Nurzen Amuran – 9 Eylül 2021 tarihinde İzmir, epey değerli bir aktifliğe imza atıyor. Birleşmiş Kentler ve Lokal İdareler Teşkilatı Dördüncü Kültür Tepesi, İzmir Büyükşehir Belediyesi mesken sahipliğinde İzmir’de başlayacak. Kısa ismiyle UCLG, “küresel manada lokal ve bölgesel idareler için en faal örgüt” olarak biliniyor. “Yerel demokratik idarenin global savunucusu rolünü üstlendiği” belirtiliyor. Bu kültür doruğuna hangi kuruluşlar katılıyor, şimdiye kadar hangi projeler gündeme getirilmiş ve bu milletlerarası toplantı niye İzmir’de yapılıyor? Bu hafta, İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Sayın Tunç Soyer’den hem bu kültür doruğuyla ilgili bilgiler alacağız birebir vakitte İzmir’in global iklim krizinin yol açtığı sarsıntı yangın ve seller niçiniyle gündemde olan etraf siyasetlerini konuşacağız.
Tunç Soyer’in son periyottaki çalışmalarına baktığım vakit bir kelamı dikkatimi çekmişti: “İzmir için iki ana amacımız var. Bunlardan birincisi, kentimizdeki refahı büyütmek; oburu ise bu refahın vilayetimizin tüm mahallelerine eşit bir biçimde dağılmasını sağlamak.”
Bu amaç aklıma Londra Belediye Lideri (İşçi Partili) Sadiq Khan’ı getirdi. Birinci Müslüman belediye lideri olan Sadig Kaan, rakibi Rothschild Ailesi’nden gelen Zac Goldsmith’i, büyük bir farkla devre dışı bırakmıştı. Seçimi kazandıktan daha sonra birinci açıklamasında, “Londra, kaygının yerine umudu ve bölünmelerin yerine birlik olmayı seçtiği için gururluyum.” demişti. Ve şunları eklemişti. “Korku bizi daha inançta kılmıyor, tersine zayıflatıyor. Ve endişe siyasetinin kentimizde yeri yok… Bütün Londralıların belediye lideri olacağım, bu harika kentin bana verdiği fırsatlara sizin de ulaşacağınıza kelam veriyorum” demişti.
Bugün İzmir’e bakınca kent külçeşidini koruyan, tabiatına hassas, çağdaşlığı amaç seçen, tarihinin dokunulmazlığını öne çıkaran, dayanışmayı, hakça bölüşümü kimliğinin bir özelliği haline getiren bir kent geliyor akla. İzmir halkı adeta barışın kardeşliğin simgesi olmuş.
Demokrasilerde mahallî idarelerden kelam edilince de akla, siyasetin en özellikli tarafı gelir. Evvel siyasetin faal istikameti devreye girer, ondan sonrasında hizmetin faal istikameti tartı kazanır. Diğer bir deyişle, parti rozeti çıkarılır, birbirinden farklı fikirleri temsil eden partililerin tümünün sesi olunur. Lokal idareler, ülkenin idaresini üstüne alan siyasi iktidarların yapması gerekenlerinin modelini oluşturur.
Sayın Soyer, demokrasinin toplumsal yapısını ve beraberliği öne çıkaran bir anlayışla yönetiyorsunuz İzmir’i. İsterseniz evvel mahallî idarelerde yönetici olmanın kırmızı çizgilerine bakalım, ondan sonrasında 9 Eylül’de başlayacak toplantı hakkında bilgi alalım. Benim dikkatimi çeken bir özelliğiniz var. Merkezde yaşanan siyasi polemiklere girmemeye itina gösteriyorsunuz. Bu hal farklı siyasi tercihi olanları da İzmirli olmakta birleştiriyor değil mi?
Tunç Soyer – Evet epeyce haklısınız, mümkün olduğunca merkezi polemiklerden uzak kalmaya ve işimi yapmaya çalışıyorum. İzmirlilere hizmet etmek için çabalıyorum. Benim bu tutumumun İzmirlileri bir ortada tutmaya katkısı oluyorsa ne keyifli bana. Lakin asıl etken, beni de şekillendiren İzmir’deki ömür kültürü. İzmir o denli bir yerdir ki; burada yaşamaya başlayan herkesi ömür kültürüyle kavrar. İzmir’de yaşamaya başlayan herkes çabucak İzmirli olur. ötürüsıyla ben de kimin hangi siyasal görüşten olduğuyla ya da kimin daha evvelinde nerede yaşadığıyla ilgilenmeden, tüm İzmirlilere hizmet ediyorum.
Amuran – Siyasi iktidarla çatışmak yerine kentin birlikte idaresini yürütmek üzere davette bulunuyorsunuz. Sözgelimi, sarsıntıdan ziyan goren orta hasarlı binaların tamiri için Dünya Bankasından alacağınız kredi de Cumhurbaşkanı’nın imza onayı üzere. Onayın gecikmeden verilmesi iktidar partisine de puan kazandırmaz mı? Hizmeti engellemek değil, hizmeti desteklemek manasına gelmez mi?
Soyer – Az evvel de söylemiş olduğim üzere ben İzmir’e hizmet ediyorum. Önceliğim İzmir. Her bahiste bu bu biçimde. Bakın, biz 30 Ekim zelzelesini kent olarak epey travmatik bir halde yaşadık fakat bu travmadan dayanışmayla, el ele çıkmayı bildik. Birimizin kaygısı hepimizin kaygısı oldu. Orta hasarlı binaların dönüşümü konusu da bu biçimde. Bu, yalnızca o binaların sahiplerinin değil tüm İzmir’in sorunu. O yüzden Dünya Bankası’ndan almayı hedeflediğimiz 340 milyon dolarlık kredi sürecinin hızlanması için ortak hareket etme sonucu kaldık. goreceksiniz, İzmir’de kentsel dönüşüm için ortak irade göstererek Türkiye’ye örnek olacağız.
Amuran – Dünya Bankası kredisinin kararınu heyecanla bekliyoruz. UCLG Kültür Doruğu 9 Eylül’de başlıyor. UCLG nasıl bir platform? Tepe daha evvel Bilbao, Buenos Aires üzere büyük merkezlerde gerçekleştirilmiş. İzmir hangi özellikleriyle toplantı merkezi olarak seçildi?
Soyer – Öncelikle İzmir’in Birleşmiş Kentler ve Mahallî İdareler Teşkilatı (UCLG) Kültür Zirvesi’ne mesken sahipliği yapacak olmasından büyük gurur duyduğumu söylemeliyim. Bu tertip Türkiye’de bir birinci olma özelliği taşıyor. UCLG, dünyanın farklı bölgelerinden 240 bin kenti, nüfus bakımından ise yaklaşık 5 milyar kişiyi temsil eden en kapsamlı mahallî ve bölgesel idare ağı. Genel merkezi İspanya’nın Barselona kentinde. Ben de 2019 yılında UCLG İdare Konseyi’ne seçildim. bu biçimdece İzmir, dünyanın önde gelen mahallî idare birliklerinden birinde üst seviye temsil yetkisi kazandı. UCLG, mahallî idareler içinde işbirliklerinin kurulmasını sağlamak ve milletlerarası tecrübeleri paylaşmak hedefiyle kurulmuş bir birlik. Sürdürülebilir kalkınmanın temel basamaklarından olan kültürü, kültürel çeşitliliği ve turizmi teşvik etmek hedefiyle da her iki senede bir, açık davetle Kültür Zirvesi’nin düzenlenmesi için üyeleri içinde bir müsabaka yapıyor. Biz de Güney Afrika’nın Durban kentinde 11-15 Kasım 2019 tarihleri içinde düzenlenen UCLG Kongresi’nde “Her Yer ve Herkes İçin Kültür” temasıyla Kültür Zirvesi’ne konut sahipliği yapmak için müracaatımızı yaptık. Gururla söylüyorum ki; İzmir bütün kıstaslardan tam puan alarak Rusya’nın Kazan ve Meksika’nın Merida kentlerini geride bıraktı. Ve artık de 9-11 Eylül tarihleri içinde Kültür Zirvesi’ne mesken sahipliği yapmaya hazırlanıyor. Vurgulamalıyım ki İzmir, 8 bin 500 yıllık tarihi boyunca birfazlaca medeniyete konut sahipliği yapmış ve farklı kültürlerin buluşma noktası olmuş. Akdeniz’in en değerli liman kentlerinden biri. Deniz ve ticaret yolları yardımıyla farklı insanları, fikirleri kendine çekmiş, farklı kültürler, dinler ve lisanlarla zenginleşmiş. Bu kültürel zenginlik bir miras olarak bugüne kadar gelmiş. O yüzden İzmir’de bir ortada yaşama kültüründen kelam edebiliyoruz. Ve biz işte bu biçimdesi bir kentte, kentin her köşesindeki bu hayat külçeşidini ve kent külçeşidini daha görünür kılmak ve geliştirmek ismine “Başka Bir Kültür Mümkün” diyerek, sürdürülebilir kalkınmada kültürün değerini vurgulayarak yola çıktık. Kültür politikalarımızla kentteki refahı arttırmayı, daha demokratik, kapsayıcı, adil, eşitlikçi, inançlı ve sürdürülebilir bir İzmir’i hedefledik. Bu vizyonun bir diğer tarafı de hudut ötesi bağlantıların geliştirilmesi, etkileşimi ve çeşitliliği teşvik ederek İzmir’i kıymetli kent ağları içerisinde bir merkez haline getirmekti. Bu gayeyle da yolumuza devam ediyoruz. Sanıyorum İzmir’in bu doruğa konut sahibi kent olarak seçilmesi de bu vizyonun eseri oldu.
Amuran – İzmir’de yapılacak Zirve’nin ana teması, “Kültür: Geleceğimizi Kurarken” olarak belirlenmiş sanıyorum. Hangi mevzular ön plana çıkarılıyor ve kimler katılıyor? Yapılacak aktifliği de özetlemek gerekirse açıklar mısınız?
Soyer – Biz bu dorukta kültürü, geleceği inşa etmek için birleştirici bir güç olarak ele alıyoruz. Yüksek kültüre indirgenerek bir lüks olarak görülen kültür, bu tepede hem geçmişle olan bağımız birebir vakitte gelecek için rehberimiz olarak pahalandırılacak. Zira iklim krizi, pürüzler ve eşitsizlikler, toplumsal cinsiyet eşitliği üzere konularda kültürün yaratıcı tahlilleri ve rolü büyük kıymet taşıyor. ötürüsıyla kültürü, kalkınmanın dördüncü ayağı ve global dayanışmanın temel bir bileşeni olarak görmek ve desteklemek, geleceğimiz için çok elzem. İzmir olarak kültürle geleceği inşa etme yolunda en önemsediğimiz kitle ise dezavantajlı mahallelerdeki gençler ve bayanlar. Toplumun üyelerine ortak bir bağ ve “biz” hissini kültürle sunmayı hedefliyoruz. Zira bir arada yaşama hissinin gücü, paylaşılan kültürün oranıyla hakikat orantılı.
nazaranve geldiğimizden beri biz de kültürü bir daha inşa etmek için çalışıyoruz. Dayanışma kültürü, mahalle kültürü, bir ortada yaşama kültürü, üretim kültürü, ticaret kültürü, tarım kültürü başta olmak üzere kültürün tüm alt elementlerine, kültür siyasetlerine yatırım yapmak üzere hareket ediyoruz. İşte Kültür Tepesi, tüm bu anlayışımızın ve çalışmaların başlangıcı olacak.
Tepede bununla birlikte dünya kentlerinin kültür ve kentsel dirençlilik ilgisini değerlendireceğiz. Lokal sürdürülebilir kalkınmanın anahtarı olarak miras, yaratıcılık, çeşitlilik ve bilgi üzerine kültürel siyasetlerin teşvik edilmesi konusunda fikir alışverişinde bulunacağız. olağan olarak kültüre duyduğumuz ağır gereksinimi açıkça ortaya koyan pandemi krizinin tesirini de ele alacağız. Bilhassa pandemi daha sonrasında ömrümüzde kültürü, kalkınmanın merkezine yerleştirmeye mecburuz. Tıpkı biçimde yaratıcı iktisat ve kültürel çeşitlilikten kültürel haklara ve kültürel diplomasiye kadar biroldukca tema başlığımız var. Oturumlarla birlikte tecrübe paylaşımına imkan verecek çeşitli etkinlikler, atölye çalışmaları, somut projeler ve teşebbüs tekliflerini tanıtma imkanı sağlayan odak alan sunumları da olacak.
bir fazlaca ülkenin, bir epey kentin mahallî yöneticileriyle, bilim insanları ve kültür üreticileriyle bir ortaya geleceğimizi söyleyebilirim. Tepeye İsveç’ten Hindistan’a, İspanya’dan Zimbabve’ye, Çin’den Amerika’ya, İngiltere’den Güney Kore’ye kadar bir hayli ülkenin ulusal ve mahallî yöneticileri, akademisyenler ve bilim insanları katılacak.
Amuran – Dileriz tepe tüm katılanlar ismine olumlu geçer. Size muvaffakiyetler diliyoruz. Artık gelelim kent hizmetlerinize, sizin çalışmalarınıza. Son aylarda yaşanan yangınlar seller yüzünden birtakım kurumlarda, global iklim değişikliğinin yarattığı problemler, güya birinci sefer yaşanıyor üzere panik oluşturdu. Büyük can ve mal kayıpları yaşanırken tedbirler de geç kalındı. Ziyanlar arttı. Tedbirlerin yetersizliği, gecikmesi, etrafa hassas bir siyasetin olmayışından mı kaynaklandı yoksa liyakat ve tecrübenin eksikliğinden mi? Siz nasıl yorumladınız?
Soyer – Öncelikle artık şunu kabullenmeliyiz, bundan daha sonra iklim krizinin tesirlerini fazlaca daha sık ve fazlaca daha yıkıcı bir halde yaşayacağız. Bilim bize bunu söylüyor. Ve tüm dünyada bundan daha sonraki politikalarımızı bu kabulle belirlemeli, bütün politikalarımızı etrafa hassas hale getirmeliyiz.
Biz aslına bakarsan dirençli kentler yaratmanın kıymetini biliyorduk ve adımlarımızı buna nazaran atıyorduk. Örneğin nazaranve geldikten kısa bir süre daha sonra İklim Değişikliği ve Etraf Muhafaza Denetim Dairesi’ni kurduk ki bu daire, Türkiye’deki belediyeler içinde birinciydi. Türkiye’nin birinci yeşil kent aksiyon planını hazırladık. Bu plan doğrultusunda politikalarımızı geliştirdik ve İzmir’in 2030 için yüzde 20 olan karbon emisyonu azaltım amacını yüzde 40’a çıkardık. Yılda bin 250 tonluk karbon emisyonunu sekiz tesisin çatısına güneş paneli kurarak engelledik. Sürdürülebilir, çevreci ulaşıma tartı verdik: İzmir’deki bisiklet yolu, paylaşımlı yol dahil 87 kilometreye ulaştı, İZBAN, metro ve tramvay olmak üzere toplam raylı sistem çizgisi yaklaşık 180 kilometreye ulaştı. Yaşadıklarımızdan da dersler çıkardık. 30 Ekim zelzelesinin akabinde kentin röntgenini çekebilmek üzere yapı stoku envanteri hazırlatmaya başladık. Bunlar birinci aklıma gelenler.
Amuran – Orman yangınları tabiatın sessiz feryatlarının en acı yaşandığı felaketlerden biri. Bu yangınlara, değindiğiniz üzere iklim değişikliğinin yarattığı şuurla nazaran, alınacak önleyici önlemlerle az ziyan nazaranbiliriz. Yangına birinci koşacak olanlar orman köylüleridir. Onlara gereken bilgi ve eğitim imkanları sağladınız mı? Bir de halkın katkısının yardımının planlı biçimde yapılması için hazırlıklarınız var mı?
Soyer – Büyük İzmir yangını bizi derinden üzdü. Yangının yarattığı tahribatın yaralarını sarmak, kentin ormanlarını korumak ve geliştirmek için “Orman İzmir” kampanyasını başlattık. Orman İzmir kampanyası kapsamında 60 su tankeri alıp orman köylerine dağıttık. bu biçimdece köylere dağıtılan su tankeri sayısını 290’a çıkartmış olduk. Tankerlerin kullanması için köylülerimize yangın eğitimi de verdik. Önümüzdeki devirde daha fazla orman köyünün bu hizmetten yaralanması için tanker alımlarımız devam edecek. Örneğin şu anda 50 su tankeri daha alıyoruz. Ayrıyeten ortasında su kazanı, pompa ve hortum bulunan beş adet yangın söndürme setiyle ilgili alım sürecimiz devam ediyor.
Orman İzmir kampanyası kapsamında 1 milyon 736 bin 155 liralık bağış toplandı. Bu bağışlarla 121 bin 599 yangına dirençli fidan, Torbalı’daki İklime ve Yangına Dirençli Orman Fidanlığı’nda kullanılmak üzere iki konteyner aldık. Kampanyanın en kıymetli gayeleri içindeki 35 “Yaşayan Parklar” projesinde de kıymetli ölçüde yol aldık. 35 Yaşayan Park için Yelki Olivelo, Gediz Deltası, Yamanlar Dağı ve Flamingo Tabiat Parkı, Meles Vadisi üzere farklı alanlar belirlendi ve her bir alanın planlama çalışmaları başlatıldı.
Ayrıyeten İzmir’deki yeni ağaçlandırma alanları belirlendi, o alanlardaki ağaçlandırma çalışmaları sürüyor. Bunlar, halkımızın katkısıyla oldu. Bu dayanışmayı sürdürülebilir kılmak için yurttaşlarımızla güç birliğine devam ediyoruz. Bu yıl başlatmış olduğumız “Bir Fidan Bir Dünya” isimli dayanışma kampanyası da bu fikrin eseri. Zira dirençli kent olabilmek için evvela beraberlik ve dayanışma gerekiyor.
Amuran – Ormanların onarımı, ormanların gelişimi ve korunması hayli kıymetli. Kimlerle işbirliği yapıyorsunuz ve size göre ormanların zenginleştirilmesinde hangi kriterler öne çıkıyor, orman gelirlerinde çeşitliliği sağlayacak projeler neler olmalı, bu alanda birtakım kampanyalar düzenliyor musunuz?
Soyer – 2019’da temelini Orman İzmir kampanyasıyla attığımız proje çok büyüdü. Bir orman seferberliği başlatmış olduğumızı söyleyebilirim. Bu seferberlik kapsamında orman onarımı en değerli başlıklardan biri. İzmir yangın riski açısından hayli hassas bir coğrafya. Farklı ağaç çeşitlerinin yangına karşı dirençleri değişkenlik gösteriyor. Örneğin Kızılçam fazlaca kolay yanıyor, tabiatı gereği kozalaklarıyla yangının yayılmasını tetikliyor ve yanan çamlar tabiatıyla tekrar yeşermiyor. Meşe üzere öteki ağaç ve maki cinsleri ise çıralı olmadıkları için gövdeleri daha geç yanıyor, yansa da kendilerini fazlaca daha süratli toparlıyor ve tabiatıyla yeşeriyor. Bu niçinle İzmir’in orman onarımı programında, tek tip çam ağaçlandırması yerine yangına daha dirençli meşe, menengiç, delice üzere ağaçların da yer aldığı hayli çeşitli dikim siyaseti uygulanıyor. 2019’dan beri bu farklı tiplerin üretimiyle ilgili kapsamlı bir program yürütüyoruz. Torbalı’da geniş bir fidanlık kuruyoruz. Burada yalnızca yangına dirençli ve sulama istemeyen peyzaj bitkilerinin fidanları yetiştirilecek.
Bu yıl ise kelamını ettiğim üzere “Bir Fidan, Bir Dünya” kampanyası başlattık ve İzmir dayanışmasını harekete geçirdik. Kampanyaya katılmak isteyenler, “birfidanbirdunya.org” sitesinden yangından daha sonra kendini yenileyebilen fidanları satın alabiliyor. Gayemiz kent çeperinde yangından daha sonra kendini yenileyebilen dirençli orman alanları oluşturmak, bu alanları birer “yaşayan park” olarak İzmirliler için tabiat keşif alanları haline getirmek ve ayrıyeten “yeşil koridorlar” oluşturarak parklarla ormanları birbirine bağlamak. Biz yanan alanların kendi haline bırakılması, kentte yapılacak yeni ağaçlandırma çalışmalarının ise yangından daha sonra kendini yenileyebilen fidanlarla yapılması gerektiğini düşünüyoruz.
Öbür yandan Türkiye’de birinci sefer İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı bünyesinde Orman Köyleri ve Kırsal Alan Yangınları Şube Müdürlüğünü kuruyoruz. Bu şube, ormanlarda itfaiyecilik hizmetleri farklı bir uzmanlık istediğinden orman köylerine ve yangın riski bulunan kırsal alanlara odaklanacak. Ayrıyeten 200 kişilik Orman Gönüllüleri Takımı oluşturuyoruz. Bu takım ise İzmir’in yangınlara sivil müdahale ekibi olacak.
11 büyükşehir belediye liderinin sonucuyla kısa müddette “Orman Bilim Kurulu” oluşturduk. Orman ekolojisi konusunda uzmanlaşmış akademisyen ve uzmanlardan oluşan 22 kişilik takım, ormanların korunması ve yaşatılmasına yönelik çalışmalarında mahallî idarelere danışmanlık yapacak.
Ayrıyeten Park Bahçeler Dairesi altında Yaşayan Parklar Şefliği’ni kurduk. 7’den 70’e İzmirliler bu parklarda, orman ekosistemi nedir, hangi ağaçlar var, hangi hayvanlar yaşıyor üzere ayrıntıları, dokunarak, yaşayarak öğrenebilecek. Bu çalışmanın birinci örneği, Güzelbahçe’nin Yelki Mahallesi’nde Olivelo Yaşayan Parkı ismiyle hayata geçiriliyor.
Akdeniz ormanları konusunda dünya genelinde fazlaca fazla bilimsel araştırma ve önemli bir akademik birikim var. Bu çalışmaları yapan bilim insanlarını gelecek yılın birinci çeyreğinde İzmir’e davet edeceğiz.
başlatmış olduğumız orman seferberliğiyle dayanışma ağları da örüyoruz. Muğla’da yangından etkilenen bal üreticilerine dayanak olmak için bölgede arıcılık yapan üretici örgütlerinden ve birliklerinden bal alacak, hayvancılıkla uğraşan üreticilere ise 7 bin çuval kuzu büyütme yemi dağıtacağız.
Amuran – Hoş bir dayanışma örneği. İklim değişikliğinin etrafa verdiği ziyanlardan biri de kuraklık. Kuraklığa karşı tedbirler de alınması gerekiyor. İzmir ve etrafı tarım bölgesi. “Tarımsal eser deseni planlayıp yeni bir tarım siyaseti oluşturmamız lazım” demiştiniz. Tarımda, “yetiştirilen esere nazaran su harcanması yerine, suya göre tercih edilen tarım ön plana çıkmalı” diyorsunuz. Bu şuur işi. Bu şuurun yerleşmesinde nasıl bir uygulamanız var? Tarımla uğraşanlara gereken eğitim çalışmalarınız var mı ve kimlerden dayanak alıyorsunuz?
Soyer – bakılırsave geldiğimizde İzmir’in refahını arttıracağımızı ve bu refahın adil paylaşımını sağlayacağımızı söylemiş olduk. “Başka Bir Tarım Mümkün” vizyonundan doğan İzmir Tarımı modelimiz de iki ana gayeye kilitleniyor: Kuraklık ve yoksullukla gayret. Yoksullukla çaba gayesiyle tarımı tohum kademesinden başlayıp son tüketiciye uzanan bir müddetç olarak planlıyoruz. Yani eser deseninin planlanmasından lojistik, markalaştırma, satış, ihracat ve eğitim faaliyetlerine kadar hayli boyutlu bir müddetçten kelam ediyoruz.
İzmir Tarımı modeliyle hem de yanlışsız tarım uygulamalarıyla su kaynaklarını verimli kullanmayı temel alıyoruz. Örneğin epey su tüketen eserler yerine, tabiatımıza uygun formda stratejik eserleri teşvik ederek daha planlama basamağında kuraklıkla uğraş ediyoruz. bu biçimdece bugün ziraî sulamada kullanılan suyun en az yüzde 50 oranında azaltılmasını hedefliyoruz. Tasarruf yapmak istediğimiz yüzde 50’nin büyük kısmını havza planlamasıyla, yani gerçek eserin yanlışsız yerde ekilmesiyle sağlıyor; başka kısmını ise salma sulama yerine çağdaş tekniklerle gerçekleştiriyoruz.
Sasalı’da iklim değişikliği niçiniyle gelecekte olabilecek kuraklığa karşı toplumun bilgilendirildiği, tarımda yanlışsız hallerin uygulama seralarıyla anlatıldığı İzmir Tarımı Geliştirme Merkezi’ni de bu yüzden kurduk. Merkezde halkı ve çocukları bilgilendirmek için eğitim salonu, laboratuvar ve tarım kütüphanesi yer alıyor. Binanın haricinde ise iklim değişikliğinin tarıma tesirlerini gösteren uygulama seraları kuruldu. Bin metrekare alana yayılan üç serada 2080 yılına kadar oluşabilecek kuraklığa karşı alınacak tedbirler hakkında vatandaşlar görsel olarak bilgilendiriliyor. Biyocoğrafya Laboratuvarı’nda çiftçimize hangi havzada hangi üretim modellerini uygulamaları konusunda bilgi veriyoruz. Buraya gelen üreticiye büsbütün fiyatsız olarak nasıl tarım yapması gerektiği, o coğrafyaya en uygun mamüllerin hangileri olduğu konusunda eğitim veriliyor.
Ziraî Hizmetler Daire Başkanlığımızın 19 stratejik amacından beşi, eğitimle ilgili. Arıcılık gereci, kuzu büyütme yemi, meyve fidanı ya da küçükbaş hayvan dağıtımı yaparken gidilen her yerde çiftçimize eğitim de veriyor, bilhassa iklim değişikliğinin tesirlerini anlatıyoruz. Onları kuraklıkla uğraş için hakikat tarım uygulamalarının ne kadar elzem olduğu konusunda bilgilendiriyoruz. Ben şahsen ilçe cinslerinde kırsal mahallelerde tek tek üreticiler ve bölge halkıyla bir ortaya gelip anlatıyorum. En epey da üretmeye devam etmeleri gerektiğini söylüyorum. Zira sahiden bu bir memleket sıkıntısıdır.
Öteki yandan tabiat dostu mamüllerin bulunduğu Halkın Bakkalı sekiz şubeye ulaştı. Üretici ve tüketiciyi aracısız buluşturan üretici pazarlarımız da kentlinin sağlıklı ve ekonomik besine erişmesi konusunda değerli bir fonksiyon görüyor. Zira tek başına üreticinin bilinçlenmesi kâfi değil. Tüketici de bu halkanın bir modülü olmalı.
*Murat Dağı Gediz ırmağının kaynağı
Amuran – Hakikaten tüketiciye düşen sorumluluklar da var. İzmir ve etrafının kıymetli bir su sorunu olduğunu biliyoruz. Su gereksinimi Gediz’den karşılanıyor. Ve Gediz sanayi atıkları niçiniyle kirlenmeye devam ediyor. Bir açıklamanızda Gediz’i yine hayata döndürmek istiyoruz demiştiniz. Kendi yasal sorumluluk ve yetkileriniz çerçevesinde nasıl bir çalışma yürüteceksiniz? Kirlenmenin önlenmesinde yasal yaptırımlar kâfi mi yoksa caydırıcı düzenlemelere gereksinim var mı?
Soyer – “Temiz Gediz Pak Körfez” sloganıyla bir havza cinsine çıktık. Ve kaynağından pırıl pırıl doğan Gediz Nehri’nin her adımda nasıl zehirlendiğini gördük. Bu havza tipi kararında 12 unsurluk deklarasyon deklare ettik. Bunun ortasında eksik arıtma tesislerinin yapılmasından denetlenmesine, bölgedeki madencilik faaliyetlerinin durdurulmasından alandaki sistemsiz katı atık alanlarının rehabilite edilmesine kadar biroldukca başlık var. Bu 12 unsurluk deklarasyonu yol haritası olarak belirleyerek hem İzmir Büyükşehir Belediyesi tıpkı vakitte Ege Belediyeler Birliği olarak elimizden gelen her şeyi yapacağız. Örneğin Gediz’in en kirli kollarından biri Alaşehir Çayı’nı temizlemek maksadıyla Alaşehir bölgesinde 25 milyon liralık paket arıtma tesisi yapıyoruz.
Öte yandan Gediz’i kirleten kaynaklara dikkat çekmek ve gerekli tedbirlerin alınmasını sağlamak emeliyle Etraf ve Şehircilik ile Tarım ve Orman Bakanlıklarının yanı sıra Uşak, Manisa ve Kütahya valilikleri ve ilgili belediye liderlerine ve kirliliğe niye olan kurumların her birisine 12 başka yazı içeriğiyle toplam 62 yazı gönderdik. Gönderdiğimiz yazılarda tespit edilen kirlilik kaynaklarının koordinatları ve kirliliğin boyutlarını gösteren fotoğraflar da vardı. Ben ilgili kurumların gerekli tüm işleri yapacağına ve yasal yaptırımları uygulayacağına inanıyorum. Bu mevzuda İzmir Büyükşehir Belediyesi olarak da her türlü işbirliğine hazırız.
Gediz’i kurtarmak için hem kirlilik kaynaklarıyla ilgili kontrol düzeneklerinin işletilmesi tıpkı vakitte kuraklıkla ilgili gerekli önlemlerin alınması gerekiyor. Biz kuraklık niçiniyle can çekişen Marmara Gölü’ne hayat vermek için DSİ 2. Bölge Müdürlüğü’ne başvurarak göle bu yıl ortasında bir milyon metreküp su vermek için de resmi yazı gönderdik.
Kuraklık konusunda aslına bakarsanız süren projelerimiz var. Bu kapsamda mesela daha az su tüketen küçükbaş üretimini teşvik etmek için Gediz Havzası’nda da küçükbaş alımını destekleyeceğiz. Atalık tohumlarla, susuz hububat tarımı yapan üreticilerin mamüllerini taban fiyatının 3 katına, samanı ise şimdiki fiyatının 2 katına almayı taahhüt ediyoruz.
Amuran – Son senelerda yaşadığımız global felaketler yanında en büyük problemlerimizden biri de sığınmacı göçünün giderek artması. Ülke insanı olarak konuksever bir ulusuz lakin işsizlik, hayat değerliği, gelecek telaşı herkesi huzursuz ediyor. Bu şartlarda göç hareketleri sorun olarak bedellendiriliyor. Lakin siz belediye olarak savaştan kaçanları yaşadığınız topluma entegre edecek bir çalışma başlattınız. Dünyada örneği var mı bilmiyorum lakin İzmir Barosunun katkısıyla, Kentsel Adalet Şube Müdürlüğü kurdunuz. Bu müdürlük sığınmacılara nasıl bir katkı sunuyor ve ne üzere hizmetler gdolayıyorsunuz. Aldığınız sonuçlardan birkaç örnek verir misiniz?
Soyer – Tarih boyunca ticari potansiyeli, liman kenti oluşu ve coğrafik pozisyonu sebebiyle ağır iç ve dış göç alan İzmir’in son senelerda da artan göç hareketliliğinden en çok hisse alan kentlerden biri olduğunu görüyoruz. Bu hareketlilik bizim kent politikalarımızı hak temelli ve bütünsel bir perspektifle planlamamızı ve kentin geleceğine dair tedbirler almamızı gerekli kılıyor. Biliyoruz ki kapsayıcı kent siyasetleri geliştirilmezse toplumsal çatışmalar, gettolaşma, halk sıhhati problemleri, cinsiyet eşitsizliği ve kayıt dışı çalışma üzere durumlar ileride daha büyük bir sorun olarak karşımıza çıkacak. Biz bütün çalışmalarımızı kentte yaşayan her insanın insan onuruna yaraşır bir dünyada hayat hakkı olduğu prensibini temel alarak yapıyoruz. Kentimizde yaşayan her insanın temel hizmetlere erişiminin sağlanması ve haklarının korunmasının toplumsal huzurun şartlarından biri olduğuna inanıyoruz. İzmir’de her türlü ayrımcılığa karşı gayret etmek, kentin bütününde toplumsal barışı tesis etmek, insan hakları, toplumsal adalet ve bir ortada hayat külçeşidinin toplumun her kısmına yayılmasını sağlamak maksadıyla kelamını ettiğiniz Kentsel Adalet ve Eşitlik Şube Müdürlüğü’nü kurduk.
Bu müdürlüğümüz kentteki her insanın, özellikle kırılgan, dezavantajlı kümelerin kent hizmetlerine eşit ulaşabilmesi için çalışmalar yürütüyor. Bayanlar, çocuklar, yaşlılar, Romanlar, gençler, engelliler ve gibisi kümelerin refahını ve kentsel ömürde içerilmelerini arttırıcı siyaset ve uygulamaları hayata geçiriyor. Kentimizdeki sığınmacılar, İçişleri Bakanlığı’na bağlı Vilayet Göç İdaresi’ne kaydını yaptırdıktan daha sonra devlet tarafınca hâlihazırda sağlanan eğitim, sıhhat, toplumsal yardım üzere temel hak ve hizmetlerden faydalanabiliyor. Biz de belediye olarak hizmet verirken kentte kayıtlı sığınmacıların da bu hizmetlere erişimlerini destekleyecek çalışmalar yürütüyoruz. Bu kapsamda Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği, Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu, Sığınmacılar ve Göçmenlerle Dayanışma Derneği üzere ulusal ve milletlerarası kurumlarla işbirliği halinde çalışıyoruz.
Afet devirlerinde, ortaklaşa çalıştığımız kurumlarla yaptığımız muhtaçlık tespiti doğrultusunda insani yardım materyallerini muhtaçlık sahibi şahıslara ulaştırdık. İzmir’deki yabancılara ve sığınmacılara temel hizmetleri anlatan bir rehber, kamu çalışanlarının kullanması için de sığınmacıların hizmetlere erişimini anlatan bir bilgilendirme kitapçığı hazırladık. Büyükşehir Belediyesi işçisiyle, ilgili kurum ve kuruluş çalışanlarıyla insan hakları, ayrımcılıkla ve nefret telaffuzuyla uğraş, göç mevzuatı üzere farklı konularda eğitimler düzenliyoruz.
bununla birlikte İzmir Büyükşehir Belediyesi Engelli Hizmetleri Şube Müdürlüğü, Sığınmacılar ve Göçmenlerle Dayanışma Derneği ve Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu iştiraki ile “Engelli Mültecilerin Muhafaza Hizmetlerine Erişimlerinin Artırılması” üzerine çalışmalarımız devam ediyor. Ayrıyeten kentte insan hakkı şuurunu geliştirmek ismine İzmir Barosu ile imzaladığımız “İzmir İnsan Hakları Başkenti” protokolü kapsamında “Adalet İçin İsimli Yardım Aracı” projemizi hayata geçirdik. Projeyle toplumsal adaletsizliğin ağır olduğu ve kentin merkeze uzak bölgelerinde kentlilerin adalete erişimlerinin desteklenmesi için direkt, fiyatsız türel takviye sağlıyoruz.
Amuran – Yaşadığınız son zelzelenin yaralarını sarmaya devam ediyorsunuz. Kentleşmede değerli olan yapılaşmanın sağlam ve planlı olması. Sarsıntı sırasında depremzedelere ne üzere dayanaklar verdiniz ve daha sonrası için neler yapmayı düşünüyorsunuz?
Soyer – 30 Ekim sarsıntısının akabinde adeta Büyükşehir’in tüm ünitelerini seferber ettik. Bir yandan arama kurtarma gruplarımız devreye girdi, öbür yandan da anında çadır kentler oluşturduk. Barınma meselesini çözmek için ise depremzedeleri ve onlara takviye olmak isteyenleri bir ortaya getiren “Bir Kira Bir Yuva” kampanyasını başlattık. Bu kapsamda taahhüt edilen kira dayanağı 42 milyon 649 bin lirayı buldu. hem de depremzedelere Uzundere’deki konutlarımızda bir yıl boyunca fiyatsız barınma imkânı sunduk. bir daha zelzelede meskenleri orta hasarlı olan bin 540 ailenin 5’er bin liralık kira takviye ödemesini yaptık. Geçmişte Hilton oteller zincirinin işlettiği ve kontratı bitince boşalttığı 5 yıldızlı otel binasının 380 odasını da barınma için açtık. Depremzedelere dayanak olmak isteyen kişi ve kurumları bir taraftan da Halkın Bakkalı üzerinden buluşturduk. Bu sayede beyaz eşya, mobilya, küçük konut aletleri, yiyecek, giyecek, barınma, kırtasiye üzere farklı kalemlerde 19 milyon TL meblağında bağış sağlandı.
Depremzedelere verdiğimiz dayanağın yanında İzmir’i afetlere karşı dirençli bir kent yapmak üzere kapsamlı bir çalışma başlattık. misyona geldiğimizde Büyükşehir bünyesinde Zelzele Daire Başkanlığı’nı kurduk ve 200 milyon lira kaynak aktardık. İzmir’i sarsıntıya karşı inançlı kent haline getirmek için 2020 yılında “İzmir Sarsıntısı Ortak Akıl Buluşması”nı düzenledik. Kentteki mevcut yapı stokunun envanterini çıkarma sonucu alarak İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi (İMO) ile bir protokol imzaladık. Yani konutların sarsıntı güvenlik karnesini oluşturmaya yönelik bir proje başlattık. Bu sayede beşerler binalarının inançlı olup olmadığını öğrenebilecek diyebilirim. Zelzeleden en çok etkilenen Bayraklı ilçesinde başlatmış olduğumız çalışmayı Ekim ayında tamamlayacağız. Bayraklı’nın akabinde Konak, Karşıyaka ve Bornova ilçelerimizde birebir çalışma olacak ve projeyi İzmir’in geneline yayacağız. bu biçimdece biz de öncelikli olarak hangi binalara müdahale edilmesi gerektiğini belirlemiş olacağız. Öte yandan Dünya Bankası’ndan uzun vadeli ve epeyce düşük faizli bir krediyi İzmir’e aktarmak için çalışmaya devam ediyoruz. 340 milyon doların üzerinde bir kredinin İzmir’e aktarılması halinde binlerce hane için kentsel dönüşüm çalışmasını başlatmış olacağız.
İzmir’de depremsellik araştırması yapmak ve yer davranış modelini çıkartmak için İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, ODTÜ ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi ile protokol imzaladık. Türkiye’nin en kapsamlı sarsıntı araştırması projesi için yola çıkıyoruz. Olağan bir de İzmir’in altı başka bölgesinde yürüttüğümüz kentsel dönüşüm çalışması var. Tehlikeli konut alanı sınıfında olan gecekondu ve ruhsatsız kaçak yapıların bulunduğu Uzundere, Gaziemir, Örnekköy, Ege Mahallesi, Ballıkuyu ve Çiğli Güzeltepe’de anahtar teslim kentsel dönüşüm projeleri sürdürüyoruz. Altı bölgede devam eden kentsel dönüşüm çalışmalarıyla birlikte ruhsatlı yapılar için de dönüşümü kolaylaştıracak kıymetli bir adım attık. 30 Ekim zelzelesi daha sonrasında ağır ve orta hasarlı olarak tespit edilen yapılar ile 1998 daha sonrasında ruhsat alan yahut 6306 sayılı maddeyle riskli kabul edilen yapıların dönüşümü için kolaylık sağlayan düzenlemeyi Meclisimizden oy birliğiyle geçirdik.
Amuran – Mahallî idarelerde şeffaflık ve güvenirlilik ön plana çıkıyor. Bir de toplumsal demokrasinin gereği olan halkla yahut halkın temsilcisi olan sivil toplum örgütleri ve meslek odalarıyla sendikalarla yapılan işbirliği ve dayanışma, bir arada çalışma çabası, hizmetin gerçekleşmesini kolaylaştırıyor değil mi?
Soyer – olağan olarak. İşbirliği hizmeti kolaylaştırıyor ancak kolaylığın ötesinde gerçek olan da aslına bakarsanız bu. Bir kez biz ortak aklın değerine inanıyoruz. Örneğin pandemi sürecinde Türkiye’de birinci kere uygulamaya koyduğumuz Kriz Belediyeciliği kapsamında her hafta kentimizdeki meslek odalarının, sivil toplum kuruluşlarının ve sendikaların temsilcileriyle bir ortaya geldik. Kentimizi dirençli kılmak için zelzelenin çabucak akabinde sarsıntı çalıştayı düzenledik ve o çalıştayda çıkan kararlar doğrultusunda Afet Bilim Heyeti oluşturduk. Meslek örgütleriyle, baromuzla çeşitli protokollerimiz var. özetlemek gerekirsesı biz kentimizi “ortak akılla” yönetiyoruz, ortak akılla yönetmeye de devam edeceğiz.
Amuran – Vakit zaman siyasi çıkarlar niçiniyle mahallî idarelerle merkez içindeki alakalarda yetkilerin kullanmasında problemler oluyor. Lokal idareyle ilgili mevzuatta, “Hizmeti kolaylaştırıcı” ne üzere düzenlemelere gereksiniminiz var?
Soyer – Son iki yılda yaşadığımız pandemi, yangın ve İzmir zelzelesi bize şunu gösterdi. Lokal idarelerden beklenti mevzuatlarda tanım edilenlerden çok daha fazla. Belediyeler yalnızca çöp toplayıp altyapı hizmeti veren kurumlar değiller. Bu yüzden Türkiye’de mahallî idarelerin hizmet potansiyellerini gerçeğe çevirecek, yeni durumu tanım eden bir lokal idare ıslahatına muhtaçlık var. Bu ıslahat tarıma, turizme, ticarete, endüstriye, girişimciliğe, kültür sanata ve hayatın tüm alanlarına yerelden bakmayı başaran bir çerçeveye sahip olmalı. Zira artık kentler çağındayız. Belediye hizmetlerinin dünyadaki gelişmenine baktığınızda da dört temel bahis üzerinde ağırlaştığını görürsünüz. Bunlar insan, bilgi, kültür ve tabiattır. Dünya belediyeciliğinin temel ayakları olarak barizleşen bu kavramları İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin yeni stratejik planına yeni prensiplerimiz olarak dâhil ettik. Kentteki insanların talep ve beklentileri, kent ve kırsal hayatın şartları değişim gösteriyor. Bu değişimi âlâ okuyabilmek, şeffaf ve demokratik bir idare anlayışını sergilemek için insan odaklı bir belediyecilik gerekiyor. Başka yandan yönettiğimiz kentin bilgi birikimini düzgün tahlil etmemiz ve buradan toplumsal tahliller üretmeyi başarmak zorundayız. Yaptığımız tüm kamusal hizmetlerde bilgi üretme ve paylaşma sorumluluğumuz var. Kültür odaklı bir lokal idare anlayışıyla da kendi toplumsal belleğimize sahip çıkmamız gerekiyor. Bunun temelinde de bir ortada yaşama iradesi var. Tabiata gelince, en temel unsurlarımızdan biri. Kendini tabiatın sahibi nazarann anlayışın sonunda önemli bir ekolojik krizle karşı karşıya kaldık. Hayat alanlarımız önemli tehditler altında. Afetlere karşı dirençli kentler yaratmaya mecburuz. Kentlerin meseleleri gittikçe artıyor ve bu sıkıntılarla eski lokal idare anlayışıyla başa çıkamayız. Bu yüzden esaslı bir mahallî idare ıslahatına muhtaçlığımız var.
Amuran- Lokal İdare ıslahatı için de bir daha ortak akıl devreye girmeli ve birlikte düşünerek yasal alt yapı oluşturulmalı. Muvaffakiyetler diliyoruz. Bu detaylı açıklamalarınız için de teşekkür ediyoruz.
Soyer – Ben teşekkür ederim.
Nurzen Amuran
Tunç Soyer’in son periyottaki çalışmalarına baktığım vakit bir kelamı dikkatimi çekmişti: “İzmir için iki ana amacımız var. Bunlardan birincisi, kentimizdeki refahı büyütmek; oburu ise bu refahın vilayetimizin tüm mahallelerine eşit bir biçimde dağılmasını sağlamak.”
Bu amaç aklıma Londra Belediye Lideri (İşçi Partili) Sadiq Khan’ı getirdi. Birinci Müslüman belediye lideri olan Sadig Kaan, rakibi Rothschild Ailesi’nden gelen Zac Goldsmith’i, büyük bir farkla devre dışı bırakmıştı. Seçimi kazandıktan daha sonra birinci açıklamasında, “Londra, kaygının yerine umudu ve bölünmelerin yerine birlik olmayı seçtiği için gururluyum.” demişti. Ve şunları eklemişti. “Korku bizi daha inançta kılmıyor, tersine zayıflatıyor. Ve endişe siyasetinin kentimizde yeri yok… Bütün Londralıların belediye lideri olacağım, bu harika kentin bana verdiği fırsatlara sizin de ulaşacağınıza kelam veriyorum” demişti.
Bugün İzmir’e bakınca kent külçeşidini koruyan, tabiatına hassas, çağdaşlığı amaç seçen, tarihinin dokunulmazlığını öne çıkaran, dayanışmayı, hakça bölüşümü kimliğinin bir özelliği haline getiren bir kent geliyor akla. İzmir halkı adeta barışın kardeşliğin simgesi olmuş.
Demokrasilerde mahallî idarelerden kelam edilince de akla, siyasetin en özellikli tarafı gelir. Evvel siyasetin faal istikameti devreye girer, ondan sonrasında hizmetin faal istikameti tartı kazanır. Diğer bir deyişle, parti rozeti çıkarılır, birbirinden farklı fikirleri temsil eden partililerin tümünün sesi olunur. Lokal idareler, ülkenin idaresini üstüne alan siyasi iktidarların yapması gerekenlerinin modelini oluşturur.
Sayın Soyer, demokrasinin toplumsal yapısını ve beraberliği öne çıkaran bir anlayışla yönetiyorsunuz İzmir’i. İsterseniz evvel mahallî idarelerde yönetici olmanın kırmızı çizgilerine bakalım, ondan sonrasında 9 Eylül’de başlayacak toplantı hakkında bilgi alalım. Benim dikkatimi çeken bir özelliğiniz var. Merkezde yaşanan siyasi polemiklere girmemeye itina gösteriyorsunuz. Bu hal farklı siyasi tercihi olanları da İzmirli olmakta birleştiriyor değil mi?
Tunç Soyer – Evet epeyce haklısınız, mümkün olduğunca merkezi polemiklerden uzak kalmaya ve işimi yapmaya çalışıyorum. İzmirlilere hizmet etmek için çabalıyorum. Benim bu tutumumun İzmirlileri bir ortada tutmaya katkısı oluyorsa ne keyifli bana. Lakin asıl etken, beni de şekillendiren İzmir’deki ömür kültürü. İzmir o denli bir yerdir ki; burada yaşamaya başlayan herkesi ömür kültürüyle kavrar. İzmir’de yaşamaya başlayan herkes çabucak İzmirli olur. ötürüsıyla ben de kimin hangi siyasal görüşten olduğuyla ya da kimin daha evvelinde nerede yaşadığıyla ilgilenmeden, tüm İzmirlilere hizmet ediyorum.
Amuran – Siyasi iktidarla çatışmak yerine kentin birlikte idaresini yürütmek üzere davette bulunuyorsunuz. Sözgelimi, sarsıntıdan ziyan goren orta hasarlı binaların tamiri için Dünya Bankasından alacağınız kredi de Cumhurbaşkanı’nın imza onayı üzere. Onayın gecikmeden verilmesi iktidar partisine de puan kazandırmaz mı? Hizmeti engellemek değil, hizmeti desteklemek manasına gelmez mi?
Soyer – Az evvel de söylemiş olduğim üzere ben İzmir’e hizmet ediyorum. Önceliğim İzmir. Her bahiste bu bu biçimde. Bakın, biz 30 Ekim zelzelesini kent olarak epey travmatik bir halde yaşadık fakat bu travmadan dayanışmayla, el ele çıkmayı bildik. Birimizin kaygısı hepimizin kaygısı oldu. Orta hasarlı binaların dönüşümü konusu da bu biçimde. Bu, yalnızca o binaların sahiplerinin değil tüm İzmir’in sorunu. O yüzden Dünya Bankası’ndan almayı hedeflediğimiz 340 milyon dolarlık kredi sürecinin hızlanması için ortak hareket etme sonucu kaldık. goreceksiniz, İzmir’de kentsel dönüşüm için ortak irade göstererek Türkiye’ye örnek olacağız.
Amuran – Dünya Bankası kredisinin kararınu heyecanla bekliyoruz. UCLG Kültür Doruğu 9 Eylül’de başlıyor. UCLG nasıl bir platform? Tepe daha evvel Bilbao, Buenos Aires üzere büyük merkezlerde gerçekleştirilmiş. İzmir hangi özellikleriyle toplantı merkezi olarak seçildi?
Soyer – Öncelikle İzmir’in Birleşmiş Kentler ve Mahallî İdareler Teşkilatı (UCLG) Kültür Zirvesi’ne mesken sahipliği yapacak olmasından büyük gurur duyduğumu söylemeliyim. Bu tertip Türkiye’de bir birinci olma özelliği taşıyor. UCLG, dünyanın farklı bölgelerinden 240 bin kenti, nüfus bakımından ise yaklaşık 5 milyar kişiyi temsil eden en kapsamlı mahallî ve bölgesel idare ağı. Genel merkezi İspanya’nın Barselona kentinde. Ben de 2019 yılında UCLG İdare Konseyi’ne seçildim. bu biçimdece İzmir, dünyanın önde gelen mahallî idare birliklerinden birinde üst seviye temsil yetkisi kazandı. UCLG, mahallî idareler içinde işbirliklerinin kurulmasını sağlamak ve milletlerarası tecrübeleri paylaşmak hedefiyle kurulmuş bir birlik. Sürdürülebilir kalkınmanın temel basamaklarından olan kültürü, kültürel çeşitliliği ve turizmi teşvik etmek hedefiyle da her iki senede bir, açık davetle Kültür Zirvesi’nin düzenlenmesi için üyeleri içinde bir müsabaka yapıyor. Biz de Güney Afrika’nın Durban kentinde 11-15 Kasım 2019 tarihleri içinde düzenlenen UCLG Kongresi’nde “Her Yer ve Herkes İçin Kültür” temasıyla Kültür Zirvesi’ne konut sahipliği yapmak için müracaatımızı yaptık. Gururla söylüyorum ki; İzmir bütün kıstaslardan tam puan alarak Rusya’nın Kazan ve Meksika’nın Merida kentlerini geride bıraktı. Ve artık de 9-11 Eylül tarihleri içinde Kültür Zirvesi’ne mesken sahipliği yapmaya hazırlanıyor. Vurgulamalıyım ki İzmir, 8 bin 500 yıllık tarihi boyunca birfazlaca medeniyete konut sahipliği yapmış ve farklı kültürlerin buluşma noktası olmuş. Akdeniz’in en değerli liman kentlerinden biri. Deniz ve ticaret yolları yardımıyla farklı insanları, fikirleri kendine çekmiş, farklı kültürler, dinler ve lisanlarla zenginleşmiş. Bu kültürel zenginlik bir miras olarak bugüne kadar gelmiş. O yüzden İzmir’de bir ortada yaşama kültüründen kelam edebiliyoruz. Ve biz işte bu biçimdesi bir kentte, kentin her köşesindeki bu hayat külçeşidini ve kent külçeşidini daha görünür kılmak ve geliştirmek ismine “Başka Bir Kültür Mümkün” diyerek, sürdürülebilir kalkınmada kültürün değerini vurgulayarak yola çıktık. Kültür politikalarımızla kentteki refahı arttırmayı, daha demokratik, kapsayıcı, adil, eşitlikçi, inançlı ve sürdürülebilir bir İzmir’i hedefledik. Bu vizyonun bir diğer tarafı de hudut ötesi bağlantıların geliştirilmesi, etkileşimi ve çeşitliliği teşvik ederek İzmir’i kıymetli kent ağları içerisinde bir merkez haline getirmekti. Bu gayeyle da yolumuza devam ediyoruz. Sanıyorum İzmir’in bu doruğa konut sahibi kent olarak seçilmesi de bu vizyonun eseri oldu.
Amuran – İzmir’de yapılacak Zirve’nin ana teması, “Kültür: Geleceğimizi Kurarken” olarak belirlenmiş sanıyorum. Hangi mevzular ön plana çıkarılıyor ve kimler katılıyor? Yapılacak aktifliği de özetlemek gerekirse açıklar mısınız?
Soyer – Biz bu dorukta kültürü, geleceği inşa etmek için birleştirici bir güç olarak ele alıyoruz. Yüksek kültüre indirgenerek bir lüks olarak görülen kültür, bu tepede hem geçmişle olan bağımız birebir vakitte gelecek için rehberimiz olarak pahalandırılacak. Zira iklim krizi, pürüzler ve eşitsizlikler, toplumsal cinsiyet eşitliği üzere konularda kültürün yaratıcı tahlilleri ve rolü büyük kıymet taşıyor. ötürüsıyla kültürü, kalkınmanın dördüncü ayağı ve global dayanışmanın temel bir bileşeni olarak görmek ve desteklemek, geleceğimiz için çok elzem. İzmir olarak kültürle geleceği inşa etme yolunda en önemsediğimiz kitle ise dezavantajlı mahallelerdeki gençler ve bayanlar. Toplumun üyelerine ortak bir bağ ve “biz” hissini kültürle sunmayı hedefliyoruz. Zira bir arada yaşama hissinin gücü, paylaşılan kültürün oranıyla hakikat orantılı.
nazaranve geldiğimizden beri biz de kültürü bir daha inşa etmek için çalışıyoruz. Dayanışma kültürü, mahalle kültürü, bir ortada yaşama kültürü, üretim kültürü, ticaret kültürü, tarım kültürü başta olmak üzere kültürün tüm alt elementlerine, kültür siyasetlerine yatırım yapmak üzere hareket ediyoruz. İşte Kültür Tepesi, tüm bu anlayışımızın ve çalışmaların başlangıcı olacak.
Tepede bununla birlikte dünya kentlerinin kültür ve kentsel dirençlilik ilgisini değerlendireceğiz. Lokal sürdürülebilir kalkınmanın anahtarı olarak miras, yaratıcılık, çeşitlilik ve bilgi üzerine kültürel siyasetlerin teşvik edilmesi konusunda fikir alışverişinde bulunacağız. olağan olarak kültüre duyduğumuz ağır gereksinimi açıkça ortaya koyan pandemi krizinin tesirini de ele alacağız. Bilhassa pandemi daha sonrasında ömrümüzde kültürü, kalkınmanın merkezine yerleştirmeye mecburuz. Tıpkı biçimde yaratıcı iktisat ve kültürel çeşitlilikten kültürel haklara ve kültürel diplomasiye kadar biroldukca tema başlığımız var. Oturumlarla birlikte tecrübe paylaşımına imkan verecek çeşitli etkinlikler, atölye çalışmaları, somut projeler ve teşebbüs tekliflerini tanıtma imkanı sağlayan odak alan sunumları da olacak.
bir fazlaca ülkenin, bir epey kentin mahallî yöneticileriyle, bilim insanları ve kültür üreticileriyle bir ortaya geleceğimizi söyleyebilirim. Tepeye İsveç’ten Hindistan’a, İspanya’dan Zimbabve’ye, Çin’den Amerika’ya, İngiltere’den Güney Kore’ye kadar bir hayli ülkenin ulusal ve mahallî yöneticileri, akademisyenler ve bilim insanları katılacak.
Amuran – Dileriz tepe tüm katılanlar ismine olumlu geçer. Size muvaffakiyetler diliyoruz. Artık gelelim kent hizmetlerinize, sizin çalışmalarınıza. Son aylarda yaşanan yangınlar seller yüzünden birtakım kurumlarda, global iklim değişikliğinin yarattığı problemler, güya birinci sefer yaşanıyor üzere panik oluşturdu. Büyük can ve mal kayıpları yaşanırken tedbirler de geç kalındı. Ziyanlar arttı. Tedbirlerin yetersizliği, gecikmesi, etrafa hassas bir siyasetin olmayışından mı kaynaklandı yoksa liyakat ve tecrübenin eksikliğinden mi? Siz nasıl yorumladınız?
Soyer – Öncelikle artık şunu kabullenmeliyiz, bundan daha sonra iklim krizinin tesirlerini fazlaca daha sık ve fazlaca daha yıkıcı bir halde yaşayacağız. Bilim bize bunu söylüyor. Ve tüm dünyada bundan daha sonraki politikalarımızı bu kabulle belirlemeli, bütün politikalarımızı etrafa hassas hale getirmeliyiz.
Biz aslına bakarsan dirençli kentler yaratmanın kıymetini biliyorduk ve adımlarımızı buna nazaran atıyorduk. Örneğin nazaranve geldikten kısa bir süre daha sonra İklim Değişikliği ve Etraf Muhafaza Denetim Dairesi’ni kurduk ki bu daire, Türkiye’deki belediyeler içinde birinciydi. Türkiye’nin birinci yeşil kent aksiyon planını hazırladık. Bu plan doğrultusunda politikalarımızı geliştirdik ve İzmir’in 2030 için yüzde 20 olan karbon emisyonu azaltım amacını yüzde 40’a çıkardık. Yılda bin 250 tonluk karbon emisyonunu sekiz tesisin çatısına güneş paneli kurarak engelledik. Sürdürülebilir, çevreci ulaşıma tartı verdik: İzmir’deki bisiklet yolu, paylaşımlı yol dahil 87 kilometreye ulaştı, İZBAN, metro ve tramvay olmak üzere toplam raylı sistem çizgisi yaklaşık 180 kilometreye ulaştı. Yaşadıklarımızdan da dersler çıkardık. 30 Ekim zelzelesinin akabinde kentin röntgenini çekebilmek üzere yapı stoku envanteri hazırlatmaya başladık. Bunlar birinci aklıma gelenler.
Amuran – Orman yangınları tabiatın sessiz feryatlarının en acı yaşandığı felaketlerden biri. Bu yangınlara, değindiğiniz üzere iklim değişikliğinin yarattığı şuurla nazaran, alınacak önleyici önlemlerle az ziyan nazaranbiliriz. Yangına birinci koşacak olanlar orman köylüleridir. Onlara gereken bilgi ve eğitim imkanları sağladınız mı? Bir de halkın katkısının yardımının planlı biçimde yapılması için hazırlıklarınız var mı?
Soyer – Büyük İzmir yangını bizi derinden üzdü. Yangının yarattığı tahribatın yaralarını sarmak, kentin ormanlarını korumak ve geliştirmek için “Orman İzmir” kampanyasını başlattık. Orman İzmir kampanyası kapsamında 60 su tankeri alıp orman köylerine dağıttık. bu biçimdece köylere dağıtılan su tankeri sayısını 290’a çıkartmış olduk. Tankerlerin kullanması için köylülerimize yangın eğitimi de verdik. Önümüzdeki devirde daha fazla orman köyünün bu hizmetten yaralanması için tanker alımlarımız devam edecek. Örneğin şu anda 50 su tankeri daha alıyoruz. Ayrıyeten ortasında su kazanı, pompa ve hortum bulunan beş adet yangın söndürme setiyle ilgili alım sürecimiz devam ediyor.
Orman İzmir kampanyası kapsamında 1 milyon 736 bin 155 liralık bağış toplandı. Bu bağışlarla 121 bin 599 yangına dirençli fidan, Torbalı’daki İklime ve Yangına Dirençli Orman Fidanlığı’nda kullanılmak üzere iki konteyner aldık. Kampanyanın en kıymetli gayeleri içindeki 35 “Yaşayan Parklar” projesinde de kıymetli ölçüde yol aldık. 35 Yaşayan Park için Yelki Olivelo, Gediz Deltası, Yamanlar Dağı ve Flamingo Tabiat Parkı, Meles Vadisi üzere farklı alanlar belirlendi ve her bir alanın planlama çalışmaları başlatıldı.
Ayrıyeten İzmir’deki yeni ağaçlandırma alanları belirlendi, o alanlardaki ağaçlandırma çalışmaları sürüyor. Bunlar, halkımızın katkısıyla oldu. Bu dayanışmayı sürdürülebilir kılmak için yurttaşlarımızla güç birliğine devam ediyoruz. Bu yıl başlatmış olduğumız “Bir Fidan Bir Dünya” isimli dayanışma kampanyası da bu fikrin eseri. Zira dirençli kent olabilmek için evvela beraberlik ve dayanışma gerekiyor.
Amuran – Ormanların onarımı, ormanların gelişimi ve korunması hayli kıymetli. Kimlerle işbirliği yapıyorsunuz ve size göre ormanların zenginleştirilmesinde hangi kriterler öne çıkıyor, orman gelirlerinde çeşitliliği sağlayacak projeler neler olmalı, bu alanda birtakım kampanyalar düzenliyor musunuz?
Soyer – 2019’da temelini Orman İzmir kampanyasıyla attığımız proje çok büyüdü. Bir orman seferberliği başlatmış olduğumızı söyleyebilirim. Bu seferberlik kapsamında orman onarımı en değerli başlıklardan biri. İzmir yangın riski açısından hayli hassas bir coğrafya. Farklı ağaç çeşitlerinin yangına karşı dirençleri değişkenlik gösteriyor. Örneğin Kızılçam fazlaca kolay yanıyor, tabiatı gereği kozalaklarıyla yangının yayılmasını tetikliyor ve yanan çamlar tabiatıyla tekrar yeşermiyor. Meşe üzere öteki ağaç ve maki cinsleri ise çıralı olmadıkları için gövdeleri daha geç yanıyor, yansa da kendilerini fazlaca daha süratli toparlıyor ve tabiatıyla yeşeriyor. Bu niçinle İzmir’in orman onarımı programında, tek tip çam ağaçlandırması yerine yangına daha dirençli meşe, menengiç, delice üzere ağaçların da yer aldığı hayli çeşitli dikim siyaseti uygulanıyor. 2019’dan beri bu farklı tiplerin üretimiyle ilgili kapsamlı bir program yürütüyoruz. Torbalı’da geniş bir fidanlık kuruyoruz. Burada yalnızca yangına dirençli ve sulama istemeyen peyzaj bitkilerinin fidanları yetiştirilecek.
Bu yıl ise kelamını ettiğim üzere “Bir Fidan, Bir Dünya” kampanyası başlattık ve İzmir dayanışmasını harekete geçirdik. Kampanyaya katılmak isteyenler, “birfidanbirdunya.org” sitesinden yangından daha sonra kendini yenileyebilen fidanları satın alabiliyor. Gayemiz kent çeperinde yangından daha sonra kendini yenileyebilen dirençli orman alanları oluşturmak, bu alanları birer “yaşayan park” olarak İzmirliler için tabiat keşif alanları haline getirmek ve ayrıyeten “yeşil koridorlar” oluşturarak parklarla ormanları birbirine bağlamak. Biz yanan alanların kendi haline bırakılması, kentte yapılacak yeni ağaçlandırma çalışmalarının ise yangından daha sonra kendini yenileyebilen fidanlarla yapılması gerektiğini düşünüyoruz.
Öbür yandan Türkiye’de birinci sefer İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı bünyesinde Orman Köyleri ve Kırsal Alan Yangınları Şube Müdürlüğünü kuruyoruz. Bu şube, ormanlarda itfaiyecilik hizmetleri farklı bir uzmanlık istediğinden orman köylerine ve yangın riski bulunan kırsal alanlara odaklanacak. Ayrıyeten 200 kişilik Orman Gönüllüleri Takımı oluşturuyoruz. Bu takım ise İzmir’in yangınlara sivil müdahale ekibi olacak.
11 büyükşehir belediye liderinin sonucuyla kısa müddette “Orman Bilim Kurulu” oluşturduk. Orman ekolojisi konusunda uzmanlaşmış akademisyen ve uzmanlardan oluşan 22 kişilik takım, ormanların korunması ve yaşatılmasına yönelik çalışmalarında mahallî idarelere danışmanlık yapacak.
Ayrıyeten Park Bahçeler Dairesi altında Yaşayan Parklar Şefliği’ni kurduk. 7’den 70’e İzmirliler bu parklarda, orman ekosistemi nedir, hangi ağaçlar var, hangi hayvanlar yaşıyor üzere ayrıntıları, dokunarak, yaşayarak öğrenebilecek. Bu çalışmanın birinci örneği, Güzelbahçe’nin Yelki Mahallesi’nde Olivelo Yaşayan Parkı ismiyle hayata geçiriliyor.
Akdeniz ormanları konusunda dünya genelinde fazlaca fazla bilimsel araştırma ve önemli bir akademik birikim var. Bu çalışmaları yapan bilim insanlarını gelecek yılın birinci çeyreğinde İzmir’e davet edeceğiz.
başlatmış olduğumız orman seferberliğiyle dayanışma ağları da örüyoruz. Muğla’da yangından etkilenen bal üreticilerine dayanak olmak için bölgede arıcılık yapan üretici örgütlerinden ve birliklerinden bal alacak, hayvancılıkla uğraşan üreticilere ise 7 bin çuval kuzu büyütme yemi dağıtacağız.
Amuran – Hoş bir dayanışma örneği. İklim değişikliğinin etrafa verdiği ziyanlardan biri de kuraklık. Kuraklığa karşı tedbirler de alınması gerekiyor. İzmir ve etrafı tarım bölgesi. “Tarımsal eser deseni planlayıp yeni bir tarım siyaseti oluşturmamız lazım” demiştiniz. Tarımda, “yetiştirilen esere nazaran su harcanması yerine, suya göre tercih edilen tarım ön plana çıkmalı” diyorsunuz. Bu şuur işi. Bu şuurun yerleşmesinde nasıl bir uygulamanız var? Tarımla uğraşanlara gereken eğitim çalışmalarınız var mı ve kimlerden dayanak alıyorsunuz?
Soyer – bakılırsave geldiğimizde İzmir’in refahını arttıracağımızı ve bu refahın adil paylaşımını sağlayacağımızı söylemiş olduk. “Başka Bir Tarım Mümkün” vizyonundan doğan İzmir Tarımı modelimiz de iki ana gayeye kilitleniyor: Kuraklık ve yoksullukla gayret. Yoksullukla çaba gayesiyle tarımı tohum kademesinden başlayıp son tüketiciye uzanan bir müddetç olarak planlıyoruz. Yani eser deseninin planlanmasından lojistik, markalaştırma, satış, ihracat ve eğitim faaliyetlerine kadar hayli boyutlu bir müddetçten kelam ediyoruz.
İzmir Tarımı modeliyle hem de yanlışsız tarım uygulamalarıyla su kaynaklarını verimli kullanmayı temel alıyoruz. Örneğin epey su tüketen eserler yerine, tabiatımıza uygun formda stratejik eserleri teşvik ederek daha planlama basamağında kuraklıkla uğraş ediyoruz. bu biçimdece bugün ziraî sulamada kullanılan suyun en az yüzde 50 oranında azaltılmasını hedefliyoruz. Tasarruf yapmak istediğimiz yüzde 50’nin büyük kısmını havza planlamasıyla, yani gerçek eserin yanlışsız yerde ekilmesiyle sağlıyor; başka kısmını ise salma sulama yerine çağdaş tekniklerle gerçekleştiriyoruz.
Sasalı’da iklim değişikliği niçiniyle gelecekte olabilecek kuraklığa karşı toplumun bilgilendirildiği, tarımda yanlışsız hallerin uygulama seralarıyla anlatıldığı İzmir Tarımı Geliştirme Merkezi’ni de bu yüzden kurduk. Merkezde halkı ve çocukları bilgilendirmek için eğitim salonu, laboratuvar ve tarım kütüphanesi yer alıyor. Binanın haricinde ise iklim değişikliğinin tarıma tesirlerini gösteren uygulama seraları kuruldu. Bin metrekare alana yayılan üç serada 2080 yılına kadar oluşabilecek kuraklığa karşı alınacak tedbirler hakkında vatandaşlar görsel olarak bilgilendiriliyor. Biyocoğrafya Laboratuvarı’nda çiftçimize hangi havzada hangi üretim modellerini uygulamaları konusunda bilgi veriyoruz. Buraya gelen üreticiye büsbütün fiyatsız olarak nasıl tarım yapması gerektiği, o coğrafyaya en uygun mamüllerin hangileri olduğu konusunda eğitim veriliyor.
Ziraî Hizmetler Daire Başkanlığımızın 19 stratejik amacından beşi, eğitimle ilgili. Arıcılık gereci, kuzu büyütme yemi, meyve fidanı ya da küçükbaş hayvan dağıtımı yaparken gidilen her yerde çiftçimize eğitim de veriyor, bilhassa iklim değişikliğinin tesirlerini anlatıyoruz. Onları kuraklıkla uğraş için hakikat tarım uygulamalarının ne kadar elzem olduğu konusunda bilgilendiriyoruz. Ben şahsen ilçe cinslerinde kırsal mahallelerde tek tek üreticiler ve bölge halkıyla bir ortaya gelip anlatıyorum. En epey da üretmeye devam etmeleri gerektiğini söylüyorum. Zira sahiden bu bir memleket sıkıntısıdır.
Öteki yandan tabiat dostu mamüllerin bulunduğu Halkın Bakkalı sekiz şubeye ulaştı. Üretici ve tüketiciyi aracısız buluşturan üretici pazarlarımız da kentlinin sağlıklı ve ekonomik besine erişmesi konusunda değerli bir fonksiyon görüyor. Zira tek başına üreticinin bilinçlenmesi kâfi değil. Tüketici de bu halkanın bir modülü olmalı.
*Murat Dağı Gediz ırmağının kaynağı
Amuran – Hakikaten tüketiciye düşen sorumluluklar da var. İzmir ve etrafının kıymetli bir su sorunu olduğunu biliyoruz. Su gereksinimi Gediz’den karşılanıyor. Ve Gediz sanayi atıkları niçiniyle kirlenmeye devam ediyor. Bir açıklamanızda Gediz’i yine hayata döndürmek istiyoruz demiştiniz. Kendi yasal sorumluluk ve yetkileriniz çerçevesinde nasıl bir çalışma yürüteceksiniz? Kirlenmenin önlenmesinde yasal yaptırımlar kâfi mi yoksa caydırıcı düzenlemelere gereksinim var mı?
Soyer – “Temiz Gediz Pak Körfez” sloganıyla bir havza cinsine çıktık. Ve kaynağından pırıl pırıl doğan Gediz Nehri’nin her adımda nasıl zehirlendiğini gördük. Bu havza tipi kararında 12 unsurluk deklarasyon deklare ettik. Bunun ortasında eksik arıtma tesislerinin yapılmasından denetlenmesine, bölgedeki madencilik faaliyetlerinin durdurulmasından alandaki sistemsiz katı atık alanlarının rehabilite edilmesine kadar biroldukca başlık var. Bu 12 unsurluk deklarasyonu yol haritası olarak belirleyerek hem İzmir Büyükşehir Belediyesi tıpkı vakitte Ege Belediyeler Birliği olarak elimizden gelen her şeyi yapacağız. Örneğin Gediz’in en kirli kollarından biri Alaşehir Çayı’nı temizlemek maksadıyla Alaşehir bölgesinde 25 milyon liralık paket arıtma tesisi yapıyoruz.
Öte yandan Gediz’i kirleten kaynaklara dikkat çekmek ve gerekli tedbirlerin alınmasını sağlamak emeliyle Etraf ve Şehircilik ile Tarım ve Orman Bakanlıklarının yanı sıra Uşak, Manisa ve Kütahya valilikleri ve ilgili belediye liderlerine ve kirliliğe niye olan kurumların her birisine 12 başka yazı içeriğiyle toplam 62 yazı gönderdik. Gönderdiğimiz yazılarda tespit edilen kirlilik kaynaklarının koordinatları ve kirliliğin boyutlarını gösteren fotoğraflar da vardı. Ben ilgili kurumların gerekli tüm işleri yapacağına ve yasal yaptırımları uygulayacağına inanıyorum. Bu mevzuda İzmir Büyükşehir Belediyesi olarak da her türlü işbirliğine hazırız.
Gediz’i kurtarmak için hem kirlilik kaynaklarıyla ilgili kontrol düzeneklerinin işletilmesi tıpkı vakitte kuraklıkla ilgili gerekli önlemlerin alınması gerekiyor. Biz kuraklık niçiniyle can çekişen Marmara Gölü’ne hayat vermek için DSİ 2. Bölge Müdürlüğü’ne başvurarak göle bu yıl ortasında bir milyon metreküp su vermek için de resmi yazı gönderdik.
Kuraklık konusunda aslına bakarsanız süren projelerimiz var. Bu kapsamda mesela daha az su tüketen küçükbaş üretimini teşvik etmek için Gediz Havzası’nda da küçükbaş alımını destekleyeceğiz. Atalık tohumlarla, susuz hububat tarımı yapan üreticilerin mamüllerini taban fiyatının 3 katına, samanı ise şimdiki fiyatının 2 katına almayı taahhüt ediyoruz.
Amuran – Son senelerda yaşadığımız global felaketler yanında en büyük problemlerimizden biri de sığınmacı göçünün giderek artması. Ülke insanı olarak konuksever bir ulusuz lakin işsizlik, hayat değerliği, gelecek telaşı herkesi huzursuz ediyor. Bu şartlarda göç hareketleri sorun olarak bedellendiriliyor. Lakin siz belediye olarak savaştan kaçanları yaşadığınız topluma entegre edecek bir çalışma başlattınız. Dünyada örneği var mı bilmiyorum lakin İzmir Barosunun katkısıyla, Kentsel Adalet Şube Müdürlüğü kurdunuz. Bu müdürlük sığınmacılara nasıl bir katkı sunuyor ve ne üzere hizmetler gdolayıyorsunuz. Aldığınız sonuçlardan birkaç örnek verir misiniz?
Soyer – Tarih boyunca ticari potansiyeli, liman kenti oluşu ve coğrafik pozisyonu sebebiyle ağır iç ve dış göç alan İzmir’in son senelerda da artan göç hareketliliğinden en çok hisse alan kentlerden biri olduğunu görüyoruz. Bu hareketlilik bizim kent politikalarımızı hak temelli ve bütünsel bir perspektifle planlamamızı ve kentin geleceğine dair tedbirler almamızı gerekli kılıyor. Biliyoruz ki kapsayıcı kent siyasetleri geliştirilmezse toplumsal çatışmalar, gettolaşma, halk sıhhati problemleri, cinsiyet eşitsizliği ve kayıt dışı çalışma üzere durumlar ileride daha büyük bir sorun olarak karşımıza çıkacak. Biz bütün çalışmalarımızı kentte yaşayan her insanın insan onuruna yaraşır bir dünyada hayat hakkı olduğu prensibini temel alarak yapıyoruz. Kentimizde yaşayan her insanın temel hizmetlere erişiminin sağlanması ve haklarının korunmasının toplumsal huzurun şartlarından biri olduğuna inanıyoruz. İzmir’de her türlü ayrımcılığa karşı gayret etmek, kentin bütününde toplumsal barışı tesis etmek, insan hakları, toplumsal adalet ve bir ortada hayat külçeşidinin toplumun her kısmına yayılmasını sağlamak maksadıyla kelamını ettiğiniz Kentsel Adalet ve Eşitlik Şube Müdürlüğü’nü kurduk.
Bu müdürlüğümüz kentteki her insanın, özellikle kırılgan, dezavantajlı kümelerin kent hizmetlerine eşit ulaşabilmesi için çalışmalar yürütüyor. Bayanlar, çocuklar, yaşlılar, Romanlar, gençler, engelliler ve gibisi kümelerin refahını ve kentsel ömürde içerilmelerini arttırıcı siyaset ve uygulamaları hayata geçiriyor. Kentimizdeki sığınmacılar, İçişleri Bakanlığı’na bağlı Vilayet Göç İdaresi’ne kaydını yaptırdıktan daha sonra devlet tarafınca hâlihazırda sağlanan eğitim, sıhhat, toplumsal yardım üzere temel hak ve hizmetlerden faydalanabiliyor. Biz de belediye olarak hizmet verirken kentte kayıtlı sığınmacıların da bu hizmetlere erişimlerini destekleyecek çalışmalar yürütüyoruz. Bu kapsamda Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği, Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu, Sığınmacılar ve Göçmenlerle Dayanışma Derneği üzere ulusal ve milletlerarası kurumlarla işbirliği halinde çalışıyoruz.
Afet devirlerinde, ortaklaşa çalıştığımız kurumlarla yaptığımız muhtaçlık tespiti doğrultusunda insani yardım materyallerini muhtaçlık sahibi şahıslara ulaştırdık. İzmir’deki yabancılara ve sığınmacılara temel hizmetleri anlatan bir rehber, kamu çalışanlarının kullanması için de sığınmacıların hizmetlere erişimini anlatan bir bilgilendirme kitapçığı hazırladık. Büyükşehir Belediyesi işçisiyle, ilgili kurum ve kuruluş çalışanlarıyla insan hakları, ayrımcılıkla ve nefret telaffuzuyla uğraş, göç mevzuatı üzere farklı konularda eğitimler düzenliyoruz.
bununla birlikte İzmir Büyükşehir Belediyesi Engelli Hizmetleri Şube Müdürlüğü, Sığınmacılar ve Göçmenlerle Dayanışma Derneği ve Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu iştiraki ile “Engelli Mültecilerin Muhafaza Hizmetlerine Erişimlerinin Artırılması” üzerine çalışmalarımız devam ediyor. Ayrıyeten kentte insan hakkı şuurunu geliştirmek ismine İzmir Barosu ile imzaladığımız “İzmir İnsan Hakları Başkenti” protokolü kapsamında “Adalet İçin İsimli Yardım Aracı” projemizi hayata geçirdik. Projeyle toplumsal adaletsizliğin ağır olduğu ve kentin merkeze uzak bölgelerinde kentlilerin adalete erişimlerinin desteklenmesi için direkt, fiyatsız türel takviye sağlıyoruz.
Amuran – Yaşadığınız son zelzelenin yaralarını sarmaya devam ediyorsunuz. Kentleşmede değerli olan yapılaşmanın sağlam ve planlı olması. Sarsıntı sırasında depremzedelere ne üzere dayanaklar verdiniz ve daha sonrası için neler yapmayı düşünüyorsunuz?
Soyer – 30 Ekim sarsıntısının akabinde adeta Büyükşehir’in tüm ünitelerini seferber ettik. Bir yandan arama kurtarma gruplarımız devreye girdi, öbür yandan da anında çadır kentler oluşturduk. Barınma meselesini çözmek için ise depremzedeleri ve onlara takviye olmak isteyenleri bir ortaya getiren “Bir Kira Bir Yuva” kampanyasını başlattık. Bu kapsamda taahhüt edilen kira dayanağı 42 milyon 649 bin lirayı buldu. hem de depremzedelere Uzundere’deki konutlarımızda bir yıl boyunca fiyatsız barınma imkânı sunduk. bir daha zelzelede meskenleri orta hasarlı olan bin 540 ailenin 5’er bin liralık kira takviye ödemesini yaptık. Geçmişte Hilton oteller zincirinin işlettiği ve kontratı bitince boşalttığı 5 yıldızlı otel binasının 380 odasını da barınma için açtık. Depremzedelere dayanak olmak isteyen kişi ve kurumları bir taraftan da Halkın Bakkalı üzerinden buluşturduk. Bu sayede beyaz eşya, mobilya, küçük konut aletleri, yiyecek, giyecek, barınma, kırtasiye üzere farklı kalemlerde 19 milyon TL meblağında bağış sağlandı.
Depremzedelere verdiğimiz dayanağın yanında İzmir’i afetlere karşı dirençli bir kent yapmak üzere kapsamlı bir çalışma başlattık. misyona geldiğimizde Büyükşehir bünyesinde Zelzele Daire Başkanlığı’nı kurduk ve 200 milyon lira kaynak aktardık. İzmir’i sarsıntıya karşı inançlı kent haline getirmek için 2020 yılında “İzmir Sarsıntısı Ortak Akıl Buluşması”nı düzenledik. Kentteki mevcut yapı stokunun envanterini çıkarma sonucu alarak İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi (İMO) ile bir protokol imzaladık. Yani konutların sarsıntı güvenlik karnesini oluşturmaya yönelik bir proje başlattık. Bu sayede beşerler binalarının inançlı olup olmadığını öğrenebilecek diyebilirim. Zelzeleden en çok etkilenen Bayraklı ilçesinde başlatmış olduğumız çalışmayı Ekim ayında tamamlayacağız. Bayraklı’nın akabinde Konak, Karşıyaka ve Bornova ilçelerimizde birebir çalışma olacak ve projeyi İzmir’in geneline yayacağız. bu biçimdece biz de öncelikli olarak hangi binalara müdahale edilmesi gerektiğini belirlemiş olacağız. Öte yandan Dünya Bankası’ndan uzun vadeli ve epeyce düşük faizli bir krediyi İzmir’e aktarmak için çalışmaya devam ediyoruz. 340 milyon doların üzerinde bir kredinin İzmir’e aktarılması halinde binlerce hane için kentsel dönüşüm çalışmasını başlatmış olacağız.
İzmir’de depremsellik araştırması yapmak ve yer davranış modelini çıkartmak için İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, ODTÜ ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi ile protokol imzaladık. Türkiye’nin en kapsamlı sarsıntı araştırması projesi için yola çıkıyoruz. Olağan bir de İzmir’in altı başka bölgesinde yürüttüğümüz kentsel dönüşüm çalışması var. Tehlikeli konut alanı sınıfında olan gecekondu ve ruhsatsız kaçak yapıların bulunduğu Uzundere, Gaziemir, Örnekköy, Ege Mahallesi, Ballıkuyu ve Çiğli Güzeltepe’de anahtar teslim kentsel dönüşüm projeleri sürdürüyoruz. Altı bölgede devam eden kentsel dönüşüm çalışmalarıyla birlikte ruhsatlı yapılar için de dönüşümü kolaylaştıracak kıymetli bir adım attık. 30 Ekim zelzelesi daha sonrasında ağır ve orta hasarlı olarak tespit edilen yapılar ile 1998 daha sonrasında ruhsat alan yahut 6306 sayılı maddeyle riskli kabul edilen yapıların dönüşümü için kolaylık sağlayan düzenlemeyi Meclisimizden oy birliğiyle geçirdik.
Amuran – Mahallî idarelerde şeffaflık ve güvenirlilik ön plana çıkıyor. Bir de toplumsal demokrasinin gereği olan halkla yahut halkın temsilcisi olan sivil toplum örgütleri ve meslek odalarıyla sendikalarla yapılan işbirliği ve dayanışma, bir arada çalışma çabası, hizmetin gerçekleşmesini kolaylaştırıyor değil mi?
Soyer – olağan olarak. İşbirliği hizmeti kolaylaştırıyor ancak kolaylığın ötesinde gerçek olan da aslına bakarsanız bu. Bir kez biz ortak aklın değerine inanıyoruz. Örneğin pandemi sürecinde Türkiye’de birinci kere uygulamaya koyduğumuz Kriz Belediyeciliği kapsamında her hafta kentimizdeki meslek odalarının, sivil toplum kuruluşlarının ve sendikaların temsilcileriyle bir ortaya geldik. Kentimizi dirençli kılmak için zelzelenin çabucak akabinde sarsıntı çalıştayı düzenledik ve o çalıştayda çıkan kararlar doğrultusunda Afet Bilim Heyeti oluşturduk. Meslek örgütleriyle, baromuzla çeşitli protokollerimiz var. özetlemek gerekirsesı biz kentimizi “ortak akılla” yönetiyoruz, ortak akılla yönetmeye de devam edeceğiz.
Amuran – Vakit zaman siyasi çıkarlar niçiniyle mahallî idarelerle merkez içindeki alakalarda yetkilerin kullanmasında problemler oluyor. Lokal idareyle ilgili mevzuatta, “Hizmeti kolaylaştırıcı” ne üzere düzenlemelere gereksiniminiz var?
Soyer – Son iki yılda yaşadığımız pandemi, yangın ve İzmir zelzelesi bize şunu gösterdi. Lokal idarelerden beklenti mevzuatlarda tanım edilenlerden çok daha fazla. Belediyeler yalnızca çöp toplayıp altyapı hizmeti veren kurumlar değiller. Bu yüzden Türkiye’de mahallî idarelerin hizmet potansiyellerini gerçeğe çevirecek, yeni durumu tanım eden bir lokal idare ıslahatına muhtaçlık var. Bu ıslahat tarıma, turizme, ticarete, endüstriye, girişimciliğe, kültür sanata ve hayatın tüm alanlarına yerelden bakmayı başaran bir çerçeveye sahip olmalı. Zira artık kentler çağındayız. Belediye hizmetlerinin dünyadaki gelişmenine baktığınızda da dört temel bahis üzerinde ağırlaştığını görürsünüz. Bunlar insan, bilgi, kültür ve tabiattır. Dünya belediyeciliğinin temel ayakları olarak barizleşen bu kavramları İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin yeni stratejik planına yeni prensiplerimiz olarak dâhil ettik. Kentteki insanların talep ve beklentileri, kent ve kırsal hayatın şartları değişim gösteriyor. Bu değişimi âlâ okuyabilmek, şeffaf ve demokratik bir idare anlayışını sergilemek için insan odaklı bir belediyecilik gerekiyor. Başka yandan yönettiğimiz kentin bilgi birikimini düzgün tahlil etmemiz ve buradan toplumsal tahliller üretmeyi başarmak zorundayız. Yaptığımız tüm kamusal hizmetlerde bilgi üretme ve paylaşma sorumluluğumuz var. Kültür odaklı bir lokal idare anlayışıyla da kendi toplumsal belleğimize sahip çıkmamız gerekiyor. Bunun temelinde de bir ortada yaşama iradesi var. Tabiata gelince, en temel unsurlarımızdan biri. Kendini tabiatın sahibi nazarann anlayışın sonunda önemli bir ekolojik krizle karşı karşıya kaldık. Hayat alanlarımız önemli tehditler altında. Afetlere karşı dirençli kentler yaratmaya mecburuz. Kentlerin meseleleri gittikçe artıyor ve bu sıkıntılarla eski lokal idare anlayışıyla başa çıkamayız. Bu yüzden esaslı bir mahallî idare ıslahatına muhtaçlığımız var.
Amuran- Lokal İdare ıslahatı için de bir daha ortak akıl devreye girmeli ve birlikte düşünerek yasal alt yapı oluşturulmalı. Muvaffakiyetler diliyoruz. Bu detaylı açıklamalarınız için de teşekkür ediyoruz.
Soyer – Ben teşekkür ederim.
Nurzen Amuran