Burcu Göksüzoğlu / FİNANS SOHBETLERİ
* ABD’de büyüme ve enflasyon görünümünü dikkate aldığınızda Fed’den jumbo (100 baz puan) faiz artışı gelir mi? Piyasalarda nasıl bir hareket olur?
ABD’de ekonomik kararlar bilhassa para siyasetiyle ilgili kararlar yalnızca ABD’yi ilgilendirmiyor. Başta gelişmekte olan ülkeler olmak üzere dünyanın kalanını da ilgilendiriyor. O niçinle biz de fazlaca yakından takip ediyoruz. Büyümede aşağı taraflı, enflasyonda ise üst taraflı riskler devam ediyor. Bilhassa son enflasyon verisi bir ölçü negatif gelerek şaşırttı hepimizi. O denli olunca da beklentilerde bir kırılma olabilir mi telaşı doğdu. Daha evvel 50 mi 75 mi diye tartışılırken, Larry Summers’ın başında olduğu iktisatçılar diyorlar ki “Hiç elin titremesin Fed. 100 yap. En başından işi sıkı tut”. Ben de para siyaseti çalışan bir insan olarak önden yüklemeli ağır faiz artırımlarını, faiz hareketlerini seviyorum lakin onun bir de büyüme tarafında sonuçları oluyor. O yüzden de biz TSKB’de ABD iktisadını okurken şuna bakıyoruz; Merkez bankası faizleri 75-75 artıyor ancak piyasa faizleri ne durumda? Baktığımızda bilhassa konut faizlerinde epey önemli bir sıkılaşma görüyoruz. O niçinle 100 baz puan tartışılacaktır diye varsayım ediyorum. Lakin hala, daha sonradan gelen bir bilgi fikri değiştirmezse, 75 baz puan mantıklı üzere görünüyor. 100 baz puan olursa birinci reaksiyon gelişmekte olan ülkelerde negatif olacaktır. Önden yüklemeli bir artırım çabucak sonrasındaki artırımda eli rahatlatabilir, beklentileri şekillendirmek açısından faydalı olacaktır. Fakat şunu da eklemek istiyorum ki biz Fed tarafında ’50 mi, 75 mi 100 mü?’yü tartışırken aslında bizim üzere gelişmekte olan ülkeler için en kıymetlisi Fed’in bilançosu. Fed şayet işi o tarafa da kaydırırsa yani düşündüğümüzden daha süratli bir likidite çekilişi olursa bu biçimde epey daha önemli kaygılarımızın olması gerekir.
* Pekala TCMB? Geçen görüşmede sürpriz faiz indirimiyle şaşırttı. Bu hafta ne yapar?
Evet söylemiş olduğiniz üzere oradaki faiz indirimini piyasa olarak aslında önnazaranmedik. Merkez Bankası’nın PPK notuna baktığımızda oradaki yazılı irtibat bu ay için bir faiz indirimi sinyali vermiyor aslında, ama yaşanan gelişmeler para siyasetinin dataya bağımlı tabiatı, bir faiz indiriminin önünü tam olarak kapatmıyor. Bunu da söylemek isterim. Yani yazılı bağlantıda o denli bir şey vardı fakat bilgilerin gelişimi, dünyada yaşananlar, Merkez Bankası’nın duruşu, takip ettiği para siyaseti bu ay ya da bir daha sonraki ay bir faiz indirimi daha olma ihtimali için de kapıyı bence açık bırakıyor ama şu anda bu bir baz senaryo değil.
* Son metinde TCMB büyümedeki aşağı istikametli riskler niçiniyle ekonomiyi de destekleyeceğini söylemişti ancak ticari kredi faizeri aşağı inerken, kredi büyümesi ivme kaybetti. TCMB ekonomiyi destekliyor mu?
Bu hayli önemsediğim bir soru zira kimi vakit kredi talebi yalnızca maliyetin bir fonksiyonuymuş üzere düşünülüyor. Yani kredi faizinin bir fonksiyonuymuş üzere düşünülüyor. Bu aslında fazlaca gerçekçi değil. Faiz oranı epey kıymetli ancak dünyadaki gelişmeler, önünüzü görüp goremediğiniz de sizin kredi talebinizi belirleyecek şeyler. Global iktisatta özel kesim için de yatırımcılar için de önümüzü görmenin hayli zorlaştığı bir periyoda işaret ediyor. Bu niçinle bilhassa Avrupa tarafında, bu Türk ihracatçısını Türk üreticisini epey etkileyen bir bölge, riskler varken kredi talebi yalnızca faizin bir işlevi olmayacaktır. Oradaki belirsizliklerin de anlaşılması, netleşmesi buradaki dengeyi açığa çıkaracaktır diye düşünüyorum. Şu an o noktada değil. O yüzden bahse Merkez Bankası destekliyor mu, özel kesimin talebi var mı, ulaşabiliyor mu? Evet bu hususun bir noktası ancak bence şu an tam olarak konuşacağımız nokta o olmamalı.
* TCMB alanda mı pekala? Siyasetini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bizim Merkez Bankamız liralaşma stratejisi konusunda bizleri bilgilendiriyor ve biz de bu irtibat üzerinden Merkez Bankası’nın siyasetini anlamaya çalışıyoruz. Bilhassa makro ihtiyati önlemlerin ön plana çıktığını görüyoruz. Biz Türkiye’de hayli konuşuyoruz Merkez Bankamızı ancak enflasyonla uğraş ya da genel bir iktisat siyaseti yalnızca merkez bankalarından ibaret değildir. Merkez Bankacılığı da yalnızca faizden ibaret değildir, en tanınan aracı olmakla bir arada. Türkiye’deki resme baktığımız vakit Merkez Bankamızın bilhassa kredi kanalına makro ihtiyati önlemlerle mali transfer düzeneği üzerinde bir hareket yaratmaya çalıştığını görüyoruz. Bu hareketin tesiri var mı, mesela randıman eğrisi üstündeki tesirin aşağı taraflı olduğunu görüyoruz şu anda. ötürüsıyla bunun bir karşılığı var üzere gözüküyor lakin bunun enflasyon üzerinde bir karşılığı var mı diye baktığımızda şu anda bu karşılığı alabilmiş durumda değiliz. Evet beklenti anketinde bir azalma var fakat bizim enfl asyon maksadımızın hala fazlaca hayli üstünde.
TSKB’nin kredilerinin yüzde 90’ından fazlası sürdürülebilir kalkınmaya uyumlu
TSKB’nin iklim alanında öne çıkan çalışmalarından da özetlemek gerekirse bahsedebilir misiniz?
Biz bir kalkınma bankasıyız ve söylemiş olduklerimizle yaptıklarımızla eşleştirme yükümlülüğümüz var. Hem kalkınma bankası tarafında hem yatırım bankacılığı, kurumsal bankacılık tarafında, hem verdiğimiz danışmanlıklarla sürdürülebilir kalkınma, iklim kriziyle uğraşa, toplumsal cinsiyete takviye vermeye çalışıyoruz. TSKB’nin verdiği kredilere baktığınızda yüzde 90’dan fazlasının sürdürülebilir kalkınma emelleriyle uyumlu olduğunu görüyorsunuz. bir daha yüzde 60’dan fazlasının direkt iklim ve etrafla irtibatlı. Bizim açımızdan değişim, kalkınmaya yönelik bir değişim, iklim kriziyle çabaya karşı bir dönüşüm fazlaca kıymetli. Lakin biz o dönüşümün bununla birlikte onu tetikleyen, destekleyen, paydaşlarımıza haydi bu işi birlikte yapalım diyen de bir aktörüz ve gayelerimizi de kapsayıcılık, sürdürülebilirlik devam edecek biçimde yaptık. Ekonomik araştırmaların 3 sene evvel önerdiği bir terim vardı: ‘Yeşil kuğu’, siyah kuğunun iklimle konuşan kısmı yani öngörülemeyen, iklimle ilgili mümkünlüğü düşük, şiddeti yüksek riskleri. Ve yeşil kuğu çerçevesinde bankamız faaliyetlerini bir kulüp olarak paydaşlarımızla nasıl işbirliği yaparız diye yürütüyoruz.
İklim krizi yalnızca iklim krizi değildir
* Önümüzdeki periyot arz tarafında iklim krizi kaynaklı şoklar, fiyatlarda üst istikametli baskı olur mu?
senelerdır makro sıkıntılarımızın içerisinde biz iklim de anlatıyoruz zira bu ikisinin birbirinden bağımsız değil. Şöyle bir örnek vereyim, mesela Şili’de iklim kriziyle çaba niçiniyle bakır madenlerini üretimi aşağı çekecek kimi kararlar alındı. Artık bunu takip ettiğimiz vakit yalnızca iklim krizi mi değil, bu alınan sonucun dünyada bakır meblağlarında üst istikametli bir tesiri var. ötürüsıyla iklim krizi yalnızca iklim krizi değildir. İklim krizi hem de makro iktisadi, mikro iktisadi fazlaca değerli bir ekosistemin verisidir. Ancak bir öteki tarafta iklim kriziyle uğraş etmek için atılan adımların yarattığı riskler de olacak. Bunlardan en değerlisi Avrupa yeşil nizamı. Ancak Kore’nin de var, öteki ülkelerin de gelecek. İklim kulübü kuruldu. Bunlar bir ticaret bariyeri haline dönüşebilir. bu biçimde siz ülke olarak bu bariyeri aşabilecek misiniz, aşamayacak mısınız? Aşmak için neler yapmanız gerekiyor, aşamayacaksanız büyümenizdeki tesiri ne olacak? Bunları konuşmanız gerekiyor. İklim kriziyle gayrette atılan adımların tamamı makro cephede senaryolarımızı o denli 5 yıl 10 yıl daha sonra değil çabucak artık etkileyecek noktada.
* TCMB yeşil merkez bankacılıkta ne noktada?
İklim Şurası gerçekleştirdik biliyorsunuz. Bunun içerisinde Merkez Bankamız fazlaca faal bir iştirak sağladı. Ve son birkaç yayındır Merkez Bankamız iklim krizine atıfta bulunduğunu görüyoruz. Bu epeyce değerli lakin dünyada da aslında yeşil merkez bankacılık epeyce yeni. Bizim Merkez Bankamız da bu mevzuda dünyadaki literatürü takip eden, kendi ortasında iklim konusunda çalışmalar yapan bir teşebbüsün başında.
Okumaya devam et...
* ABD’de büyüme ve enflasyon görünümünü dikkate aldığınızda Fed’den jumbo (100 baz puan) faiz artışı gelir mi? Piyasalarda nasıl bir hareket olur?
ABD’de ekonomik kararlar bilhassa para siyasetiyle ilgili kararlar yalnızca ABD’yi ilgilendirmiyor. Başta gelişmekte olan ülkeler olmak üzere dünyanın kalanını da ilgilendiriyor. O niçinle biz de fazlaca yakından takip ediyoruz. Büyümede aşağı taraflı, enflasyonda ise üst taraflı riskler devam ediyor. Bilhassa son enflasyon verisi bir ölçü negatif gelerek şaşırttı hepimizi. O denli olunca da beklentilerde bir kırılma olabilir mi telaşı doğdu. Daha evvel 50 mi 75 mi diye tartışılırken, Larry Summers’ın başında olduğu iktisatçılar diyorlar ki “Hiç elin titremesin Fed. 100 yap. En başından işi sıkı tut”. Ben de para siyaseti çalışan bir insan olarak önden yüklemeli ağır faiz artırımlarını, faiz hareketlerini seviyorum lakin onun bir de büyüme tarafında sonuçları oluyor. O yüzden de biz TSKB’de ABD iktisadını okurken şuna bakıyoruz; Merkez bankası faizleri 75-75 artıyor ancak piyasa faizleri ne durumda? Baktığımızda bilhassa konut faizlerinde epey önemli bir sıkılaşma görüyoruz. O niçinle 100 baz puan tartışılacaktır diye varsayım ediyorum. Lakin hala, daha sonradan gelen bir bilgi fikri değiştirmezse, 75 baz puan mantıklı üzere görünüyor. 100 baz puan olursa birinci reaksiyon gelişmekte olan ülkelerde negatif olacaktır. Önden yüklemeli bir artırım çabucak sonrasındaki artırımda eli rahatlatabilir, beklentileri şekillendirmek açısından faydalı olacaktır. Fakat şunu da eklemek istiyorum ki biz Fed tarafında ’50 mi, 75 mi 100 mü?’yü tartışırken aslında bizim üzere gelişmekte olan ülkeler için en kıymetlisi Fed’in bilançosu. Fed şayet işi o tarafa da kaydırırsa yani düşündüğümüzden daha süratli bir likidite çekilişi olursa bu biçimde epey daha önemli kaygılarımızın olması gerekir.
* Pekala TCMB? Geçen görüşmede sürpriz faiz indirimiyle şaşırttı. Bu hafta ne yapar?
Evet söylemiş olduğiniz üzere oradaki faiz indirimini piyasa olarak aslında önnazaranmedik. Merkez Bankası’nın PPK notuna baktığımızda oradaki yazılı irtibat bu ay için bir faiz indirimi sinyali vermiyor aslında, ama yaşanan gelişmeler para siyasetinin dataya bağımlı tabiatı, bir faiz indiriminin önünü tam olarak kapatmıyor. Bunu da söylemek isterim. Yani yazılı bağlantıda o denli bir şey vardı fakat bilgilerin gelişimi, dünyada yaşananlar, Merkez Bankası’nın duruşu, takip ettiği para siyaseti bu ay ya da bir daha sonraki ay bir faiz indirimi daha olma ihtimali için de kapıyı bence açık bırakıyor ama şu anda bu bir baz senaryo değil.
* Son metinde TCMB büyümedeki aşağı istikametli riskler niçiniyle ekonomiyi de destekleyeceğini söylemişti ancak ticari kredi faizeri aşağı inerken, kredi büyümesi ivme kaybetti. TCMB ekonomiyi destekliyor mu?
Bu hayli önemsediğim bir soru zira kimi vakit kredi talebi yalnızca maliyetin bir fonksiyonuymuş üzere düşünülüyor. Yani kredi faizinin bir fonksiyonuymuş üzere düşünülüyor. Bu aslında fazlaca gerçekçi değil. Faiz oranı epey kıymetli ancak dünyadaki gelişmeler, önünüzü görüp goremediğiniz de sizin kredi talebinizi belirleyecek şeyler. Global iktisatta özel kesim için de yatırımcılar için de önümüzü görmenin hayli zorlaştığı bir periyoda işaret ediyor. Bu niçinle bilhassa Avrupa tarafında, bu Türk ihracatçısını Türk üreticisini epey etkileyen bir bölge, riskler varken kredi talebi yalnızca faizin bir işlevi olmayacaktır. Oradaki belirsizliklerin de anlaşılması, netleşmesi buradaki dengeyi açığa çıkaracaktır diye düşünüyorum. Şu an o noktada değil. O yüzden bahse Merkez Bankası destekliyor mu, özel kesimin talebi var mı, ulaşabiliyor mu? Evet bu hususun bir noktası ancak bence şu an tam olarak konuşacağımız nokta o olmamalı.
* TCMB alanda mı pekala? Siyasetini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bizim Merkez Bankamız liralaşma stratejisi konusunda bizleri bilgilendiriyor ve biz de bu irtibat üzerinden Merkez Bankası’nın siyasetini anlamaya çalışıyoruz. Bilhassa makro ihtiyati önlemlerin ön plana çıktığını görüyoruz. Biz Türkiye’de hayli konuşuyoruz Merkez Bankamızı ancak enflasyonla uğraş ya da genel bir iktisat siyaseti yalnızca merkez bankalarından ibaret değildir. Merkez Bankacılığı da yalnızca faizden ibaret değildir, en tanınan aracı olmakla bir arada. Türkiye’deki resme baktığımız vakit Merkez Bankamızın bilhassa kredi kanalına makro ihtiyati önlemlerle mali transfer düzeneği üzerinde bir hareket yaratmaya çalıştığını görüyoruz. Bu hareketin tesiri var mı, mesela randıman eğrisi üstündeki tesirin aşağı taraflı olduğunu görüyoruz şu anda. ötürüsıyla bunun bir karşılığı var üzere gözüküyor lakin bunun enflasyon üzerinde bir karşılığı var mı diye baktığımızda şu anda bu karşılığı alabilmiş durumda değiliz. Evet beklenti anketinde bir azalma var fakat bizim enfl asyon maksadımızın hala fazlaca hayli üstünde.
TSKB’nin kredilerinin yüzde 90’ından fazlası sürdürülebilir kalkınmaya uyumlu
TSKB’nin iklim alanında öne çıkan çalışmalarından da özetlemek gerekirse bahsedebilir misiniz?
Biz bir kalkınma bankasıyız ve söylemiş olduklerimizle yaptıklarımızla eşleştirme yükümlülüğümüz var. Hem kalkınma bankası tarafında hem yatırım bankacılığı, kurumsal bankacılık tarafında, hem verdiğimiz danışmanlıklarla sürdürülebilir kalkınma, iklim kriziyle uğraşa, toplumsal cinsiyete takviye vermeye çalışıyoruz. TSKB’nin verdiği kredilere baktığınızda yüzde 90’dan fazlasının sürdürülebilir kalkınma emelleriyle uyumlu olduğunu görüyorsunuz. bir daha yüzde 60’dan fazlasının direkt iklim ve etrafla irtibatlı. Bizim açımızdan değişim, kalkınmaya yönelik bir değişim, iklim kriziyle çabaya karşı bir dönüşüm fazlaca kıymetli. Lakin biz o dönüşümün bununla birlikte onu tetikleyen, destekleyen, paydaşlarımıza haydi bu işi birlikte yapalım diyen de bir aktörüz ve gayelerimizi de kapsayıcılık, sürdürülebilirlik devam edecek biçimde yaptık. Ekonomik araştırmaların 3 sene evvel önerdiği bir terim vardı: ‘Yeşil kuğu’, siyah kuğunun iklimle konuşan kısmı yani öngörülemeyen, iklimle ilgili mümkünlüğü düşük, şiddeti yüksek riskleri. Ve yeşil kuğu çerçevesinde bankamız faaliyetlerini bir kulüp olarak paydaşlarımızla nasıl işbirliği yaparız diye yürütüyoruz.
İklim krizi yalnızca iklim krizi değildir
* Önümüzdeki periyot arz tarafında iklim krizi kaynaklı şoklar, fiyatlarda üst istikametli baskı olur mu?
senelerdır makro sıkıntılarımızın içerisinde biz iklim de anlatıyoruz zira bu ikisinin birbirinden bağımsız değil. Şöyle bir örnek vereyim, mesela Şili’de iklim kriziyle çaba niçiniyle bakır madenlerini üretimi aşağı çekecek kimi kararlar alındı. Artık bunu takip ettiğimiz vakit yalnızca iklim krizi mi değil, bu alınan sonucun dünyada bakır meblağlarında üst istikametli bir tesiri var. ötürüsıyla iklim krizi yalnızca iklim krizi değildir. İklim krizi hem de makro iktisadi, mikro iktisadi fazlaca değerli bir ekosistemin verisidir. Ancak bir öteki tarafta iklim kriziyle uğraş etmek için atılan adımların yarattığı riskler de olacak. Bunlardan en değerlisi Avrupa yeşil nizamı. Ancak Kore’nin de var, öteki ülkelerin de gelecek. İklim kulübü kuruldu. Bunlar bir ticaret bariyeri haline dönüşebilir. bu biçimde siz ülke olarak bu bariyeri aşabilecek misiniz, aşamayacak mısınız? Aşmak için neler yapmanız gerekiyor, aşamayacaksanız büyümenizdeki tesiri ne olacak? Bunları konuşmanız gerekiyor. İklim kriziyle gayrette atılan adımların tamamı makro cephede senaryolarımızı o denli 5 yıl 10 yıl daha sonra değil çabucak artık etkileyecek noktada.
* TCMB yeşil merkez bankacılıkta ne noktada?
İklim Şurası gerçekleştirdik biliyorsunuz. Bunun içerisinde Merkez Bankamız fazlaca faal bir iştirak sağladı. Ve son birkaç yayındır Merkez Bankamız iklim krizine atıfta bulunduğunu görüyoruz. Bu epeyce değerli lakin dünyada da aslında yeşil merkez bankacılık epeyce yeni. Bizim Merkez Bankamız da bu mevzuda dünyadaki literatürü takip eden, kendi ortasında iklim konusunda çalışmalar yapan bir teşebbüsün başında.
Okumaya devam et...