“Olduğum yerdeyim ve daima kavruluyorum. Artık bildiğim tek gerçeklik bu. Yanık kokuyorum. Yetmemiş ki durmaksızın bir daha yanıyorum.” (Burhan Günel, Ateş ve Kuğu, s.9)
“DOĞUŞTAN” İNSAN/YAZAR: BURHAN GÜNEL
Burhan Günel benim dünyamda epeyce boyutlu bir insan/yazar profili çizer. Onunla ilgili yazmaya hangi cepheden başlayacağımı bir türlü kestiremem. Bu niçinle de daima bir erteleme halindeyim. Orta yere sıkıştırılmış cümlelerle yetinmek durumunda kalıyorum, sanırım bir daha o denli olacak.
Oldum mümkün “dostlarımla/sevdiklerimle” ilgili yazmakta zorlanıyorum. Onlara dair yazarken değil, yazmayı düşünürken bile “kaçak yollara” sapıyorum. “Ateşin üstünden atlamak” buna derler! Yazma serüvenine başladım başlayalı kırk yıla yaklaşmıştır, “Babamın Öyküsü” bir türlü gün yüzüne çıkamamıştır. Burhan Günel’le ilgili yazmak da neredeyse bir on yıldır gündemimde. Ne var ki bir türlü elim kalem tutmaz, parmaklarım klavye tuşlarıyla buluşmaz.
Burhan Günel’le, hele hele Ateş ve Kuğu yahut “ateş üçlemesi” odağında Burhan Günel’le ilgili yazmak, “yanık kokusu”na hazırlık çalışması olabilir lakin. bu biçimde bir çalışmayı göze alabilmek için, ateşin üstüne hayli su serpmek gerekiyordu. Serpebildim mi, hâlâ emin değilim.
halbuki ateşin üstünden atlamak da, sevdiklerimizin/dostlarımızın öykülerine el atmak yerine kaçak dövüşmek de bir o kadar hüzünlendiricidir. Biriktirdiklerimi, kayda paha, sosyal-siyasal karşılığı olan anılarımı yazılı hale getirmediğim sürece içten içe ruhumu yorarım. Yaşım da bir çok ilerledi. Vicdanımı yormak yerine bir an evvel yakınlarımla/sevdiklerimle “yazılı tarih”e geçiş yapmalıyım. O “yakıcı” öyküleri bir ucundan tutup “ateşin arasından” bir kenara çıkartmalıyım. Demesi kolay da… Bilhassa “doğuştan yazar/insan” Burhan Günel gibilerle ilgili yazmak kolay mı? Stefan Zweig’ın ruhuna, söz dağarcığına, müşahede gücüne, merakına gereksinimim olduğu aşikâr…
niye GAZAL OTU
Burhan Günel’in Ateş ve Kuğu romanından aktardığım cümlede geçen “durmaksızın bir daha yanıyorum” farkındalığı beni İncil’de ismi geçen bir bitkiye götürdü: Gazal Otu (Burning Bush). “Sürekli yanan lakin yok olmayan, Tanrı’nın Musa ile konuşmasına aracılık eden bitki”ye (Aktaran Jeanette Winterson, Sanat Başkaldırır arasında). İncil’de aktarıldığına nazaran yanan fakat asla yakılamayan da bir bitki.
Ateş ve Kuğu, Sivas/Madımak’ta yakılanların, yakılmak istenenlerin, yakılmaktan son anda ve “bir biçimde” kurtulanların ve olağan uzak/yakın “seyircilerin” romanıdır. Daha ötesi, Burhan Günel’i “gazal otu” üzere “sürekli yanan lakin yok olmayan” bir bitkiye dönüştürme sürecinin de “gerçek” kurgusudur. Buradaki “kurgu”, postmodernistlerin “Auschwitz diye bir şey asla olmamıştır; büsbütün kurgudur” dedikleri kelamda felsefi soytarılıkla karıştırılmamalıdır. Auschwitz de, Madımak da, başka yüzlerce/binlerce katliam/soykırım yerleri da insanlığın gözü ve “gönlü” önünde bir hoş inşa edilmiş ve tescillenmiştir. Gerçeğe/gerçekliğe sırtını dönüp kendilerini komik duruma düşürenler şahsen postmodernistlerdir. Yalnız, Türkiye entelijansiyasının, bilhassa edebiyat inceleme/eleştiri cephesinin olguyu dosdoğru kavrayabildiği konusunda derin kuşkularım var; olmadık şahıslara, yapıtlara “postmodernist etiketi” yapıştırmaktan hiç çekinmiyorlar. İleride bir metinle bu mevzuyu da derinleştirmeyi düşünüyorum.
Ayrıyeten, belirtmeliyim ki Burhan Günel’le ilgili derli toplu bir şeyler yazmaya birinci cüretim, kaynağını “sanatından” el almayacaktır. Lisana kolay, toplamda kırkın üstünde yapıtı, on civarında mükafatı olan; “yazınsal mamüllerinin haricinde, sekiz yüz kısmı aşkın radyo oyunu TRT radyolarında seslendirilen” eksiksiz bir müelliften kelam ediyoruz. İki roman ve bir hikaye yapıtından oluşan “ateş üçlemesi” odağında da olmayacaktır. Ateş Uykusu; Ateş ve Kuğu, Yunus Nadi Roman Mükafatı de almış iki romandır. Bir de Ateşi Seçtim var.
BİR AŞK HALİ OLARAK BURHAN GÜNEL
Sirklerde yahut özel şovlarda “ateşi üfleyenleri” bilirsiniz. Onların kesinlikle bir “hilesi” vardır, halbuki “hakiki sanatçılar”ın hilesi hurdası yoktur. O niçinle, ateşi dışarı üflemekte zorlanırlar. Daha fazlaca içe, en iç organlara, hatta zihinlerinin derinliklerine, kıvrımlarına yanlışsız üflerler; mazoşist oldukları için değil, ellerinden öteki türlüsü gelmediğinden. Vicdanları hiç durmadan bu biçimde telkin ettiğinden. Kulakta yankısını bulan çığlıklar, beğenilen yankısını bulan şimşek çakmaları, lisanda yankısını bulan söz patlamaları, zihinde yankısını bulan sarsıntılar kararında ortaya “muhteşem” eserler çıkıyor şüphesiz. Bir de aması olmasa… Ateş ve Kuğu’da tabibinin roman kahramanına “Siz asla kansere yakalanmazsınız” demesine karşın Burhan Günel’i kanserle “bitki” olmaya erken yaşta yollayan da bu iç ses, vicdan, ruh olmuştur.
Şöyle de söyleyebiliriz: Burhan Günel ülkesine/vatanına âşık bir askerdir. Havacı binbaşılıktan emeklidir. Kenan Cihan gibiler yüzünden, “Türk-İslam sentezine uygun olarak 1980 ihtilali”ni (Ateş ve Kuğu, s.19) yapanlar yüzünden, daha fazlaca da “yazma aşkı” niçiniyle emekliliği gelir gelmez ordudan ayrılmıştır.
Burhan Günel halkına/dostlarına âşık bir insandır. Her fırsatta onlara yönelik bin bir incelik sunar; kâh bir çiçek, kâh bir pasta, kâh bir kitap; halkına borcunu yapıtlarıyla ödeme yolunu tercih etmiş, dahası o yapıtlarda dostlarına da genişçe yer ayırmıştır. Onları yangınlara, kıyımlara karşın yaşatabilmenin bir yolu olarak yapıtlarına nakşetmiştir. Lakin bunu salt edebiyat aşkıyla değil, bir vicdani borç olarak kabul etmiştir. Kısacası, geçerken Asaf Koçak’a, Asım Bezirci’ye, Metin Altıok’a, Uğur Kaynar’a dair iki laf edeyim, onların isimlerini da romanda geçireyim diye değil, yürekten gerekliliğine inandığı için yapar bunu. Katledilenleri bir daha bedene getirmek gayesiyle; alevlerin ortasından çıkartmak, yanıklarına merhem sürmek, uygunlaştırmak; hiç değilse yaşayanların yüreklerine su serpmek maksadıyla kuvvetli bir imtihana kalkışır.
Burhan Günel “yazmaya âşık” bir müelliftir. Her istikametiyle coşkun bir ırmak üzeredir. Lirik bir şairdir dersem şaşırmayın. Hikayeleri, romanları aslında birer şiirdir. Çağdaş düzyazı şiirdir. Jeanette Winterson’un, Virginia Woolf için “günümüzde salgın boyutuna ulaşan yalancı kurgulardan dikkati çekecek ölçüde azadeydi” (Age arasında) kelamı Burhan Günel’e de fazlacaça yakışır. Evet, Burhan Günel “yalancı kurgu”lara tenezzül etmezdi. Her şey “kendi üzere, aşkı gibi” gerçek olmalıydı. Winterson’un “Woolf bir şair olarak okunmalı, bir şair olarak okutulmalıdır” (Age arasında) kelamı de Burhan Günel’e uyarlanabilir. Eminim, fazlaca yakışır. Burhan Günel ve yapıtlarıyla ilgili çalışmalar, akademik araştırmalar yapıldığını biliyorum. Edebiyat tarihçilerine, biyografi müelliflerine, eleştirmenlere teklifim bu istikamettedir: Burhan Günel’i her daim “hakiki şair” olarak anmalarıdır.
Aklına da, hislerine da, sözlerine de sirayet eden harika bir “aşk hali”yle yaşar/yazardı. İnceliği, nezaketi, öfkesi de bu “duygu yoğunluğu”ndan hayata el sallardı. bir daha Jeanette “gibi” konuşacağım fakat varsın olsun: “Düşük bir hassaslık düzeyinde yaşamak çok kolaydır: dünya bu biçimde dönüyor.” Lakin sanatçı, hele hele gerçek şair “bu biçimde” konusunda her vakit duygusal derinliklerinden gelen bir kuşkuyla karşı çıkar. Dünya “bu biçimde” değil de niçin “şöyleki” dönmüyor? Şöyle dönüyor da pekala niçin “öteki”ni görmüyor? Dönerken “körleşmek” zorunda mıdır? Körleştirme istikametinde değil de öbür bir tarafta dönemez mi? bu biçimdece dünyayı şapşala çevirecek bir algı düzeneğini devreye sokar. Haydi, daima birlikte, “görme biçimlerimizi” değiştirmeyi deneyelim…
HAYAL KIRIKLIKLARI
Burada çok “polemik” kokan mayınlı tarlaya girmem kelam konusu olabilir. çabucak hemen buna kendimi hazır hissetmiyorum doğrusu. O niçinle, bir süre daha “bazıları” iç huzuruyla yaşamaya, yazmaya, palavra dolan üreterek afra tafraya devam edebilirler. Hatta “psikiyatırlığa” soyunarak, Nazileşerek Burhan Günel’i mezarından çıkartıp tımarhaneye sokmaya “bile” yeltenebilirler.
Hakikatlerin geri dönüşü her daim görkemli olmuştur/olacaktır. Şayet ruhun otopsisi yapılabiliyorsa mezarı açılsın, alışılmış hâlâ yaşayabilme ruhsuzluğu gösterebilenlerin de “işkembeleri” otopsi masasına yollanmak şartıyla. Bir ölçü mide bulandıracak süreç olsa da “hakikatin mucitliği” için bu azaba katlanılabilir, sanırım!
Hayal kırıklığına uğramaya tahammül edemediğinden, uğruna ömrünü verdiği/verebileceği dostlarını, kardeş bildiklerini bir fiskede “oyun dışı” bırakmayı bilmesi de bu “aşk hali”yle açıklanabilir fakat.
Aşk haliyle hayata tutunanlar ile riyakârlıktan nemalananları tıpkı makalenin içine yerleştirmek, dahası göstermek mecburiyeti de bambaşka bir maharet ve soğukkanlılık istiyor doğrusu. Bir yandan insan yanınız gururlanıp onurlanırken başka yandan riyakârlığın önlenemez yükselişi karşısında tüm yaşama istenciniz çökebilir. Burhan Günel’in Ateş ve Kuğu’da hekimden aktardığı üzere “bağışıklık dizgeniz” fazlaca erken bir çöküşe uğrayabilir/uğratılabilir.
Ne diyordu Jeanette: “Bu dünya biraz emek ve biraz sabır karşılığında sırlarını bize açacaktır. Bu, bir aşk münasebetidir.” (Age arasında) Doğrusu çoğunluk “aşk”la münasebetini fazlacataaan “belden aşağı” seviyeye indirgemiş durumda olduğundan Burhan Günel gibileri anlamakta her vakit zorlanacaklardır. En yakınındaki “dostları” bile birinci engebede/sapakta kambura yatacaktır. Çelmesini hazır edecektir. Olmadı, Aşil topuğu da dahil amaç alacaktır.
VE VEFASIZLIK
Minik bir paragrafla özetliyorum: Vefasızlığın birfazlaca yolu/yöntemi vardır. En sıradani ve kolayı, müellifi (sanatçıyı) yaşamamış, yapıtlarını yok kararında saymaktır. Yeni baskıları için sessiz kalmaktır. Her kim ki bunda ısrar ediyor, ülkesinin bedellerini buduyor demektir.
“ŞİMDİLİK” SONSÖZ
“Hassas makinelere bedel veriyoruz. Yeryüzünün kabuğunun altındaki mineralleri yahut binlerce mil uzaklıktaki radyoaktiviteyi tespit edebilsinler diye, daha da hassas olmalarını sağlamak için milyarlarca sterlin harcıyoruz. halbuki hassas insanlara kıymet vermiyoruz.” (Jeanette*, Age)
Sivas/Madımak katliamı “Kemalist/Sosyalist” Burhan Günel tarihi için bir milattı. Algılamakta daima zorluk çekti. Atatürk’ün/Cumhuriyet’in ülkesinde bu biçimde bir vahşete nasıl müsaade verilebilmişti? Daha doğrusu, bu biçimde bir vahşet nasıl tahayyül edilebilmişti? Ateş ve Kuğu romanı kelam konusu tahayyülü anlamak gayesiyle kaleme alınmıştır. Yetmiş midir? olağan olarak, hayır. Yetebilir mi? olağan olarak, hayır.
Burhan Günel ile Ateş ve Kuğu benim açımdan da birtakım soru imlerini barındırır. Anlattıkları ile yazdıkları içindeki koşutluğu algılamaya çalışmak hedefiyle Sivas’a kadar gittim. Madımak ile Askeri Garnizon içindeki arayı canlı canlı deneyimlemek istedim. Bunları ileride yazacağım fakat Madımak müzeye değil cafcaflı bir şeye dönüştürülmüş. Kendi pisliğini örten canlı tipleri bile bu biçimde bir acizliğe yeltenmezdi diye düşünüyorum. İçim kalktı. Gözyaşlarımı Sivas’a dökmek istemediğimden içeri girmeye bile yeltenmedim. Büyük olasılıkla ziyaretçilere açık değildi aslına bakarsan…
* Jeanette Winterson’a teşekkür ederim. Sanat Başkaldırır (Coşku ve Cüretkârlık Üzerine) isimli yapıtıyla Burhan Günel “gibileri” anlamama, Freud’u esinlendirircesine, daha derinden kavramama yardımcı olduğu için. Türkçesi Zeynep Baransel, Sel Yay.
Alatttin Topçu
“DOĞUŞTAN” İNSAN/YAZAR: BURHAN GÜNEL
Burhan Günel benim dünyamda epeyce boyutlu bir insan/yazar profili çizer. Onunla ilgili yazmaya hangi cepheden başlayacağımı bir türlü kestiremem. Bu niçinle de daima bir erteleme halindeyim. Orta yere sıkıştırılmış cümlelerle yetinmek durumunda kalıyorum, sanırım bir daha o denli olacak.
Oldum mümkün “dostlarımla/sevdiklerimle” ilgili yazmakta zorlanıyorum. Onlara dair yazarken değil, yazmayı düşünürken bile “kaçak yollara” sapıyorum. “Ateşin üstünden atlamak” buna derler! Yazma serüvenine başladım başlayalı kırk yıla yaklaşmıştır, “Babamın Öyküsü” bir türlü gün yüzüne çıkamamıştır. Burhan Günel’le ilgili yazmak da neredeyse bir on yıldır gündemimde. Ne var ki bir türlü elim kalem tutmaz, parmaklarım klavye tuşlarıyla buluşmaz.
Burhan Günel’le, hele hele Ateş ve Kuğu yahut “ateş üçlemesi” odağında Burhan Günel’le ilgili yazmak, “yanık kokusu”na hazırlık çalışması olabilir lakin. bu biçimde bir çalışmayı göze alabilmek için, ateşin üstüne hayli su serpmek gerekiyordu. Serpebildim mi, hâlâ emin değilim.
halbuki ateşin üstünden atlamak da, sevdiklerimizin/dostlarımızın öykülerine el atmak yerine kaçak dövüşmek de bir o kadar hüzünlendiricidir. Biriktirdiklerimi, kayda paha, sosyal-siyasal karşılığı olan anılarımı yazılı hale getirmediğim sürece içten içe ruhumu yorarım. Yaşım da bir çok ilerledi. Vicdanımı yormak yerine bir an evvel yakınlarımla/sevdiklerimle “yazılı tarih”e geçiş yapmalıyım. O “yakıcı” öyküleri bir ucundan tutup “ateşin arasından” bir kenara çıkartmalıyım. Demesi kolay da… Bilhassa “doğuştan yazar/insan” Burhan Günel gibilerle ilgili yazmak kolay mı? Stefan Zweig’ın ruhuna, söz dağarcığına, müşahede gücüne, merakına gereksinimim olduğu aşikâr…
niye GAZAL OTU
Burhan Günel’in Ateş ve Kuğu romanından aktardığım cümlede geçen “durmaksızın bir daha yanıyorum” farkındalığı beni İncil’de ismi geçen bir bitkiye götürdü: Gazal Otu (Burning Bush). “Sürekli yanan lakin yok olmayan, Tanrı’nın Musa ile konuşmasına aracılık eden bitki”ye (Aktaran Jeanette Winterson, Sanat Başkaldırır arasında). İncil’de aktarıldığına nazaran yanan fakat asla yakılamayan da bir bitki.
Ateş ve Kuğu, Sivas/Madımak’ta yakılanların, yakılmak istenenlerin, yakılmaktan son anda ve “bir biçimde” kurtulanların ve olağan uzak/yakın “seyircilerin” romanıdır. Daha ötesi, Burhan Günel’i “gazal otu” üzere “sürekli yanan lakin yok olmayan” bir bitkiye dönüştürme sürecinin de “gerçek” kurgusudur. Buradaki “kurgu”, postmodernistlerin “Auschwitz diye bir şey asla olmamıştır; büsbütün kurgudur” dedikleri kelamda felsefi soytarılıkla karıştırılmamalıdır. Auschwitz de, Madımak da, başka yüzlerce/binlerce katliam/soykırım yerleri da insanlığın gözü ve “gönlü” önünde bir hoş inşa edilmiş ve tescillenmiştir. Gerçeğe/gerçekliğe sırtını dönüp kendilerini komik duruma düşürenler şahsen postmodernistlerdir. Yalnız, Türkiye entelijansiyasının, bilhassa edebiyat inceleme/eleştiri cephesinin olguyu dosdoğru kavrayabildiği konusunda derin kuşkularım var; olmadık şahıslara, yapıtlara “postmodernist etiketi” yapıştırmaktan hiç çekinmiyorlar. İleride bir metinle bu mevzuyu da derinleştirmeyi düşünüyorum.
Ayrıyeten, belirtmeliyim ki Burhan Günel’le ilgili derli toplu bir şeyler yazmaya birinci cüretim, kaynağını “sanatından” el almayacaktır. Lisana kolay, toplamda kırkın üstünde yapıtı, on civarında mükafatı olan; “yazınsal mamüllerinin haricinde, sekiz yüz kısmı aşkın radyo oyunu TRT radyolarında seslendirilen” eksiksiz bir müelliften kelam ediyoruz. İki roman ve bir hikaye yapıtından oluşan “ateş üçlemesi” odağında da olmayacaktır. Ateş Uykusu; Ateş ve Kuğu, Yunus Nadi Roman Mükafatı de almış iki romandır. Bir de Ateşi Seçtim var.
BİR AŞK HALİ OLARAK BURHAN GÜNEL
Sirklerde yahut özel şovlarda “ateşi üfleyenleri” bilirsiniz. Onların kesinlikle bir “hilesi” vardır, halbuki “hakiki sanatçılar”ın hilesi hurdası yoktur. O niçinle, ateşi dışarı üflemekte zorlanırlar. Daha fazlaca içe, en iç organlara, hatta zihinlerinin derinliklerine, kıvrımlarına yanlışsız üflerler; mazoşist oldukları için değil, ellerinden öteki türlüsü gelmediğinden. Vicdanları hiç durmadan bu biçimde telkin ettiğinden. Kulakta yankısını bulan çığlıklar, beğenilen yankısını bulan şimşek çakmaları, lisanda yankısını bulan söz patlamaları, zihinde yankısını bulan sarsıntılar kararında ortaya “muhteşem” eserler çıkıyor şüphesiz. Bir de aması olmasa… Ateş ve Kuğu’da tabibinin roman kahramanına “Siz asla kansere yakalanmazsınız” demesine karşın Burhan Günel’i kanserle “bitki” olmaya erken yaşta yollayan da bu iç ses, vicdan, ruh olmuştur.
Şöyle de söyleyebiliriz: Burhan Günel ülkesine/vatanına âşık bir askerdir. Havacı binbaşılıktan emeklidir. Kenan Cihan gibiler yüzünden, “Türk-İslam sentezine uygun olarak 1980 ihtilali”ni (Ateş ve Kuğu, s.19) yapanlar yüzünden, daha fazlaca da “yazma aşkı” niçiniyle emekliliği gelir gelmez ordudan ayrılmıştır.
Burhan Günel halkına/dostlarına âşık bir insandır. Her fırsatta onlara yönelik bin bir incelik sunar; kâh bir çiçek, kâh bir pasta, kâh bir kitap; halkına borcunu yapıtlarıyla ödeme yolunu tercih etmiş, dahası o yapıtlarda dostlarına da genişçe yer ayırmıştır. Onları yangınlara, kıyımlara karşın yaşatabilmenin bir yolu olarak yapıtlarına nakşetmiştir. Lakin bunu salt edebiyat aşkıyla değil, bir vicdani borç olarak kabul etmiştir. Kısacası, geçerken Asaf Koçak’a, Asım Bezirci’ye, Metin Altıok’a, Uğur Kaynar’a dair iki laf edeyim, onların isimlerini da romanda geçireyim diye değil, yürekten gerekliliğine inandığı için yapar bunu. Katledilenleri bir daha bedene getirmek gayesiyle; alevlerin ortasından çıkartmak, yanıklarına merhem sürmek, uygunlaştırmak; hiç değilse yaşayanların yüreklerine su serpmek maksadıyla kuvvetli bir imtihana kalkışır.
Burhan Günel “yazmaya âşık” bir müelliftir. Her istikametiyle coşkun bir ırmak üzeredir. Lirik bir şairdir dersem şaşırmayın. Hikayeleri, romanları aslında birer şiirdir. Çağdaş düzyazı şiirdir. Jeanette Winterson’un, Virginia Woolf için “günümüzde salgın boyutuna ulaşan yalancı kurgulardan dikkati çekecek ölçüde azadeydi” (Age arasında) kelamı Burhan Günel’e de fazlacaça yakışır. Evet, Burhan Günel “yalancı kurgu”lara tenezzül etmezdi. Her şey “kendi üzere, aşkı gibi” gerçek olmalıydı. Winterson’un “Woolf bir şair olarak okunmalı, bir şair olarak okutulmalıdır” (Age arasında) kelamı de Burhan Günel’e uyarlanabilir. Eminim, fazlaca yakışır. Burhan Günel ve yapıtlarıyla ilgili çalışmalar, akademik araştırmalar yapıldığını biliyorum. Edebiyat tarihçilerine, biyografi müelliflerine, eleştirmenlere teklifim bu istikamettedir: Burhan Günel’i her daim “hakiki şair” olarak anmalarıdır.
Aklına da, hislerine da, sözlerine de sirayet eden harika bir “aşk hali”yle yaşar/yazardı. İnceliği, nezaketi, öfkesi de bu “duygu yoğunluğu”ndan hayata el sallardı. bir daha Jeanette “gibi” konuşacağım fakat varsın olsun: “Düşük bir hassaslık düzeyinde yaşamak çok kolaydır: dünya bu biçimde dönüyor.” Lakin sanatçı, hele hele gerçek şair “bu biçimde” konusunda her vakit duygusal derinliklerinden gelen bir kuşkuyla karşı çıkar. Dünya “bu biçimde” değil de niçin “şöyleki” dönmüyor? Şöyle dönüyor da pekala niçin “öteki”ni görmüyor? Dönerken “körleşmek” zorunda mıdır? Körleştirme istikametinde değil de öbür bir tarafta dönemez mi? bu biçimdece dünyayı şapşala çevirecek bir algı düzeneğini devreye sokar. Haydi, daima birlikte, “görme biçimlerimizi” değiştirmeyi deneyelim…
HAYAL KIRIKLIKLARI
Burada çok “polemik” kokan mayınlı tarlaya girmem kelam konusu olabilir. çabucak hemen buna kendimi hazır hissetmiyorum doğrusu. O niçinle, bir süre daha “bazıları” iç huzuruyla yaşamaya, yazmaya, palavra dolan üreterek afra tafraya devam edebilirler. Hatta “psikiyatırlığa” soyunarak, Nazileşerek Burhan Günel’i mezarından çıkartıp tımarhaneye sokmaya “bile” yeltenebilirler.
Hakikatlerin geri dönüşü her daim görkemli olmuştur/olacaktır. Şayet ruhun otopsisi yapılabiliyorsa mezarı açılsın, alışılmış hâlâ yaşayabilme ruhsuzluğu gösterebilenlerin de “işkembeleri” otopsi masasına yollanmak şartıyla. Bir ölçü mide bulandıracak süreç olsa da “hakikatin mucitliği” için bu azaba katlanılabilir, sanırım!
Hayal kırıklığına uğramaya tahammül edemediğinden, uğruna ömrünü verdiği/verebileceği dostlarını, kardeş bildiklerini bir fiskede “oyun dışı” bırakmayı bilmesi de bu “aşk hali”yle açıklanabilir fakat.
Aşk haliyle hayata tutunanlar ile riyakârlıktan nemalananları tıpkı makalenin içine yerleştirmek, dahası göstermek mecburiyeti de bambaşka bir maharet ve soğukkanlılık istiyor doğrusu. Bir yandan insan yanınız gururlanıp onurlanırken başka yandan riyakârlığın önlenemez yükselişi karşısında tüm yaşama istenciniz çökebilir. Burhan Günel’in Ateş ve Kuğu’da hekimden aktardığı üzere “bağışıklık dizgeniz” fazlaca erken bir çöküşe uğrayabilir/uğratılabilir.
Ne diyordu Jeanette: “Bu dünya biraz emek ve biraz sabır karşılığında sırlarını bize açacaktır. Bu, bir aşk münasebetidir.” (Age arasında) Doğrusu çoğunluk “aşk”la münasebetini fazlacataaan “belden aşağı” seviyeye indirgemiş durumda olduğundan Burhan Günel gibileri anlamakta her vakit zorlanacaklardır. En yakınındaki “dostları” bile birinci engebede/sapakta kambura yatacaktır. Çelmesini hazır edecektir. Olmadı, Aşil topuğu da dahil amaç alacaktır.
VE VEFASIZLIK
Minik bir paragrafla özetliyorum: Vefasızlığın birfazlaca yolu/yöntemi vardır. En sıradani ve kolayı, müellifi (sanatçıyı) yaşamamış, yapıtlarını yok kararında saymaktır. Yeni baskıları için sessiz kalmaktır. Her kim ki bunda ısrar ediyor, ülkesinin bedellerini buduyor demektir.
“ŞİMDİLİK” SONSÖZ
“Hassas makinelere bedel veriyoruz. Yeryüzünün kabuğunun altındaki mineralleri yahut binlerce mil uzaklıktaki radyoaktiviteyi tespit edebilsinler diye, daha da hassas olmalarını sağlamak için milyarlarca sterlin harcıyoruz. halbuki hassas insanlara kıymet vermiyoruz.” (Jeanette*, Age)
Sivas/Madımak katliamı “Kemalist/Sosyalist” Burhan Günel tarihi için bir milattı. Algılamakta daima zorluk çekti. Atatürk’ün/Cumhuriyet’in ülkesinde bu biçimde bir vahşete nasıl müsaade verilebilmişti? Daha doğrusu, bu biçimde bir vahşet nasıl tahayyül edilebilmişti? Ateş ve Kuğu romanı kelam konusu tahayyülü anlamak gayesiyle kaleme alınmıştır. Yetmiş midir? olağan olarak, hayır. Yetebilir mi? olağan olarak, hayır.
Burhan Günel ile Ateş ve Kuğu benim açımdan da birtakım soru imlerini barındırır. Anlattıkları ile yazdıkları içindeki koşutluğu algılamaya çalışmak hedefiyle Sivas’a kadar gittim. Madımak ile Askeri Garnizon içindeki arayı canlı canlı deneyimlemek istedim. Bunları ileride yazacağım fakat Madımak müzeye değil cafcaflı bir şeye dönüştürülmüş. Kendi pisliğini örten canlı tipleri bile bu biçimde bir acizliğe yeltenmezdi diye düşünüyorum. İçim kalktı. Gözyaşlarımı Sivas’a dökmek istemediğimden içeri girmeye bile yeltenmedim. Büyük olasılıkla ziyaretçilere açık değildi aslına bakarsan…
* Jeanette Winterson’a teşekkür ederim. Sanat Başkaldırır (Coşku ve Cüretkârlık Üzerine) isimli yapıtıyla Burhan Günel “gibileri” anlamama, Freud’u esinlendirircesine, daha derinden kavramama yardımcı olduğu için. Türkçesi Zeynep Baransel, Sel Yay.
Alatttin Topçu