın en büyük destekçisinin İngilizler olması.
Ne tesadüf? Burada ortaya girip Vahhabiliği ve Suud’ları hatırlatmama müsaade verin…
O devirlerdeki bu baskı rejimine isyan edenler içinde Hazara hanları da vardı; sayıca da fazlaydı.
elbette boyun eğmediler. Peştunlar da ruhsal harp ve epeyce eski bir taktiğe başvurdular: Hazaralar mezhepsel farklılıklarından dolayı “kafir” ve “dinsiz” ilan edildiler.
Onlar artık birilerine nazaran “rafizi”ydiler…
Dinsiz yani, İslam’dan çıkmış bireyler…
Abdurrahman Han Peştun kabilelerini Hazarlara karşı kışkırttı. Haklarında mevt ve cihat fetvaları verdirtti.
Biri şuydu: “Kim ki ne kadar Hazara rafizilerinin bayan, çocuk, erkek ve mallarını ganimet olarak alırsa İslam dinine nazaran 5/1’ini devlete gönderip öteki kalanına sahip olabilir.”
Ve… O fermandan daha sonra binlerce Hazara katliama maruz kaldı. Çoluk çocuk demeden öldürüldüler; kalanlar köle pazarlarında satıldılar. Malları gasp edildi.
Bayanlara eşlerini yanında tecavüz edildi…
Ve… Asimilasyon olağan olarak!
Şiaların mescitleri yıkılıp yerine yeni mescitler yapıldı; imam olarak da Sünni kadılar atandı…
1921 yılına kadar Hazaralar köle pazarlarında satılmaya devam etti. Anayasada eşit yurttaşlık hakkı verilse de pek uygulanmadı…
1970’lere kadar haklarında “katli vacip” fetvaları verilmeye de devam edildi.
örneğin… 1970’lerde Peştun bir adam:
İsmi, Latif Gül…
On yıl boyunca (1960-1970) kırk Hazara hanımına tecavüz ettikten daha sonra öldürmekten yargılandı; kendini şu biçimde savundu:“Mollaların fetvası üzerine bu biçimde bir aksiyona kalkıştım. Din adamlarımız bize öldürülen bir Hazara’ya karşılık bir günahımızın affolacağını söylemişlerdi” dedi.
1998’DEKİ KATLİAM
Taliban’ın tarihe geçen onlarca katliamından tahminen de en akılda kalanı 1998 yılında gerçekleşti…
Mezar-ı Şerif’te Muharrem ayının 10.gününde Hz. Hüseyin’in anmasında yani bir “Aşura Günü”nde sekiz bine yakın Şia MüslümanTaliban militanlarınca katledildi…
1999 yılında Yakvulen bölgesinde de binlerce Hazara bayan, çocuk, erkek katledildi…
Göç de bir işe yaramadı…
2013 yılında Sünni Köktendinci küme “Leşker-i Cengavi Pakistan’da 81 Hazara’yı öldürdü.
2016 yılında bir daha bir “Aşura Günü” Hz. Hüseyin ve Kerbela şehitlerini anmak için mescitte toplanan Şia Müslümanlara intihar saldırısı düzenlendi. 27 kişi hayatını kaybetti.
Bir iki yıl evvel Pakistan’da bir Hazaralar’a ilişkin bir Pazar yerinde bir daha bombalar patladı. 18 Hazara bayanı hayatını kaybetti.
İÇMEK GÜNAH SATMAK SEVAP!
Afganistan, iç savaş ve uyuşturucu…
Haşhaş tarlaları, afyon gelirleri, uyuşturucu kaçakçılığı ve terörizm…
Uyuşturucu yalnızca Taliban da değil, tüm legal hükümetlerin ortak paydasıydı.
Bu bahislere hiç girmeyeyim, çıkamayız…
Problem sanmayınız ki yalnızca “din” ve “mezhep”tir…
O işin mazeretidir; örneğin epey daha derindir…
Zehirli sarmaşığın kökleri Afganistan’ı paramparça eden Peştun milliyetçiliğidir…
Uzatmayayım…
Afgan deyip geçmeyin…
Soru şu: Bu gelenler hangi Afganlar?
İlknur Altıntaş