İstanbul fiilen düşman işgalinde olduğu bir devirde bile İstanbullular sokak köpeklerini korumak için elinden geleni yapmış. Muharrir Sadık Albayrak’ın “41 Yepyeni Evrak Işığında Eski İstanbul’da Toplumsal Hayat ve Çevre” isimli özel çalışmasında İstanbulluların bu çabalarına dair yepyeni Osmanlıca evraklar yer alıyor.
ŞEYHÜLİSLAMA MEKTUP
Hürriyet’ten Musa Kesler’in aktardığı evraklara göre, 25 Kasım 1919’da Tasvir-i Efkâr gazetesinde İstanbul’daki sokak köpeklerinin Belediye tarafınca Itlaf edileceğine dair bir sonucun alındığı haberi çıkar. Kamuoyu esasen bu bahiste öteden beri hassastır. İstanbul fiilen işgal altındadır. Hayat kuralları zorlaşmıştır. Lakin İstanbullular sokak köpeklerini mukadderatlarına terk etmeyecektir. Kamuoyu bu haberle çalkalanmaya başlar. Vatandaşlar şeyhülislama (devrin Diyanet İşleri Başkanı) başvurarak “bu katliama” pürüz olmasını isterler. Şeyhülislama yazılan mektup ve arzuhaller günden güne artar.
“HÜKÜM SİZİN”
Şeyhülislam ise 10 Aralık 1919’da Sadrazam’a bir yazı muharrir. Yazıda şu sözleri kullanır: “İstanbul’daki köpeklerin şehremaneti (belediye) tarafınca itsözüne karar verildiğinin gazetelerde yer alması üzerine makamımıza İstanbul’dan ve taşradan bu uygulamanın hakkaniyete ve merhamete alışılmamış olduğunu belirten biroldukca müracaat olmaktadır. Halkın kanuna muhalif olmayan gelenekleri ve maneviyatın da dikkate alınması hakkaniyetli yönetimin gereklerindendir. İslam dini de Allah’ın yarattığı bütün mahlûklara zulüm ve eziyeti yasakladığı için yapılması gereken konusunda karar sizindir.”
“HAYVANLARIN ZEHİRLENEREK…”
Ahmet isimli bir vatandaşın Şeyhülislam’a gönderdiği 26 Kasım 1919 tarihindeki arzuhalinde şu tabirler yer alır:
“Meşrutiyetin ilanının birinci senelerında (1909-1910) da bir şehremini köpekleri itlaf ettirmişti. bu biçimde bu itlaf için ortaya taraya güya iki-üç sebep bulmuşlardı. Sokak ortasında çiftleştiklerinden dolayı toplumsal ahlâkı bozarlar, hastalık yayar kudururlarmış. Ahlakı bozacak o kadar epey şey oldu ki bu mevzuda köpeklere fırsat kalmadı. Geçen seferki itlaftan kurtulan köpeklerin sayısı 40-50’yi bulmaz. Onlarda kıyıda köşede yaşıyor. Kimseye bir ziyanları yok. Bunlardan ne isterler, anlamıyorum. Öteden beri denenmiş bir şeydir ki ne vakit bu hayvanlara dokunulsa gerisinden bir bela gelir. Merhamet edenlere Rahman merhamet eder. ‘Yeryüzündekilere merhamet ediniz, semadakiler de size merhamet eder’ kelamı aklıma geliyor, tüylerim ürperiyor. Hayvanların zehirlenerek, ötede beride düşüp saatlerce can çekişmesini, sonunda bezgin ve kederli bir biçimde can vermesini goren bir mümin buna nasıl tahammül eder? Buna sebep olana nasıl lanet okumaz? Bu millette hiç ruh, maneviyat kalmadı mı? Hepsi öldü mü? Dinsizlere ve dinsizliğe niye bu kadar fırsat veriliyor?”
ŞEYHÜLİSLAMA MEKTUP
Hürriyet’ten Musa Kesler’in aktardığı evraklara göre, 25 Kasım 1919’da Tasvir-i Efkâr gazetesinde İstanbul’daki sokak köpeklerinin Belediye tarafınca Itlaf edileceğine dair bir sonucun alındığı haberi çıkar. Kamuoyu esasen bu bahiste öteden beri hassastır. İstanbul fiilen işgal altındadır. Hayat kuralları zorlaşmıştır. Lakin İstanbullular sokak köpeklerini mukadderatlarına terk etmeyecektir. Kamuoyu bu haberle çalkalanmaya başlar. Vatandaşlar şeyhülislama (devrin Diyanet İşleri Başkanı) başvurarak “bu katliama” pürüz olmasını isterler. Şeyhülislama yazılan mektup ve arzuhaller günden güne artar.
“HÜKÜM SİZİN”
Şeyhülislam ise 10 Aralık 1919’da Sadrazam’a bir yazı muharrir. Yazıda şu sözleri kullanır: “İstanbul’daki köpeklerin şehremaneti (belediye) tarafınca itsözüne karar verildiğinin gazetelerde yer alması üzerine makamımıza İstanbul’dan ve taşradan bu uygulamanın hakkaniyete ve merhamete alışılmamış olduğunu belirten biroldukca müracaat olmaktadır. Halkın kanuna muhalif olmayan gelenekleri ve maneviyatın da dikkate alınması hakkaniyetli yönetimin gereklerindendir. İslam dini de Allah’ın yarattığı bütün mahlûklara zulüm ve eziyeti yasakladığı için yapılması gereken konusunda karar sizindir.”
“HAYVANLARIN ZEHİRLENEREK…”
Ahmet isimli bir vatandaşın Şeyhülislam’a gönderdiği 26 Kasım 1919 tarihindeki arzuhalinde şu tabirler yer alır:
“Meşrutiyetin ilanının birinci senelerında (1909-1910) da bir şehremini köpekleri itlaf ettirmişti. bu biçimde bu itlaf için ortaya taraya güya iki-üç sebep bulmuşlardı. Sokak ortasında çiftleştiklerinden dolayı toplumsal ahlâkı bozarlar, hastalık yayar kudururlarmış. Ahlakı bozacak o kadar epey şey oldu ki bu mevzuda köpeklere fırsat kalmadı. Geçen seferki itlaftan kurtulan köpeklerin sayısı 40-50’yi bulmaz. Onlarda kıyıda köşede yaşıyor. Kimseye bir ziyanları yok. Bunlardan ne isterler, anlamıyorum. Öteden beri denenmiş bir şeydir ki ne vakit bu hayvanlara dokunulsa gerisinden bir bela gelir. Merhamet edenlere Rahman merhamet eder. ‘Yeryüzündekilere merhamet ediniz, semadakiler de size merhamet eder’ kelamı aklıma geliyor, tüylerim ürperiyor. Hayvanların zehirlenerek, ötede beride düşüp saatlerce can çekişmesini, sonunda bezgin ve kederli bir biçimde can vermesini goren bir mümin buna nasıl tahammül eder? Buna sebep olana nasıl lanet okumaz? Bu millette hiç ruh, maneviyat kalmadı mı? Hepsi öldü mü? Dinsizlere ve dinsizliğe niye bu kadar fırsat veriliyor?”