semaver
Active member
NATO Doruğu, Türkiye ve Beklentiler – Ali ER ABD Lideri Biden, birinci yurtdışı gezisini İngiltere’ye yaptı. Bugünkü NATO Tepesi’nde Rusya’ya verilecek kritik bildirilerin, üye ülkelerle bir arada belirlenmesi gerekirdi. Biden ise İngiltere’de bir hava üssünde, ABD askerlerine yaptığı konuşmada verdi bildirisini.
İleti, Rusya’dan hayli, Brüksel’deki dorukta Rusya’ya karşı alınacak kararlarda, mahzur çıkarmaya hazırlanan üyeleriydi. “Kızım sana söylüyorum, gelinim sen anla” der üzereydi.
BİLGİLERİN SÖYLEDİĞİ
G-7 Tepesi’nin, bugünkü NATO Tepesi arifesinde İngiltere’de düzenlenmesi tesadüf değvilayet. G-7’nin gündeminde salgın, ticaret, altyapı üzere bahisler olsa da asıl sorun global ısınmanın sonuçları, bunun global ticaret denizyolları ve jeopolitik sonuçları. Kutuplardaki buzulların erimesi, G-7 ve NATO’daki stratejik karar alıcılar için önemli sonuçların habercisi. G-7’nin Japonya haricindeki altı üyesinin NATO üyesi olduğu dikkate alınırsa bu sefer G-7’de, NATO’nun “güçlü abileri” tepe öncesi stratejik ortak tavır belirlediler, ön istişare toplantısı yaptılar.
Bunun sebebini sayılar açıklıyor. Arktik Okyanusu bölgesinde, dünyada keşfedilmiş doğalgazın yüzde 13’ü kadar doğalgaz ve 90 milyar varil petrol olduğu hesaplanıyor. Global ticaretin yüzde 88’ini yapan Asya, Avrupa, Amerika içindeki ticaretin, yakın gelecekte Arktik Okyanusu’nda kuzeybatı kanalında ortaya çıkacak yeni deniz ticaret yolları üzerinden yapılması olası. Asya’dan Avrupa’ya Panama Kanalı üzerinden yapılan deniz ticareti yolu yüzde 40 kısalacak. Kuzey Kutbu’ndaki erimeyle yeni erişilebilir kaynaklar ve deniz ticaret yolları üzerinde hak sav eden süper güçler içinde çaba kaçınılmaz olacak.
RUSYA VE KUZEY KUTBU
Rusya kendisini konut sahibi görüyor. Kuzey Kutbu’na en kısa arası 1500 km olan Çin, kendini Kuzey Kutbu’na komşu devlet ilan etti. Bu, bölgedeki gayretin ne derece çetin geçeceğinin göstergesi. Jenerasyon ve Yol Projesi’yle NATO ve AB ortasında gereğince baş karıştıran Çin, Arktik bölgede de kendine rol biçiyor. Bu da Çin’in, NATO’nun risk ve tehdit tarifinde önlerde yer alması manasına geliyor. Kuzey Kutbu’ndaki erime, yeni jeostratejik bölgenin nasıl denetim edileceği sorusunu öne çıkarıyor. Grönland, Trump’ın satın almaya çalıştığı ada, denetim edilebilecek pozisyonda. ötürüsıyla Danimarka’nın özerk Grönland adası, yükselen global jeostratejik bedel olabilir. Danimarka da ABD ve NATO için transatlantik bağın harcı olmaya, NATO üyeleri içinde vazgeçilmezler listesine girmeye aday.
Bu tabloda ABD için bugünkü dorukta stratejik öncelik, Trump döneminde tabana vuran NATO ve ABD içindeki inancı, transatlantik bağı tazelemektir. ABD boşuna “geri dönmüyor”. Biden’ın İngiltere’deki acelesine nazaran kimseyi dinlemeyecektir. Soğuk Savaş’tan bu yana transatlantik bağı, Avrupa isterdi. Artık ABD de bu bağa birebir değeri verecektir.
1991’deki Roma Doruğu’nde NATO, stratejik güvenlik konseptiyle Soğuk Savaş daha sonrasında kendini bir daha tanımlamaya başlamıştı. Bu tepe de NATO’nun 21. yüzyılda kendini bir daha tanımlayacağı bir doruktur. Global ısınma kararı, Arktik Okyanusu’nda ortaya çıkan risk, tehdit ve yeni kaynaklar bugünkü dorukta NATO için yeni stratejik görev ve yapılanmaların öne sürülen sebebi olacak, ABD ve NATO’nun 2030 ve daha sonrasındaki stratejik duruşunu belirleyecektir.
TÜRKİYE’NİN BEKLENTİLERİ
Türkiye’nin, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve ABD Lideri Biden içindeki görüşmeden beklentisi yüksektir. Lakin global stratejik problemler bir yana, Biden, Türkiye ve Erdoğan’a karşı soğuktur. Lider olduktan daha sonra Türkiye’ye karşı uzun mühlet sessiz kalmış, daha sonra Erdoğan’ı, sözde soykırım argümanlarını tanıdığını tebliğ edercesine aramıştır. Atlantik ötesinde değişen bir şey yoktur. Lakin Türkiye cephesinde vardır. Üstelik jeostratejik bağlamda gitgide eli zayıflamaktadır.
ABD ve Türkiye içinde son senelerda kördüğüme dönen, giderek tırmanan problemlere tahlil için bu görüşmede kapı aralanması Türkiye’nin değersizleşmeye evrilen yalnızlığına hayat öpücüğü olabilir. Fakat yüksek beklentiler içeren görüşmenin NATO platformunda yapılması, adeta sıkıştırılması, kusurdur. Zira NATO doruklarında temel öncelik ikili sıkıntılar değildir. Biden’ın, NATO üyeleriyle yüz yüze gelmeden, İngiltere’de Putin’e verdiği bildiriler, müzakereye açık olmadığının işaretidir. Beklentileri yüksek tutmamak, daha gerçekçidir.
ALİ ER
EMEKLİ TUĞGENERAL
İleti, Rusya’dan hayli, Brüksel’deki dorukta Rusya’ya karşı alınacak kararlarda, mahzur çıkarmaya hazırlanan üyeleriydi. “Kızım sana söylüyorum, gelinim sen anla” der üzereydi.
BİLGİLERİN SÖYLEDİĞİ
G-7 Tepesi’nin, bugünkü NATO Tepesi arifesinde İngiltere’de düzenlenmesi tesadüf değvilayet. G-7’nin gündeminde salgın, ticaret, altyapı üzere bahisler olsa da asıl sorun global ısınmanın sonuçları, bunun global ticaret denizyolları ve jeopolitik sonuçları. Kutuplardaki buzulların erimesi, G-7 ve NATO’daki stratejik karar alıcılar için önemli sonuçların habercisi. G-7’nin Japonya haricindeki altı üyesinin NATO üyesi olduğu dikkate alınırsa bu sefer G-7’de, NATO’nun “güçlü abileri” tepe öncesi stratejik ortak tavır belirlediler, ön istişare toplantısı yaptılar.
Bunun sebebini sayılar açıklıyor. Arktik Okyanusu bölgesinde, dünyada keşfedilmiş doğalgazın yüzde 13’ü kadar doğalgaz ve 90 milyar varil petrol olduğu hesaplanıyor. Global ticaretin yüzde 88’ini yapan Asya, Avrupa, Amerika içindeki ticaretin, yakın gelecekte Arktik Okyanusu’nda kuzeybatı kanalında ortaya çıkacak yeni deniz ticaret yolları üzerinden yapılması olası. Asya’dan Avrupa’ya Panama Kanalı üzerinden yapılan deniz ticareti yolu yüzde 40 kısalacak. Kuzey Kutbu’ndaki erimeyle yeni erişilebilir kaynaklar ve deniz ticaret yolları üzerinde hak sav eden süper güçler içinde çaba kaçınılmaz olacak.
RUSYA VE KUZEY KUTBU
Rusya kendisini konut sahibi görüyor. Kuzey Kutbu’na en kısa arası 1500 km olan Çin, kendini Kuzey Kutbu’na komşu devlet ilan etti. Bu, bölgedeki gayretin ne derece çetin geçeceğinin göstergesi. Jenerasyon ve Yol Projesi’yle NATO ve AB ortasında gereğince baş karıştıran Çin, Arktik bölgede de kendine rol biçiyor. Bu da Çin’in, NATO’nun risk ve tehdit tarifinde önlerde yer alması manasına geliyor. Kuzey Kutbu’ndaki erime, yeni jeostratejik bölgenin nasıl denetim edileceği sorusunu öne çıkarıyor. Grönland, Trump’ın satın almaya çalıştığı ada, denetim edilebilecek pozisyonda. ötürüsıyla Danimarka’nın özerk Grönland adası, yükselen global jeostratejik bedel olabilir. Danimarka da ABD ve NATO için transatlantik bağın harcı olmaya, NATO üyeleri içinde vazgeçilmezler listesine girmeye aday.
Bu tabloda ABD için bugünkü dorukta stratejik öncelik, Trump döneminde tabana vuran NATO ve ABD içindeki inancı, transatlantik bağı tazelemektir. ABD boşuna “geri dönmüyor”. Biden’ın İngiltere’deki acelesine nazaran kimseyi dinlemeyecektir. Soğuk Savaş’tan bu yana transatlantik bağı, Avrupa isterdi. Artık ABD de bu bağa birebir değeri verecektir.
1991’deki Roma Doruğu’nde NATO, stratejik güvenlik konseptiyle Soğuk Savaş daha sonrasında kendini bir daha tanımlamaya başlamıştı. Bu tepe de NATO’nun 21. yüzyılda kendini bir daha tanımlayacağı bir doruktur. Global ısınma kararı, Arktik Okyanusu’nda ortaya çıkan risk, tehdit ve yeni kaynaklar bugünkü dorukta NATO için yeni stratejik görev ve yapılanmaların öne sürülen sebebi olacak, ABD ve NATO’nun 2030 ve daha sonrasındaki stratejik duruşunu belirleyecektir.
TÜRKİYE’NİN BEKLENTİLERİ
Türkiye’nin, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve ABD Lideri Biden içindeki görüşmeden beklentisi yüksektir. Lakin global stratejik problemler bir yana, Biden, Türkiye ve Erdoğan’a karşı soğuktur. Lider olduktan daha sonra Türkiye’ye karşı uzun mühlet sessiz kalmış, daha sonra Erdoğan’ı, sözde soykırım argümanlarını tanıdığını tebliğ edercesine aramıştır. Atlantik ötesinde değişen bir şey yoktur. Lakin Türkiye cephesinde vardır. Üstelik jeostratejik bağlamda gitgide eli zayıflamaktadır.
ABD ve Türkiye içinde son senelerda kördüğüme dönen, giderek tırmanan problemlere tahlil için bu görüşmede kapı aralanması Türkiye’nin değersizleşmeye evrilen yalnızlığına hayat öpücüğü olabilir. Fakat yüksek beklentiler içeren görüşmenin NATO platformunda yapılması, adeta sıkıştırılması, kusurdur. Zira NATO doruklarında temel öncelik ikili sıkıntılar değildir. Biden’ın, NATO üyeleriyle yüz yüze gelmeden, İngiltere’de Putin’e verdiği bildiriler, müzakereye açık olmadığının işaretidir. Beklentileri yüksek tutmamak, daha gerçekçidir.
ALİ ER
EMEKLİ TUĞGENERAL