Türkiye’de toplam kalite anlayışının tanınması ve benimsenmesinde öncü rol oynayan ARGE Danışmanlık’ın kurucusu Yılmaz Argüden, gündem özel sorularımızı yanıtlarken, “Entegre niyet, toplumsal kaynakları tesirli kullanmayı, getirileri paydaşlar içinde adil paylaşmayı sağlayacak bir idare anlayışının hayata geçirilmesini gerekli kılıyor” dedi. Argüden, şirketlerin paha yaratması konusundaki değişimin altını çizdi: “Bugün dünyanın en pahalı şirketlerinin entelektüel ve toplumsal sermayeye dayandığını görüyoruz.” ARGE Danışmanlık’ın kurucusu Yılmaz Argüden’e sorularımız ve karşılıkları şu biçimde:
KAPİTALİZMİN AÇMAZLARINA TAHLİL
• Yılmaz Beyefendi, siz Kamu İktisadi Teşekküllerinde, özel bölümde kıymetli vazifelerde bulundunuz. 30 yıl evvel de ARGE Danışmanlık’ı kurdunuz. 30’uncu yılınızı “Sürdürülebilir Muvaffakiyet Modeli” başlıklı kitapla karşılıyorsunuz. Bu modelin özü nedir?
Modelimiz; kapitalizmin açmazlarına tahlil üreten bir sorumluluk anlayışının nasıl hayata geçirilebileceğini anlatıyor. Özünde ufkumuzu ve planlarımızı tüm paydaşlarımızı ve onların beklentilerini gözetecek biçimde, yalnızca finansal kaynaklara değil, bununla birlikte entelektüel, fiziki, doğal, toplumsal ve insan kaynaklarını kapsayarak ve uzun vadeli olarak genişletmek var. Modelimiz “İçinde dünya olmayan, dünya ortasında olamaz” diyerek, her üstlendiğimiz sorumluluğu tüm tesirleri kıymetlendirerek ve sürdürülebilirliği düşünen bir anlayışla bütünsel olarak planlamayı ve uygulamayı öneriyor. Modelimiz sürdürülebilir muvaffakiyetin anahtarları olarak
(i) beklentileri aşabilmek olarak tanımladığımız kalite için daima öğrenme ve gelişim anlayışını,
(ii) entegre niyet anlayışından esinlenerek kısa-uzun vade istikrarını muhafazayı ve kaynakları bütünsel olarak harekete geçirip devamlılığını sağlayacak yatırımları vaktinde yapmayı ve
(iii) sorumlu liderlik anlayışı gereği etik kıymetlere ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ihtimam göstermeyi öneriyor.
HBR Türkiye, ARGE’nin 30. kuruluş yılı niçiniyle 21 Haziran’da bir çevrimiçi toplantı düzenliyor. görüşmede EFQM CEO’su, Avrupa Kalite Vakfı’nın yeni modelini; Memleketler arası Entegre Raporlama Kurulu Yöneticisi yeni kurulan Kıymet Raporlama Vakfını (Value Reporting Foundation); biz de 30. yılımız niçiniyle yayınlayacağımız ‘Sürdürülebilir Muvaffakiyet Modeli©’ başlıklı bir kitabı tanıtacağız.
ŞİRKETLER TOPLUMA PAHA YARATIYOR
• Siz daha evvel de “Sorumlu Liderlik” kavramı üzerinde durmuştunuz. Bu kavramı biraz açar mısınız? Dünyada ve Türkiye’de bu kavram nasıl gelişiyor?
Bu kavramı bilhassa, ARGE’nin 25. yılında Boğaziçi Üniversitesi’nde düzenlediğimiz bir görüşmede vurgulamıştık. O günden bugüne daha da artan bir ivmeyle çalışanlara, paydaşlara ve topluma kıymet yaratan daha bütünsel bir anlayışla, kalite anlayışına değer vererek, toplumsal refahın artırılmasına katkıda bulunan şirketler görüyoruz. “Sorumlu Liderlik” kavramın en kıymetli adımlarından birisi, BM Global Prensipler Kontratı temelinin atıldığı, Kofi Annan’ın Davos’ta 1999 yılında yaptığı konuşmadır. İlerleyen periyotlarda farklı kuruluşların bu bahiste itici ve yönlendirici güç olarak çalışmalar yaptığını görüyoruz; Türkiye’de de şirketlerin topluma kıymet yaratma yaklaşımı gün geçtikçe değişiyor. 1998 yılında başlatılan Ulusal Kalite Hareketi, 2002 yılından başlayarak BM Global Unsurlar Sözleşmesi’ni imzalayarak Sorumlu İş Yapma Prensiplerini benimseyen özel dal ve sivil toplum kuruluşları ve Gönülden Mükafatlar ile ivme kazanan kurumsal gönüllülük çalışmaları Türkiye’de yöneticilerin bakış açılarını zenginleştirdi. Toplumsal konularda istekli olarak inisiyatifalan şirketler bütünsel düşünerek, “Topluma nasıl bir paha yaratıyorum?” sorusunu zihinlerinin bir köşesinde tutuyorlar. Bütünsel düşünmek bir değişimdir. Şirketlerin bir mevzuyu etkileyen ve etkilenen bütün boyutları ve muhatapları eş vakitli olarak düşünmesi, hareketlerini ve kararlarının ilerlemek istediği yola uygunluğunu sorgulaması, kaynaklarını gözden geçirmesi, kendisine ve etrafına ne bedel yarattığını düşünmesi ve paydaşlarıyla birlikte karar alması uygulamadaki muvaffakiyet mümkünlüğünü artırır.
KARŞINDAKİ İÇİN DE İSTE
• “Entegre düşünce”yi açar mısınız? “Entegre düşünce” ve raporlama niye gerekli? Daha âlâ bir dünya için tesiri, rolü nedir?
Entegre niyet, toplumsal kaynakları aktif ve tesirli kullanmayı, getirileri paydaşlar içinde adil olarak paylaşmayı sağlayacak bir idare anlayışının hayata geçirilmesini gerekli kılıyor. Bütünsel fikir yaklaşımı aslında bizim geçmişimizden epey da uzakta değil. Temelinde Batı’nın analitik bakışı ile Doğu’nun manevi ve bütünsel bakışının kesişmesiyle oluşan uzun vadeli bir bakış açısı var. Temelinde, Doğu ile Batı’nın kesiştiği Anadolu külçeşidinin müsamaha geleneği var; paha yaratmanın, “Kendin için ne istiyorsan, karşındaki için de onu iste” yaklaşımının, sorumluluk üstlenmenin getirdiği manalı bir hayatın hazzı var. Yakın periyoda kadar, şirketlerden beklenti daha hayli kısa vadeli ve kâr odaklıydı. Bir şirketin kıymet yaratma potansiyelinin, elindeki mali ve fizikî varlıklara dayandığı var iseyımı geçerliydi. Bugün dünyanın en kıymetli şirketlerinin entelektüel ve toplumsal sermayeye dayandığını gözlemliyoruz. “Entegre düşünce” zihinde başlar, daha sonra kâğıt üzerinde, en nihayetinde ise uygulamada hayata geçer. Entegre fikrin kâğıt üstündeki yansıması kısa ve öz bilgi sunan “Entegre Rapor”dur.
Entegre Rapor, bir kurumun stratejisinin, yönetişiminin, performansının ve maksatlarının kısa, orta ve uzun vadede kıymet yaratmayı nasıl sağlayacağının anlatılmasıdır. Raporun kısa ve öz olması hedeflenir, yalnızca kurumun strateji ve gayelerine odaklanması beklenir. Entegre Raporun birinci adımını ‘önemlilik’ kavramı oluşturmaktadır. Önemlilikten kastedilen farkı yaratan tüm bilginin eksiksiz paylaşılmasıdır. Entegre Raporlama aracılığıyla, kurumlar paydaşları ile daha şeffaf irtibat halinde olurlar, faaliyetlerinin sürekliliğini gösterirler, adil, sorumlu ve dengeli bir biçimde, kaynakları ne derece tesirli kullandıklarını ortaya koyacak somut göstergeler sunarlar.
Entegre fikir beraberinde risk idaresini takviyeler. Şirket, faaliyetlerinin tüm paydaşlar üstündeki tesirlerini, şirketin değerlilik kriterleri ışığında kıymetlendirerek ölçümler. Özetle, entegre niyet fazlaca taraflı gelişimi takviyeler.
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK, UZUN VADELİ MUVAFFAKİYET İÇİN DEĞERLİ
• Sürdürülebilirlik sizin ana uzmanlık alanlarınızdan biri. Dünyada iş dünyasında sürdürülebilirlik alanındaki farkındalık sizce kâfi mi? Türk şirketleri sürdürülebilirlik seyahatinde nasıl ilerliyor?
Sürdürülebilirlik, sadece insanlığın ve gezegenin yaşamsal gereksinimleri için değil, hem de şirketlerin uzun vadeli başarısı için de kritik değer taşır. Buna karşın sürdürülebilirlik, işlerin yürütülme biçimini kökten değiştirecek bir öge olarak kıymetlendirilmek yerine, işler yürütülürken ele alınması gereken ikincil bir sorun olarak görülüyor.
Bu niçinle Akademi, alanında en düzgün şirketlerin sürdürülebilirlik çalışmalarını nasıl yürüttüğünü ve yönettiğini tanımlayan Sürdürülebilirlik Yönetişim Karnesi’ni geliştirdi. Bu çalışmadaki gaye, etkileşimli öğrenmeyi hızlandırarak daha uygun bir dünya için katkı sağlıyor.
Kapsayıcı gelecek, inanç duyulan kurumlarla olur
● Sizin kurduğunuz bir de vakıf var; Argüden Yönetişim Akademisi. Siz niye bu vakıfta Yönetişim ismini kullandınız? Yönetişim niye bu kadar kıymetli?
Argüden Yönetişim Akademisi, kamu, sivil toplum, özel bölüm ve milletlerarası kurumlarda yönetişim kalitesini artırmaya adandı. Akademi, sürdürülebilir ve kapsayıcı bir geleceğin, lakin toplumun inanç duyulan kurumlarla çalışması ile inşa edileceğine olan inancımızla kuruldu. İnanç duyulan kurumların inşası ve yaşaması ise lakin âlâ yönetişim külçeşidinin benimsenmesi ile gerçekleşebiliyor. Akademi, uygun yönetişimin geliştirilmesi ve yaygınlaşması için çalışıyor. Argüden Yönetişim Akademisi tarafınca geliştirilen ‘Sürdürülebilirlik Yönetişim Karnesi’ ve ‘Belediye Yönetişim Karnesi’ üzere çalışmalar ve âlâ yönetişim külçeşidinin yaygınlaşması için oluşturduğu ‘Öğrenen Çocuk, Sorumlu Birey’ ile ‘Yönetişim Gençlik Ağı’ teşebbüsleri dünyada örnek uygulamalar olarak takip ediliyor. Akademi, Türkiye’de birinci Entegre Rapor yayınlayan kurum oldu. Akademi, Memleketler arası Uluslararası Entegre Raporlama Kurulu (IIRC) Bilgi Ortağı seçildi.
Otomotivin ihracat liderliğinde kalite seyahatinin rolü var
• Türk iş dünyasında kalite kavramını yerleşmesinde emeği, öncülüğü olan isimsiniz. 30 yıllık süreçte idare dünyasını etkileyen kalite kavramı nasıl değişti?
ARGE Danışmanlık kurulduğu 1991 yılından bu yana idarede kalite anlayışının Türkiye’de savunuculuğunu yapıyor, epeyce farklı kurumlarda uygulanmasına dayanak oluyor. Birebir yıl kurulan Avrupa Kalite Vakfı’nın İş Harikalığı Modeli ve bu kalite anlayışının toplumsal yayılımı için 1997-98 senelerında başlatılan Ulusal Kalite Hareketi ülkemizde fazlaca değerli gelişimlerin temelini attı. Örneğin, bugün otomotiv sanayiinin Türkiye’nin en büyük ihracatçı dalı olmasını sağlayan öge, Avrupalı rakiplerinden daha düzgün kalite düzeyine ulaşmış olmasıdır. Türkiye’nin Avrupa’da en epey Kalite Mükafatı alan ülkeler içinde olması ve yalnızca şirketlerimizin değil, birtakım eğitim kurumları ve belediyelerin de Avrupa Kalite Mükafatları kazanması seyahatini tetikleyen Ulusal Kalite Hareketi olmuştur.
EFQM Modeli 2020 yılında yenilendi. Bu yenilenmenin temelinde daha geniş bir bakış açısıyla paydaşlar ve onların beklentilerin verililk önceliğin gelişmesi, UN Küresel Compact prensipleri ve Sürdürülebilir Kalkınma Emelleri ile uyumlandırılması üzere bahisler yer alıyor. EFQM 2020 Modeli oluşturulurken kurulan Çalışma Kümesine Türkiye’den tek üye veren kurum ARGE Danışmanlık oldu. ARGE’nin birinci yayınladığı kitap ’Balanced Scorecard’, Türkiye’de birinci uygulamalara danışmanlık takviyesi verdiğimiz İstikrarlı Karne ile EFQM Harikalık Modeli içindeki bağlantıları ortaya koyan bir kitaptı. Son kitabımız ‘Sürdürülebilir Muvaffakiyet Modeli’ ise yenilenmiş EFQM 2020 Modeli ile Entegre Fikir anlayışından ve 30 yıllık deneyimizden faydalanarak yayınladığımız bir kitap.
1500’den çok idare projesi geliştirdik
• Bize hem kendinizin tıpkı vakitte ARGE’nin 30 yıllık macerasını özetler misiniz? Çok çalışmak mı, uygun münasebetler mi, yeterli müşahedeler mi? Muvaffakiyetinizin sırrı ne?
ARGE Danışmanlık’ta en kıymetli talihim nitelikli beşerlerle ve Türkiye’nin önde gelen kuramlarıyla çalışabilmek oldu. İtimadın iki kıymetli ögesi var: (i) ahlaki bedeller ve (ii) yetkinlik. Senede bir ay kendimizi ve entelektüel sermayemizi geliştirmek üzere öğrenmeye ve yayınlarla bilgimizi paylaşmaya vakit ayırma siyasetini benimsemiş olmamız yetkinliklerimizin ve becerilerimizin şimdiki kalmasını, daima gelişmesini temin etti. Haftada 1 gün istekli faaliyetlere vakit ayırma siyasetimizin da toplumsal açıdan fark yaratacak işlere imza atmamıza yardımcı oldu.
ARGE Danışmanlık 30 yılda 500’ü aşkın kurumla 1500’den çok idare danışmanlığı projesi gerçekleştirdi: Projelerde dört alana odaklandı: Strateji (doğru işi yapmak), Kalite (işi hakikat yapmak), Kurumsallaşma (başarıyı sürdürülebilir kılmak) ve Uygun yönetişim (yönetim kalitesini geliştirecek iklim ve kültür ortamı yaratmak)
Toplumsal gelişime öncü katkılar sağladı:
Ulusal Kalite Hareketi’nin oluşturulması; tüm bölümlere ve Anadolu’ya yaygınlaşması, UN Küresel Compact Türkiye Ağının kurulması ve dünyada Ulusal Ağların geliştirilmesi,
Kurumsal gönüllülük anlayışının yaygınlaşması (Özel Kesim Gönüllüler Derneği),
Yönetişim teriminin gelişimi ve kamu, özel ile sivil toplum alanlarında yaygınlaşması.
Geliştirdiği örnek uygulamalarla;
Birleşmiş Milletler, G20, OECD, Dünya Bankası, IFC, EBRD, Dünya Ekonomik Forumu üzere milletlerarası kurumlara entelektüel katkılar sundu.
Geliştirdiği fikirler Harvard Business Review ve Insead Knowledge üzere yayınlarda ve Palgrave MacMillan ve Wiley üzere yayınevlerince yayınlanan kitaplarda yer aldı.
Daima gelişim hayat kalitesinin anahtarı
• Bugün iş hayatına yeni atılacak gençlere neler tavsiye edersiniz? Gözü kara davranıp, 5 parasız da olsa girişimciliği mi denesinler, çabucak maaş alabilecekleri yolu mu seçsinler? Maaşlı seyahati seçenler için nasıl bir meslek planlaması önerirsiniz? Girişimcilere başka tavsiyeleriniz neler olabilir?
Girişimcilik yolunu seçenler içinden başarıyı yakalayanlar ekseriyetle daha büyük zenginliklere ulaşsalar da birçoğu da epey kasvet yaşayabiliyor. Girişimcilik yolunu seçecek olanların bilhassa risk idaresi konusuna ihtimam göstermeleri ve seçtikleri alanda muvaffakiyet için gerekli tüm kaynakları (maddi, fiziki, entelektüel, toplumsal sermaye gibi) harekete geçirebilecek hünerlere sahip olmaları değer taşır.
İşin beşere sağladığı kazanımları gerçek pahalandırmak, işte muvaffakiyet için kıymetli bir birinci adımdır. Bir işte çalışmak değerli bir zenginliktir. İş beşere dört boyutta yarar sağlar.
Birinci akla gelen kar çalışma ile elde edilen gelirdir. Sıhhat ve hayat sigortası ile yaşama ait risklerin mali yüklerinin azaltılıyor olması da kıymetli bir hasılattır. Ayrıyeten, emeklilik periyodu için ödenen primlerde insanın gelecek telaşını bir ölçüde de olsa azaltan kıymetli kar olarak ortaya çıkıyor.
İş, toplumsal çevreyi belirleyen ögelerden da biridir. Çalışma hayatında tanışılan iş arkadaşları, müşteriler, tedarikçiler ve işbirliği ortakları insanların özel ömrüne da kalite katıyor.
İş hayatının beşere kattığı en kıymetli özelliklerden birisi de yetkinliklerin gelişmesidir. Çalışma ömrü insanın bilgi seviyesi, sorun çözme yetkinlikleri, yeni teknolojilere ahenk yeteneği üzere biroldukca kıymetli mevzuda gelişmenine katkıda bulunur. Bu yetkinliklerin gelişmesi insanı hem mevcut işinde tıpkı vakitte mesleğinin ilerleyen devirlerinde edineceği işlerde başarılı kılar.
İş hayatındaki çalışmalar insanların tesir alanının da gelişmesini sağlar. İş, beşere sonuç elde etmesi için değerli imkanlar sunar. Çalışanın kullanmasına sunulan makina, ekipman, tedarik zinciri ve toplumsal etraf işini güzel yapanlar için kıymetli bir güç deposudur.
İş hayatındaki imkanları yeterli değerlendirmeyenler, mesleklerinde de başarılı olamazlar. Bilhassa, büyük şirketlerde çalışan ve ötürüsıyla büyük imkanlarla işleri yürütenlerin başarıdaki tüm kerameti kendilerinde görmeleri kararı işten ayrılmaları durumunda büyük kuvvetliklerle karşılaştıkları bilinmektedir.
Uygun bir işte çalışırken işten ayrılanlar, bir daha sonraki iş aramada çok seçici olur ve işsiz kaldıkları periyodu uzatırlarsa yalnızca maddi kaynaktan değil, bununla birlikte kendilerini ve etraflarını geliştirme fırsatlarından da mahrum kalarak gelişimlerine darbe vurmuş olurlar.
Çalışma ömründe toplumsal etrafa değer vermeyen, insan ilgilerini âlâ yürütemeyenler, çalışma hayatının sunduğu değerli katkılardan olan toplumsal etraf ve tesir alanı konusunda kendilerini gereğince geliştiremezler.
Mesleğini bilgi ve yetkinliklerini geliştirmek üzere planlamayanlar ise hem çalıştıkları işyerinde yükselme konusunda birebir vakitte diğer iş bulma konusunda geri kalırlar. İnsanın mesleği boyunca birbiri ile dengeli lakin farklı yetkinlikleri geliştirmeye çalışması onun mali istikametten de daha bedelli olmasını sağlar. İş hayatında 5-7 yılda bir durum değiştirilmesi tavsiye ediliyor. Lakin, her tavsiye kurallara göre değerlendirilmelidir. Özetle, çalışmak bir mutluluktur. Daima gelişim, ömür kalitesinin artırılmasının anahtarıdır.
Geleceği şekillendirmek için reçete sunuyoruz
• “Gelecek Çabucak Şimdi” diye bir cins manifesto, trend setiniz var. Bireyler ve kurumlar geleceği şekillendirmek için bugünden ne yapmalı?
Ufkumuzu vakit, yer, kaynak ve paydaşlar açısından genişletmenin geleceği şekillendirmenin temeli olduğuna inanıyoruz. Bu niçinle, geleceğin çabucak artık atılacak adımlarla şekillendirilebilmesi için 7 adımdan oluşan bir reçete sunuyoruz: Maksat ve Paha Odaklı Bakış “Hangi gereksinimi karşılamayı hedefliyorum?”, “Nasıl bir bedel yaratmaya odaklanıyorum?” sorularının cevabını kendimize ve etkileşimde olduğumuz taraflara net söz edebilmeliyiz.
Gaye ve pahası ortaya koyduğumuzda;
ne kadar süratli ilerleyebildiğimizi, keskin virajlarda nasıl yol alabildiğimizi kavrayarak, çabucak artık birey ve kurum olarak tarifi netleştirelim.
Paydaşların İtimadını Kazanmak
Küçülen dünya, suratı her gün katlanarak artan etkileşim seviyesi, bizi tek başımıza hareket edemez duruma getirdi.
Paydaşlara karşı adil olmak, paydaşlardan öğrenmek, paydaşları bilgilendirmek, onların kararlara iştirakini sağlamak vazgeçilmez bir hale geldi.
Çok Boyutlu Tecrübe Çeşitliliği
Süratle dönen dünya, bize tek pencereden bakıp tıpkı görüntüyü bakılırsarek ömrü sürdürme alışkanlığımızdan vazgeçmemiz gerektiğini söylüyor. Uygulamalarda iştirakçilerin çeşitliliği, karar kalitesine üstün kıymet katıyor. Tecrübemizi çeşitlendirmeye, kurum olarak tecrübe çeşitliliğini sağlayan ortamlar geliştirmeye ve bütünü daha âlâ anlamaya çalışalım.
Daima Gelişim: Teknolojiyle Yenilikçilik
Teknolojiyi, ömrü ve is yapma biçimini güzelleştiren, yapılabileceklerimizdeki ufku fazlaca öteye taşıyan fırsat olarak nazaranlim. Teknolojiyi geliştirenleri izlemek yerine, güzel örneklerden öğrenerek bu fırsatı bir araca ve kendi kullanmasımıza yansıtacak biçimde direksiyona geçmeyi hedefleyelim.
İş Yapma Sistemi: Tek Gerçek Yok
Karma ve çevik yeni çalışma sistemleri oluşuyor. Tüm süreçlerdeki karma yaklaşımlar, esnek yapıdaki istikrarları yönetebilenler için kıymetli bir güç niteliği kazanıyor. Yaratıcılık uğruna kuralsızlık ortamında savrulmadan, lakin bununla birlikte da geleneksel/bilinen tertibi korumak ismine kurallarla kendimizi sabitlemeden ilerlemeyi unsur edinelim. Klâsik bakış ile yenilikçi yaklaşımları istikrarlı biçimde birleştirelim.
Çalışan Gönüllülüğü
Gönüllülük ile bize sunulan ömür kulvarının haricinde tecrübeler edinme fırsatına erişiliyor. Gönüllülük ile diğerlerinin muhtaçlığını karşılamaya odaklanırken; sorun çözme, empati kurma, kısıtlı kaynaklarla manalı sonuçlar üretme ve birlikte çalışma marifetleri kazanılıyor.
Ömür / İş İstikrarı
şahsi bütünlüğü; hayat tecrübesi, iş yapma disiplini ve tatmininden istikrarlı biçimde beslenebildiğimiz oranda sağlayabiliyoruz. Bireyin sağlıklı bünye, fikir ve ruh yapısı, iş yapma performansına direkt yansıyor.
Okumaya devam et...
KAPİTALİZMİN AÇMAZLARINA TAHLİL
• Yılmaz Beyefendi, siz Kamu İktisadi Teşekküllerinde, özel bölümde kıymetli vazifelerde bulundunuz. 30 yıl evvel de ARGE Danışmanlık’ı kurdunuz. 30’uncu yılınızı “Sürdürülebilir Muvaffakiyet Modeli” başlıklı kitapla karşılıyorsunuz. Bu modelin özü nedir?
Modelimiz; kapitalizmin açmazlarına tahlil üreten bir sorumluluk anlayışının nasıl hayata geçirilebileceğini anlatıyor. Özünde ufkumuzu ve planlarımızı tüm paydaşlarımızı ve onların beklentilerini gözetecek biçimde, yalnızca finansal kaynaklara değil, bununla birlikte entelektüel, fiziki, doğal, toplumsal ve insan kaynaklarını kapsayarak ve uzun vadeli olarak genişletmek var. Modelimiz “İçinde dünya olmayan, dünya ortasında olamaz” diyerek, her üstlendiğimiz sorumluluğu tüm tesirleri kıymetlendirerek ve sürdürülebilirliği düşünen bir anlayışla bütünsel olarak planlamayı ve uygulamayı öneriyor. Modelimiz sürdürülebilir muvaffakiyetin anahtarları olarak
(i) beklentileri aşabilmek olarak tanımladığımız kalite için daima öğrenme ve gelişim anlayışını,
(ii) entegre niyet anlayışından esinlenerek kısa-uzun vade istikrarını muhafazayı ve kaynakları bütünsel olarak harekete geçirip devamlılığını sağlayacak yatırımları vaktinde yapmayı ve
(iii) sorumlu liderlik anlayışı gereği etik kıymetlere ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ihtimam göstermeyi öneriyor.
HBR Türkiye, ARGE’nin 30. kuruluş yılı niçiniyle 21 Haziran’da bir çevrimiçi toplantı düzenliyor. görüşmede EFQM CEO’su, Avrupa Kalite Vakfı’nın yeni modelini; Memleketler arası Entegre Raporlama Kurulu Yöneticisi yeni kurulan Kıymet Raporlama Vakfını (Value Reporting Foundation); biz de 30. yılımız niçiniyle yayınlayacağımız ‘Sürdürülebilir Muvaffakiyet Modeli©’ başlıklı bir kitabı tanıtacağız.
ŞİRKETLER TOPLUMA PAHA YARATIYOR
• Siz daha evvel de “Sorumlu Liderlik” kavramı üzerinde durmuştunuz. Bu kavramı biraz açar mısınız? Dünyada ve Türkiye’de bu kavram nasıl gelişiyor?
Bu kavramı bilhassa, ARGE’nin 25. yılında Boğaziçi Üniversitesi’nde düzenlediğimiz bir görüşmede vurgulamıştık. O günden bugüne daha da artan bir ivmeyle çalışanlara, paydaşlara ve topluma kıymet yaratan daha bütünsel bir anlayışla, kalite anlayışına değer vererek, toplumsal refahın artırılmasına katkıda bulunan şirketler görüyoruz. “Sorumlu Liderlik” kavramın en kıymetli adımlarından birisi, BM Global Prensipler Kontratı temelinin atıldığı, Kofi Annan’ın Davos’ta 1999 yılında yaptığı konuşmadır. İlerleyen periyotlarda farklı kuruluşların bu bahiste itici ve yönlendirici güç olarak çalışmalar yaptığını görüyoruz; Türkiye’de de şirketlerin topluma kıymet yaratma yaklaşımı gün geçtikçe değişiyor. 1998 yılında başlatılan Ulusal Kalite Hareketi, 2002 yılından başlayarak BM Global Unsurlar Sözleşmesi’ni imzalayarak Sorumlu İş Yapma Prensiplerini benimseyen özel dal ve sivil toplum kuruluşları ve Gönülden Mükafatlar ile ivme kazanan kurumsal gönüllülük çalışmaları Türkiye’de yöneticilerin bakış açılarını zenginleştirdi. Toplumsal konularda istekli olarak inisiyatifalan şirketler bütünsel düşünerek, “Topluma nasıl bir paha yaratıyorum?” sorusunu zihinlerinin bir köşesinde tutuyorlar. Bütünsel düşünmek bir değişimdir. Şirketlerin bir mevzuyu etkileyen ve etkilenen bütün boyutları ve muhatapları eş vakitli olarak düşünmesi, hareketlerini ve kararlarının ilerlemek istediği yola uygunluğunu sorgulaması, kaynaklarını gözden geçirmesi, kendisine ve etrafına ne bedel yarattığını düşünmesi ve paydaşlarıyla birlikte karar alması uygulamadaki muvaffakiyet mümkünlüğünü artırır.
KARŞINDAKİ İÇİN DE İSTE
• “Entegre düşünce”yi açar mısınız? “Entegre düşünce” ve raporlama niye gerekli? Daha âlâ bir dünya için tesiri, rolü nedir?
Entegre niyet, toplumsal kaynakları aktif ve tesirli kullanmayı, getirileri paydaşlar içinde adil olarak paylaşmayı sağlayacak bir idare anlayışının hayata geçirilmesini gerekli kılıyor. Bütünsel fikir yaklaşımı aslında bizim geçmişimizden epey da uzakta değil. Temelinde Batı’nın analitik bakışı ile Doğu’nun manevi ve bütünsel bakışının kesişmesiyle oluşan uzun vadeli bir bakış açısı var. Temelinde, Doğu ile Batı’nın kesiştiği Anadolu külçeşidinin müsamaha geleneği var; paha yaratmanın, “Kendin için ne istiyorsan, karşındaki için de onu iste” yaklaşımının, sorumluluk üstlenmenin getirdiği manalı bir hayatın hazzı var. Yakın periyoda kadar, şirketlerden beklenti daha hayli kısa vadeli ve kâr odaklıydı. Bir şirketin kıymet yaratma potansiyelinin, elindeki mali ve fizikî varlıklara dayandığı var iseyımı geçerliydi. Bugün dünyanın en kıymetli şirketlerinin entelektüel ve toplumsal sermayeye dayandığını gözlemliyoruz. “Entegre düşünce” zihinde başlar, daha sonra kâğıt üzerinde, en nihayetinde ise uygulamada hayata geçer. Entegre fikrin kâğıt üstündeki yansıması kısa ve öz bilgi sunan “Entegre Rapor”dur.
Entegre Rapor, bir kurumun stratejisinin, yönetişiminin, performansının ve maksatlarının kısa, orta ve uzun vadede kıymet yaratmayı nasıl sağlayacağının anlatılmasıdır. Raporun kısa ve öz olması hedeflenir, yalnızca kurumun strateji ve gayelerine odaklanması beklenir. Entegre Raporun birinci adımını ‘önemlilik’ kavramı oluşturmaktadır. Önemlilikten kastedilen farkı yaratan tüm bilginin eksiksiz paylaşılmasıdır. Entegre Raporlama aracılığıyla, kurumlar paydaşları ile daha şeffaf irtibat halinde olurlar, faaliyetlerinin sürekliliğini gösterirler, adil, sorumlu ve dengeli bir biçimde, kaynakları ne derece tesirli kullandıklarını ortaya koyacak somut göstergeler sunarlar.
Entegre fikir beraberinde risk idaresini takviyeler. Şirket, faaliyetlerinin tüm paydaşlar üstündeki tesirlerini, şirketin değerlilik kriterleri ışığında kıymetlendirerek ölçümler. Özetle, entegre niyet fazlaca taraflı gelişimi takviyeler.
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK, UZUN VADELİ MUVAFFAKİYET İÇİN DEĞERLİ
• Sürdürülebilirlik sizin ana uzmanlık alanlarınızdan biri. Dünyada iş dünyasında sürdürülebilirlik alanındaki farkındalık sizce kâfi mi? Türk şirketleri sürdürülebilirlik seyahatinde nasıl ilerliyor?
Sürdürülebilirlik, sadece insanlığın ve gezegenin yaşamsal gereksinimleri için değil, hem de şirketlerin uzun vadeli başarısı için de kritik değer taşır. Buna karşın sürdürülebilirlik, işlerin yürütülme biçimini kökten değiştirecek bir öge olarak kıymetlendirilmek yerine, işler yürütülürken ele alınması gereken ikincil bir sorun olarak görülüyor.
Bu niçinle Akademi, alanında en düzgün şirketlerin sürdürülebilirlik çalışmalarını nasıl yürüttüğünü ve yönettiğini tanımlayan Sürdürülebilirlik Yönetişim Karnesi’ni geliştirdi. Bu çalışmadaki gaye, etkileşimli öğrenmeyi hızlandırarak daha uygun bir dünya için katkı sağlıyor.
Kapsayıcı gelecek, inanç duyulan kurumlarla olur
● Sizin kurduğunuz bir de vakıf var; Argüden Yönetişim Akademisi. Siz niye bu vakıfta Yönetişim ismini kullandınız? Yönetişim niye bu kadar kıymetli?
Argüden Yönetişim Akademisi, kamu, sivil toplum, özel bölüm ve milletlerarası kurumlarda yönetişim kalitesini artırmaya adandı. Akademi, sürdürülebilir ve kapsayıcı bir geleceğin, lakin toplumun inanç duyulan kurumlarla çalışması ile inşa edileceğine olan inancımızla kuruldu. İnanç duyulan kurumların inşası ve yaşaması ise lakin âlâ yönetişim külçeşidinin benimsenmesi ile gerçekleşebiliyor. Akademi, uygun yönetişimin geliştirilmesi ve yaygınlaşması için çalışıyor. Argüden Yönetişim Akademisi tarafınca geliştirilen ‘Sürdürülebilirlik Yönetişim Karnesi’ ve ‘Belediye Yönetişim Karnesi’ üzere çalışmalar ve âlâ yönetişim külçeşidinin yaygınlaşması için oluşturduğu ‘Öğrenen Çocuk, Sorumlu Birey’ ile ‘Yönetişim Gençlik Ağı’ teşebbüsleri dünyada örnek uygulamalar olarak takip ediliyor. Akademi, Türkiye’de birinci Entegre Rapor yayınlayan kurum oldu. Akademi, Memleketler arası Uluslararası Entegre Raporlama Kurulu (IIRC) Bilgi Ortağı seçildi.
Otomotivin ihracat liderliğinde kalite seyahatinin rolü var
• Türk iş dünyasında kalite kavramını yerleşmesinde emeği, öncülüğü olan isimsiniz. 30 yıllık süreçte idare dünyasını etkileyen kalite kavramı nasıl değişti?
ARGE Danışmanlık kurulduğu 1991 yılından bu yana idarede kalite anlayışının Türkiye’de savunuculuğunu yapıyor, epeyce farklı kurumlarda uygulanmasına dayanak oluyor. Birebir yıl kurulan Avrupa Kalite Vakfı’nın İş Harikalığı Modeli ve bu kalite anlayışının toplumsal yayılımı için 1997-98 senelerında başlatılan Ulusal Kalite Hareketi ülkemizde fazlaca değerli gelişimlerin temelini attı. Örneğin, bugün otomotiv sanayiinin Türkiye’nin en büyük ihracatçı dalı olmasını sağlayan öge, Avrupalı rakiplerinden daha düzgün kalite düzeyine ulaşmış olmasıdır. Türkiye’nin Avrupa’da en epey Kalite Mükafatı alan ülkeler içinde olması ve yalnızca şirketlerimizin değil, birtakım eğitim kurumları ve belediyelerin de Avrupa Kalite Mükafatları kazanması seyahatini tetikleyen Ulusal Kalite Hareketi olmuştur.
EFQM Modeli 2020 yılında yenilendi. Bu yenilenmenin temelinde daha geniş bir bakış açısıyla paydaşlar ve onların beklentilerin verililk önceliğin gelişmesi, UN Küresel Compact prensipleri ve Sürdürülebilir Kalkınma Emelleri ile uyumlandırılması üzere bahisler yer alıyor. EFQM 2020 Modeli oluşturulurken kurulan Çalışma Kümesine Türkiye’den tek üye veren kurum ARGE Danışmanlık oldu. ARGE’nin birinci yayınladığı kitap ’Balanced Scorecard’, Türkiye’de birinci uygulamalara danışmanlık takviyesi verdiğimiz İstikrarlı Karne ile EFQM Harikalık Modeli içindeki bağlantıları ortaya koyan bir kitaptı. Son kitabımız ‘Sürdürülebilir Muvaffakiyet Modeli’ ise yenilenmiş EFQM 2020 Modeli ile Entegre Fikir anlayışından ve 30 yıllık deneyimizden faydalanarak yayınladığımız bir kitap.
1500’den çok idare projesi geliştirdik
• Bize hem kendinizin tıpkı vakitte ARGE’nin 30 yıllık macerasını özetler misiniz? Çok çalışmak mı, uygun münasebetler mi, yeterli müşahedeler mi? Muvaffakiyetinizin sırrı ne?
ARGE Danışmanlık’ta en kıymetli talihim nitelikli beşerlerle ve Türkiye’nin önde gelen kuramlarıyla çalışabilmek oldu. İtimadın iki kıymetli ögesi var: (i) ahlaki bedeller ve (ii) yetkinlik. Senede bir ay kendimizi ve entelektüel sermayemizi geliştirmek üzere öğrenmeye ve yayınlarla bilgimizi paylaşmaya vakit ayırma siyasetini benimsemiş olmamız yetkinliklerimizin ve becerilerimizin şimdiki kalmasını, daima gelişmesini temin etti. Haftada 1 gün istekli faaliyetlere vakit ayırma siyasetimizin da toplumsal açıdan fark yaratacak işlere imza atmamıza yardımcı oldu.
ARGE Danışmanlık 30 yılda 500’ü aşkın kurumla 1500’den çok idare danışmanlığı projesi gerçekleştirdi: Projelerde dört alana odaklandı: Strateji (doğru işi yapmak), Kalite (işi hakikat yapmak), Kurumsallaşma (başarıyı sürdürülebilir kılmak) ve Uygun yönetişim (yönetim kalitesini geliştirecek iklim ve kültür ortamı yaratmak)
Toplumsal gelişime öncü katkılar sağladı:
Ulusal Kalite Hareketi’nin oluşturulması; tüm bölümlere ve Anadolu’ya yaygınlaşması, UN Küresel Compact Türkiye Ağının kurulması ve dünyada Ulusal Ağların geliştirilmesi,
Kurumsal gönüllülük anlayışının yaygınlaşması (Özel Kesim Gönüllüler Derneği),
Yönetişim teriminin gelişimi ve kamu, özel ile sivil toplum alanlarında yaygınlaşması.
Geliştirdiği örnek uygulamalarla;
Birleşmiş Milletler, G20, OECD, Dünya Bankası, IFC, EBRD, Dünya Ekonomik Forumu üzere milletlerarası kurumlara entelektüel katkılar sundu.
Geliştirdiği fikirler Harvard Business Review ve Insead Knowledge üzere yayınlarda ve Palgrave MacMillan ve Wiley üzere yayınevlerince yayınlanan kitaplarda yer aldı.
Daima gelişim hayat kalitesinin anahtarı
• Bugün iş hayatına yeni atılacak gençlere neler tavsiye edersiniz? Gözü kara davranıp, 5 parasız da olsa girişimciliği mi denesinler, çabucak maaş alabilecekleri yolu mu seçsinler? Maaşlı seyahati seçenler için nasıl bir meslek planlaması önerirsiniz? Girişimcilere başka tavsiyeleriniz neler olabilir?
Girişimcilik yolunu seçenler içinden başarıyı yakalayanlar ekseriyetle daha büyük zenginliklere ulaşsalar da birçoğu da epey kasvet yaşayabiliyor. Girişimcilik yolunu seçecek olanların bilhassa risk idaresi konusuna ihtimam göstermeleri ve seçtikleri alanda muvaffakiyet için gerekli tüm kaynakları (maddi, fiziki, entelektüel, toplumsal sermaye gibi) harekete geçirebilecek hünerlere sahip olmaları değer taşır.
İşin beşere sağladığı kazanımları gerçek pahalandırmak, işte muvaffakiyet için kıymetli bir birinci adımdır. Bir işte çalışmak değerli bir zenginliktir. İş beşere dört boyutta yarar sağlar.
Birinci akla gelen kar çalışma ile elde edilen gelirdir. Sıhhat ve hayat sigortası ile yaşama ait risklerin mali yüklerinin azaltılıyor olması da kıymetli bir hasılattır. Ayrıyeten, emeklilik periyodu için ödenen primlerde insanın gelecek telaşını bir ölçüde de olsa azaltan kıymetli kar olarak ortaya çıkıyor.
İş, toplumsal çevreyi belirleyen ögelerden da biridir. Çalışma hayatında tanışılan iş arkadaşları, müşteriler, tedarikçiler ve işbirliği ortakları insanların özel ömrüne da kalite katıyor.
İş hayatının beşere kattığı en kıymetli özelliklerden birisi de yetkinliklerin gelişmesidir. Çalışma ömrü insanın bilgi seviyesi, sorun çözme yetkinlikleri, yeni teknolojilere ahenk yeteneği üzere biroldukca kıymetli mevzuda gelişmenine katkıda bulunur. Bu yetkinliklerin gelişmesi insanı hem mevcut işinde tıpkı vakitte mesleğinin ilerleyen devirlerinde edineceği işlerde başarılı kılar.
İş hayatındaki çalışmalar insanların tesir alanının da gelişmesini sağlar. İş, beşere sonuç elde etmesi için değerli imkanlar sunar. Çalışanın kullanmasına sunulan makina, ekipman, tedarik zinciri ve toplumsal etraf işini güzel yapanlar için kıymetli bir güç deposudur.
İş hayatındaki imkanları yeterli değerlendirmeyenler, mesleklerinde de başarılı olamazlar. Bilhassa, büyük şirketlerde çalışan ve ötürüsıyla büyük imkanlarla işleri yürütenlerin başarıdaki tüm kerameti kendilerinde görmeleri kararı işten ayrılmaları durumunda büyük kuvvetliklerle karşılaştıkları bilinmektedir.
Uygun bir işte çalışırken işten ayrılanlar, bir daha sonraki iş aramada çok seçici olur ve işsiz kaldıkları periyodu uzatırlarsa yalnızca maddi kaynaktan değil, bununla birlikte kendilerini ve etraflarını geliştirme fırsatlarından da mahrum kalarak gelişimlerine darbe vurmuş olurlar.
Çalışma ömründe toplumsal etrafa değer vermeyen, insan ilgilerini âlâ yürütemeyenler, çalışma hayatının sunduğu değerli katkılardan olan toplumsal etraf ve tesir alanı konusunda kendilerini gereğince geliştiremezler.
Mesleğini bilgi ve yetkinliklerini geliştirmek üzere planlamayanlar ise hem çalıştıkları işyerinde yükselme konusunda birebir vakitte diğer iş bulma konusunda geri kalırlar. İnsanın mesleği boyunca birbiri ile dengeli lakin farklı yetkinlikleri geliştirmeye çalışması onun mali istikametten de daha bedelli olmasını sağlar. İş hayatında 5-7 yılda bir durum değiştirilmesi tavsiye ediliyor. Lakin, her tavsiye kurallara göre değerlendirilmelidir. Özetle, çalışmak bir mutluluktur. Daima gelişim, ömür kalitesinin artırılmasının anahtarıdır.
Geleceği şekillendirmek için reçete sunuyoruz
• “Gelecek Çabucak Şimdi” diye bir cins manifesto, trend setiniz var. Bireyler ve kurumlar geleceği şekillendirmek için bugünden ne yapmalı?
Ufkumuzu vakit, yer, kaynak ve paydaşlar açısından genişletmenin geleceği şekillendirmenin temeli olduğuna inanıyoruz. Bu niçinle, geleceğin çabucak artık atılacak adımlarla şekillendirilebilmesi için 7 adımdan oluşan bir reçete sunuyoruz: Maksat ve Paha Odaklı Bakış “Hangi gereksinimi karşılamayı hedefliyorum?”, “Nasıl bir bedel yaratmaya odaklanıyorum?” sorularının cevabını kendimize ve etkileşimde olduğumuz taraflara net söz edebilmeliyiz.
Gaye ve pahası ortaya koyduğumuzda;
ne kadar süratli ilerleyebildiğimizi, keskin virajlarda nasıl yol alabildiğimizi kavrayarak, çabucak artık birey ve kurum olarak tarifi netleştirelim.
Paydaşların İtimadını Kazanmak
Küçülen dünya, suratı her gün katlanarak artan etkileşim seviyesi, bizi tek başımıza hareket edemez duruma getirdi.
Paydaşlara karşı adil olmak, paydaşlardan öğrenmek, paydaşları bilgilendirmek, onların kararlara iştirakini sağlamak vazgeçilmez bir hale geldi.
Çok Boyutlu Tecrübe Çeşitliliği
Süratle dönen dünya, bize tek pencereden bakıp tıpkı görüntüyü bakılırsarek ömrü sürdürme alışkanlığımızdan vazgeçmemiz gerektiğini söylüyor. Uygulamalarda iştirakçilerin çeşitliliği, karar kalitesine üstün kıymet katıyor. Tecrübemizi çeşitlendirmeye, kurum olarak tecrübe çeşitliliğini sağlayan ortamlar geliştirmeye ve bütünü daha âlâ anlamaya çalışalım.
Daima Gelişim: Teknolojiyle Yenilikçilik
Teknolojiyi, ömrü ve is yapma biçimini güzelleştiren, yapılabileceklerimizdeki ufku fazlaca öteye taşıyan fırsat olarak nazaranlim. Teknolojiyi geliştirenleri izlemek yerine, güzel örneklerden öğrenerek bu fırsatı bir araca ve kendi kullanmasımıza yansıtacak biçimde direksiyona geçmeyi hedefleyelim.
İş Yapma Sistemi: Tek Gerçek Yok
Karma ve çevik yeni çalışma sistemleri oluşuyor. Tüm süreçlerdeki karma yaklaşımlar, esnek yapıdaki istikrarları yönetebilenler için kıymetli bir güç niteliği kazanıyor. Yaratıcılık uğruna kuralsızlık ortamında savrulmadan, lakin bununla birlikte da geleneksel/bilinen tertibi korumak ismine kurallarla kendimizi sabitlemeden ilerlemeyi unsur edinelim. Klâsik bakış ile yenilikçi yaklaşımları istikrarlı biçimde birleştirelim.
Çalışan Gönüllülüğü
Gönüllülük ile bize sunulan ömür kulvarının haricinde tecrübeler edinme fırsatına erişiliyor. Gönüllülük ile diğerlerinin muhtaçlığını karşılamaya odaklanırken; sorun çözme, empati kurma, kısıtlı kaynaklarla manalı sonuçlar üretme ve birlikte çalışma marifetleri kazanılıyor.
Ömür / İş İstikrarı
şahsi bütünlüğü; hayat tecrübesi, iş yapma disiplini ve tatmininden istikrarlı biçimde beslenebildiğimiz oranda sağlayabiliyoruz. Bireyin sağlıklı bünye, fikir ve ruh yapısı, iş yapma performansına direkt yansıyor.
Okumaya devam et...