Fransız direktör Jean Luc Godard ömrünü kaybetti. Aydınlık’taki köşesinde Jean Luc Godard ile ilgili bir yazı kaleme alan Tunca Arslan, Godard’ın sinema direktörlüğünü insanların nizama karşı isyan özgürlüğünün bir kesimi olarak gördüğünü söylemiş oldu. Yazısının devamında “Yerli Sinema” mecmuasından Engin Ayça’nın Godard ile yaptığı röportajı anlattı.
İşte o yazı:
“20. yüzyılın en kıymetli sinemacılarından, klasik sinema anlayışını kökünden değiştiren Fransız Yeni Dalga Akımı’nın önde gelen temsilcisi Jean Luc Godard, tabip denetiminde, kendi isteğiyle bu dünyadan ayrıldı. Vefatından daha sonra ailesinin yaptığı açıklamada, 92 yaşındaki ünlü direktörün rastgele bir hastalığının bulunmadığı, lakin çok bitkinlik niçiniyle ötenaziyi tercih ettiği açıklandı.
Sinema tarihinde başlı başına bir “Godard Olayı” kelam konusudur. Sinema direktörlüğünü insanların nizama karşı isyan özgürlüğünün bir modülü olarak nazarann Jean Luc Godard, “Serseri Âşıklar” (1959), “Kadın Kadındır” (1961), “Jandarmalar” (1963), “Çılgın Pierrot” (1965), “Erkek ve Dişi” (1966), “Çinli Kız” (1967), “Çile” (1982), “Sağını Kolla” (1987) üzere unutulmaz sinemaların yaratıcısıydı. Sinema, siyaset ve toplumsal yaşama dair kanıları Türkiye’de de dikkatle izlenen, ya epey sevilen ya nefret edilen usta sinemacı, 54 yıl evvel bir röportajla “Yeni Sinema” mecmuasına konuk olmuştu. Mecmuanın Mayıs ve Haziran-Temmuz 1968 tarihindeki sayılarında iki kısım halinde yayımlanan bir röportajdı bu. Godard’ın Roma’daki Deher neysel Sinema Okulu’nu ziyareti sırasında, okulda öğrenci olarak bulunan, günümüzün tecrübeli direktörü ve sinema muharriri Engin Ayça’nın sorularına verdiği karşılıklar, tam da tüm dünyada 1968 gençlik hareketinin rüzgârının estiği bir sırada pek “sıcak”tı. Godard, birinci kısımda Ayça’nın üniversiteler, öğrenciler, personeller konusundaki sorularını yanıtlarken, ikinci kısım direkt sinemayla ilgiliydi. Röportajdan, altı soru-altı cevap aktaralım…
ÜNİVERSİTEDE KELAM HAKKI
Engin Ayça’nın Fransa, İtalya, İngiltere, Batı Almanya, Japonya üniversitelerindeki öğrencilerin ne istediği sorusunu şu biçimde yanıtlıyor Godard:
– “Sonuç daima birebir: Hak. Oturdukları konutta kelam sahibi olabilme, onunla uğraşma hakkı, o kadar. Üniversitede yaşıyor, üniversitede çalışıyorlar. ötürüsıyla onunla meşgul olabilme, hakkında bir şeyler söyleyebilme hakkı istiyorlar. Üniversiteyi, düşündükleri formda örgütleyebilmek… Hepsi bu kadar. Durum şimdi bütün ülkelerde birebir.”
– Öğrenciler ile personel sınıfı içindeki münasebet?
– “Bir şey kesin, o da şu: Öğrenciler de üniversiteler de artık toplum yaşantısından uzak tutulamazlar, ondan kopartılmazlar. Bu, son vakit içinderdaki gelişimin, teknik ilerlemenin bir kararıdur. Hükümetler, isteseler de istemeseler de üniversiteleri ülkenin mukadderatına daha fazlaca ortak etmek zorundadırlar. Üniversite ülkenin mukadderatına ortak olduğu anda da ister istemez iş politik oluyor. Hükümetlerin çalışanlarla başının kederde olması da bu yüzden.”
‘BU İŞ SİNEMAYLA ÇÖZÜMLENMEZ’
Ayça soruyor: “Bu hareketlerde, bu çabalarda sinema ne rol oynayabilir?”
Godard yanıtlıyor: “Sinema uygulamadan kurama giden bir tablodur. Her ikisini de bir arada gösterir. Uygulamadır, zira her günkü yaşantıyı gösterir. Manzaralar her şeyi saptar, insanları, doğal yaşantının kendisini görürüz. Sinema hem de kuramdır, zira bir anlatımdır, bir dil’dir. Bir şiir, birtakım biçimler, bir ilişkidir özetlemek gerekirse. Sinema uygulama ile kuramın kaynaştığı bir ortamdır.”
– Devrimci bireylerin yaptıkları sinemaların devrimci gücü?
– Bir sinema sahiden devrimciyse, onun ister istemez devrimci gücü vardır. Lakin her şeyden devrimci bir sinemanın yapılması gerek, önce onun devrimci olup olmadığı üzerine tartışmak boşunadır. Ayrıyeten imajın, problemleri pek o denli değiştirebileceğini sanmıyorum. Bu iş sinemayla çözümlenmez.
– Genç sinema öğrencilerine, sinema yapmak isteyenlere diyebileceğiniz bir şey var mı, birtakım öğütler falan…
– “Yok, verecek öğüdüm yok, yalnızca cüret. Sanıldığından epey karışık, hem de sanıldığından fazlaca sıradan.”
– Yani sinema yapmak kolay mı?
– “Evet kolay kolay bulunmasına ancak bir başladıktan daha sonra işler karışıyor epeyi. Yeniden de kolay diyeceğim ben.”
İşte o yazı:
“20. yüzyılın en kıymetli sinemacılarından, klasik sinema anlayışını kökünden değiştiren Fransız Yeni Dalga Akımı’nın önde gelen temsilcisi Jean Luc Godard, tabip denetiminde, kendi isteğiyle bu dünyadan ayrıldı. Vefatından daha sonra ailesinin yaptığı açıklamada, 92 yaşındaki ünlü direktörün rastgele bir hastalığının bulunmadığı, lakin çok bitkinlik niçiniyle ötenaziyi tercih ettiği açıklandı.
Sinema tarihinde başlı başına bir “Godard Olayı” kelam konusudur. Sinema direktörlüğünü insanların nizama karşı isyan özgürlüğünün bir modülü olarak nazarann Jean Luc Godard, “Serseri Âşıklar” (1959), “Kadın Kadındır” (1961), “Jandarmalar” (1963), “Çılgın Pierrot” (1965), “Erkek ve Dişi” (1966), “Çinli Kız” (1967), “Çile” (1982), “Sağını Kolla” (1987) üzere unutulmaz sinemaların yaratıcısıydı. Sinema, siyaset ve toplumsal yaşama dair kanıları Türkiye’de de dikkatle izlenen, ya epey sevilen ya nefret edilen usta sinemacı, 54 yıl evvel bir röportajla “Yeni Sinema” mecmuasına konuk olmuştu. Mecmuanın Mayıs ve Haziran-Temmuz 1968 tarihindeki sayılarında iki kısım halinde yayımlanan bir röportajdı bu. Godard’ın Roma’daki Deher neysel Sinema Okulu’nu ziyareti sırasında, okulda öğrenci olarak bulunan, günümüzün tecrübeli direktörü ve sinema muharriri Engin Ayça’nın sorularına verdiği karşılıklar, tam da tüm dünyada 1968 gençlik hareketinin rüzgârının estiği bir sırada pek “sıcak”tı. Godard, birinci kısımda Ayça’nın üniversiteler, öğrenciler, personeller konusundaki sorularını yanıtlarken, ikinci kısım direkt sinemayla ilgiliydi. Röportajdan, altı soru-altı cevap aktaralım…
ÜNİVERSİTEDE KELAM HAKKI
Engin Ayça’nın Fransa, İtalya, İngiltere, Batı Almanya, Japonya üniversitelerindeki öğrencilerin ne istediği sorusunu şu biçimde yanıtlıyor Godard:
– “Sonuç daima birebir: Hak. Oturdukları konutta kelam sahibi olabilme, onunla uğraşma hakkı, o kadar. Üniversitede yaşıyor, üniversitede çalışıyorlar. ötürüsıyla onunla meşgul olabilme, hakkında bir şeyler söyleyebilme hakkı istiyorlar. Üniversiteyi, düşündükleri formda örgütleyebilmek… Hepsi bu kadar. Durum şimdi bütün ülkelerde birebir.”
– Öğrenciler ile personel sınıfı içindeki münasebet?
– “Bir şey kesin, o da şu: Öğrenciler de üniversiteler de artık toplum yaşantısından uzak tutulamazlar, ondan kopartılmazlar. Bu, son vakit içinderdaki gelişimin, teknik ilerlemenin bir kararıdur. Hükümetler, isteseler de istemeseler de üniversiteleri ülkenin mukadderatına daha fazlaca ortak etmek zorundadırlar. Üniversite ülkenin mukadderatına ortak olduğu anda da ister istemez iş politik oluyor. Hükümetlerin çalışanlarla başının kederde olması da bu yüzden.”
‘BU İŞ SİNEMAYLA ÇÖZÜMLENMEZ’
Ayça soruyor: “Bu hareketlerde, bu çabalarda sinema ne rol oynayabilir?”
Godard yanıtlıyor: “Sinema uygulamadan kurama giden bir tablodur. Her ikisini de bir arada gösterir. Uygulamadır, zira her günkü yaşantıyı gösterir. Manzaralar her şeyi saptar, insanları, doğal yaşantının kendisini görürüz. Sinema hem de kuramdır, zira bir anlatımdır, bir dil’dir. Bir şiir, birtakım biçimler, bir ilişkidir özetlemek gerekirse. Sinema uygulama ile kuramın kaynaştığı bir ortamdır.”
– Devrimci bireylerin yaptıkları sinemaların devrimci gücü?
– Bir sinema sahiden devrimciyse, onun ister istemez devrimci gücü vardır. Lakin her şeyden devrimci bir sinemanın yapılması gerek, önce onun devrimci olup olmadığı üzerine tartışmak boşunadır. Ayrıyeten imajın, problemleri pek o denli değiştirebileceğini sanmıyorum. Bu iş sinemayla çözümlenmez.
– Genç sinema öğrencilerine, sinema yapmak isteyenlere diyebileceğiniz bir şey var mı, birtakım öğütler falan…
– “Yok, verecek öğüdüm yok, yalnızca cüret. Sanıldığından epey karışık, hem de sanıldığından fazlaca sıradan.”
– Yani sinema yapmak kolay mı?
– “Evet kolay kolay bulunmasına ancak bir başladıktan daha sonra işler karışıyor epeyi. Yeniden de kolay diyeceğim ben.”