“Tutarı ne kadardır? yaralanma kuralları nelerdir? Konuttan çalışanlar yemek istisnasından yararlanabilir mi? Yemek istisna meblağı hesabında KDV dahil midir?” Yemek istisna bedeli çalışanlara nakit olarak ödenebilir mi? üzere bir epeyce soruya karşılık aradık.
Buyurun soru ve karşılıklara birlikte bakalım.
YEMEK BEDELİ İSTİSNASI NEDİR?
Bilindiği üzere fiyat, gelir vergisine tabi ögelerden birisidir. Bir patrona tabi ve muhakkak bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar (ayni yardımlar) ile sağlanan ve para ile tabir edilen her türlü menfaat fiyat kapsamına girmektedir. bir epeyce ülke uygulamasında çalışanlara yönelik indirim ve istisnalar yer almaktadır. Patronlarca çalışanlara sağlanan yemek verme halindeki menfaatler, yemek istisnası ismi altında ücretliye sağlanan bir vergi avantajıdır. beraberinde patrona sağlanan değerli bir teşvik unsudur.
Çalışanların kâfi biçimde beslenmeleri iş randımanı açısından olduğu kadar, toplumsal boyutu ile de ehemmiyet taşıyan bir mevzudur. Bu değere binaen Gelir Vergisi Kanununda yürürlüğe girdiği 6 Ocak 1961 tarihinden bu yana, “Hizmet erbabına patronlarca yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatler” fiyattan istisna tutulmaktadır. Lakin 1 Temmuz 1995 tarihine kadar bu istisna yalnızca işyeri yahut müştemilatında yemek verilmesini kapsar iken, bu tarihten itibaren patronlarca, işyerinde yahut müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda çalışılan günlere ilişkin bir günlük yemek bedelinin her yıl belirlenen meblağı aşmayan kısmı da, aşikâr kurallarda, fiyattan istisna edilmiştir. Bu istisna için her yıl belirlenen meblağ ise “yemek bedeli istisnası” olarak isimlendirilmektedir. 1995 yılında yapılan bu düzenleme ile bir arada, çalışanlara işyeri haricinde yemek hizmeti veren işletmelerden yemek kuponu, yemek kartı yahut çekleri ile istisna kapsamında yemek sunulması imkânı getirilmiştir.
YEMEK İSTİSNA BEDELİ HESABINDA KDV HARİÇ Mİ, DAHİL MİDİR?
Fiyat olarak vergilendirilmeyecek yemek istisna bedeli her yıl belirlenen istisna bedeline ilgili periyotta geçerli KDV meblağının eklenmesi suretiyle bulunan meblağdır. Örneğin 2021 yılı için yemek hizmetinde KDV oranı süreksiz olarak %8’den %1’de düşürülmüştür. KDV oranının %1 olduğu devir için istisna fiyatı KDV dahil fiyat olan 25,25 TL olarak uygulanmaktadır. KDV oranının tekrar %8 olması durumunda istisna bedeli 27,00 TL olarak uygulanacaktır. ötürüsıyla her yıl açıklanan yemek istisna bedeline geçerli KDV oranına göre hesaplanan KDV fiyatı da eklenecektir.
YEMEK BEDELİ İSTİSNASININ KAİDELERİ NELERDİR?
Yemek bedeli istisnasının uygulanmasında aşağıdaki koşullara riayet edilmesi gerekir: • Yemek istisna bedeli yalnızca çalışılan günler için uygulanır. • Her yıl belirlenen yemek istisna bedeli fiyatını aşamaz. Aştığı noktada yalnızca o fark kadar meblağdan vergilendirilir. • Yemek bedeli istisnası kapsamındaki ödemenin yemek verme hizmeti sağlayan yahut buna aracılık edenlere patron tarafınca ödenmesi ve faturanın da patron ismine düzenlenmesi gerekmektedir.
ÇALIŞANLARA YEMEK VERMENİN ALTERNATİF SİSTEMLERİ VE BUNLARIN AVANTAJ VE DEZAVANTAJLARI NELERDİR?
İşletmeler, çalışanlara yemek vermek suretiyle sağladıkları menfaati aşağıdaki biçimlerde sunulabilir:
1- İşyerinde yemek verilmesi: Mutfak, yemekhane, aşçı ve yemek için gerekli materyal tedariki süreçlerin gerçekleştirilmesi suretiyle işyeri yahut müştemilatında işverence yemek sağlanması kelam konusu olmaktadır.
2- Hazır yemek imalatçılarından alınan yemeklerin işyeri yemekhanesinde çalışanlara sunulması.
3- Şirketin yakın civardaki lokanta yahut öbür yemek verme hizmeti sunan işletmelerle patronun direkt anlaşarak ve bedeli işverence ödenerek çalışanlarının bu işletmelerden yemek hizmeti almasının sağlanması.
4- Yemek bedelinin çalışana nakden ödenmesi.
5- Yemek çeki, kuponu, akıllı yemek kartı yahut taşınabilir uygulama kullanılarak çalışanlara yemek verilmesinin sağlanması. özetlemek gerekirse Ticket Restaurant sistemi olarak nitelenen bu formül ile çalışanların yemek gereksinimi mutabakatlı üye kuruluşlardan tercihe göre yemek kartı ve hatta gelişen teknolojik gelişmeler daha sonrası taşınabilir uygulamalara yüklenen kredi ile karşılanmaktadır.
Üstteki tekniklerden hangisinin patron için en avantajlı olduğu hususu olağan olarak şirketin kent merkezine yakınlığı, çalışanların sabit bir yerde çalışması yahut gezici nitelikte işler yapması, çalışan sayısı, mutfak ve yemek imkanları, muhasebe sisteminin gelişmişliği ve bir fazlaca ögeye bakılırsa değişir. Fakat biz genel manada bir kıymetlendirme ile üstteki hallerin avantaj ve dezavantajlarını tahlil etmeye çalışacağız.
PATRONUN KENDİ MUTFAĞINDA YEMEK YAPMASI YA DA HAZIR YEMEĞİ SUNMASI SANILDIĞI ÜZERE HESAPLI MI?
İşletmenin mutfağında hazırlanan yemeğin bir daha kendi yemekhanesinde sunulması durumunda, bu hedefle yapılan masrafların tümünün sarfiyat yazılabilmesi bu prosedürün avantajdır. Şayet uygun ve hijyenik bir mutfak, usta bir aşçı ve kaliteli gereç kullanması kelam konusu ise elbette bu yol çalışanlarca tercih edilebilir. Lakin, bu sistemin patron için maliyeti çok yüksek olabilir. Bir de bir epeyce şirketin mutfak, aşçı, yemekhane imkanlarının yetersizliği kalitesiz ve hijyenik olmayan sıhhatsiz yemek verilmesine yol açabilir. bu biçimde durumlarda, İş Kanununa göre yemekten kaynaklanan bir zehirlenmeden dolayı patronun sorumlu tutulacağını unutmamak gerek. İşyerinde yemek vermenin muhasebe ve vergisel süreç yükü de yüksektir. İşyerinde yemek sunulmasının çalışanlar açısından öne çıkan dezavantajı, çalışanların yemek seçme özgürlüğü ile ilgidir. Herkes o günkü menüde ne var ise onu yemek durumundadır.
Yenilmeyen yemeğin atılması, o gün yemek saatine yetişeyemeyen çalışanın bundan yararlanamaması ve dışarıdan yediği yemeğin masraf olarak kendisine yeniden ödenmesi ve en değerlisi bu mutfak ve yemekhane alanı için verilen kira bedeli hesaplı gözüken bu alternatifin bilinmeyen maliyetleridir. Bunun içindir ki; çalışanlara patron tarafınca sağlanan yemek alternatiflerinin maliyetlerinin kıyaslanmasında ve en uygun yolun tercihinde bu cins zımnî maliyetlerin de göz önünde bulundurulması gerekir.
Bilhassa büyük kentlerde kiraların yüksek olduğu bölgelerde bu mutfak ve yemek yenilecek alana ayrılan metrekare için ödenen kira da yemek bedeli maliyetine kesinlikle katılmalı, bu alanlar olmasa ne kadar daha az kira ödeneceği hesaplanmalıdır.
Hazır yemek alınarak şirkette sunulması alternatifi, patronu yemek hazırlama yükünden kurtarmasına karşılık, yemekhane alanı, yemek sunumu ve kirli kapların temizlenmesi ve gibisi bir fazlaca ek maliyetle karşı karşıya bırakır. Yemekleri tabldot metodu olması niçiniyle çalışanların seçme özgürlükleri de kısıtlı olur. Hazır yemeklerin taşınmasında uygun formların kullanılmaması niçiniyle bozulan yiyeceklerden kaynaklı olarak zehirlenme hadiseleri ile karşılaşılması bir risk alanıdır. İş yerinde verilen yemekten kaynaklı olarak besin zehirlenmesi üzere olayların gerçekleşmesinin, iş mevzuatı açısından patrona getireceği sorumluluk ile mali yükler ve cezai müeyyideler de ayrıyeten değerlendirilmelidir.
BİR RESTORAN İLE ANLAŞMAK YANLIŞSIZ TAHLİL MÜ?
Patronların, yakındaki lokantalarla anlaşarak ve bedeli bir daha patronlarca ödenerek çalışanlarına yemek imkânı sağlaması prosedüründe; patronun anlaştığı lokantaların kalitesi, anlaşılan yemek bedeli, işçi bazında kelam konusu bedellerin faturalanması ve takibi açısından işletmeyi zorlayacak bir ögedir. Sonlu da olsa çalışanlara bir seçme özgürlüğü sunması açısından değerlidir. Bu formülde, işletmelerin tek tek her çalışan için yemek bedelinin takibi, ilgili işletmelerden yemek bedeli fiş yahut faturaları toplamaları ve bunların çalışılan gün sayısı ve çalışanlarla uyumlu olmasını sağlama, tüm bu evrakları kaydetme ve saklama üzere ek idari maliyetlere katlanması kelam konusu olacaktır. Tek, toplu bir fatura alınsa bile yenilen yemeğin adetsel takibi ek bir iş yükü getirecektir.
YEMEK ÇEKİ, KARTI VE GİBİSİ UYGULAMALARIN AVANTAJLARI NELERDİR?
Ülkemizde bilhassa 1990’ların ikinci yarısından itibaren yaygınlaşan yemek çeki, yemek kartı (ticket restaurant), akıllı yemek kartı yahut taşınabilir uygulamalar kullanılmak suretiyle çalışanlara yemek sağlanması metodu üstte sıralanan öteki yollara bakılırsa bir epey açıdan daha avantajlı bir prosedür olarak gözükmektedir. Bu formülün çalışanlar ve patronlar için avantajları aşağıdaki üzere sıralanabilir:
• Yemek çeki, kuponu yahut kartlarının kullanması ile birlikte patronlar çeşitli vergi avantajları sağlamaktadır. Sistemin kullanılması ile bir arada damga vergisi, gelir vergisi ve SGK primi istisnalarını dikkate aldığımızda önemli bir vergi avantajı sağlanmış olmaktadır. 2021 yılı için belirlenen 25 TL + KDV’nin tamamı vergiden istisna tutulur.
• Çalışanlara lokanta ve yemek konusunda gerek mekânsal manada gerekse yemek yelpazesi manasında geniş bir seçme özgürlüğü sunmaktadır. Çalışanlar, kartlarına yüklenmiş krediyi Türkiye’nin her yerine yayılmış onbinlerce yemek hizmeti sağlayan işletmelerde kullanma imkanına kavuşmaktadırlar.
• Patronlar, mutfak, yemekhane alanı, aşçı, bulaşıkçı yemek sunum servis elemanı çalıştırma üzere maliyetlerden kurtulmaktadır. Tüm bu süreçler için gerekli hayli çeşitli maliyetlerin yönetimi ve idaresi ile de uğraşmak zorunda kalmamaktadır.
• Patron çalışanına istisna kapsamında yemek verirken, ödemelerinde tek bir şirketle muhatap olmaktadır. Yapılan ödeme Vergi Tarz Kanunun aradığı form ve Gelir Vergisi Kanununun yemek istisnası ile ilgili yordam ve temel kurallarını karşıladığı için faturaların mahiyeti ile ilgili ayrıyeten baş yormamaktadır. Yönetimi, muhasebesi ve denetimi kolay olmaktadır.
• İşletmeler, çalışanlara yemek hazırlama, bunun için gereç temini, hijyen kaidelerine ahenk zorunluluklarını karşılama ve gibisi bir fazlaca konuyla uğraşmak yerine asıl faaliyet alanına odaklanma imkânı bulmaktadır.
• Makul düzeydeki “yemek çeki, kredisi, kuponu” sağladığı seçme özgürlüğü ve sağlıklı beslenme imkânı niçiniyle çalışan motivasyonu ve iş randımanını yükseltmektedir.
• Yemek hizmeti bölümünün kayıtlı hale gelmesi niçiniyle kayıt dışılıkla uğraşa hizmet etmesi yanında Devlet Bütçesine de katkı sağlamaktadır. Bu katkı ile “yemek istisnası” ile ortaya çıkması beklenen vergi kaybının fazlası ile Hazineye aktarılması kelam konusu olacaktır.
• Yemek çeki ve yemek kartı ile yemek hizmeti sunumu bir epey küçük ve orta büyüklükteki lokanta için tertipli müşteri ve ödeme garantisi olduğu için öngörülebilir bir iş hacmi sunması açısından değer taşımaktadır. Esnafın ayakta kalmasına katkı sağlamaktadır.
PATRON YEMEK BEDELİNİ ÇALIŞANLARA NAKİT OLARAK ÖDEYEBİLİR Mİ? YA DA YEMEK BEDELİ İSTİSNASI, ÇALIŞANA YEMEK BEDELİ İSMİYLE YAPILAN VE BORDROYA EKLENEN ÖDEMELER İÇİN DE GEÇERLİ MİDİR?
Patronların çalışanlara nakit olarak yemek bedeli ödemesinin önünde bir mani yoktur. Lakin, çalışanlara direkt nakit olarak verilen yemek bedeli ödemeleri Gelir Vergisi Kanunu’nda belirtilen kuralları sağlamadığı için yemek bedeli istisnasından yararlanamaz ve bu durum aslında usulen de uygun değildir. ötürüsıyla çalışanlara nakit olarak yapılan yemek parası biçimindeki ödemenin tamamı bordroya fiyat olarak yansır ve vergiye tabi net fiyat niteliği kazanır. Bu net fiyat brüte tamamlanarak maaşa eklenir ve bunun üzerinden de gelir vergisi tevkifatı yapılır bir de binde 7,59 oranında damga vergisi hesaplanır. Nakden yapılan ödemelerin brüt fiyatının 2021 yılı için günlük 7,16 lirayı aşan kısmı bununla birlikte SGK primine temel kar hesabında da dikkate alınır. ötürüsıyla direkt nakit olarak yapılan ödemeler çalışan ve patronlar için önemli ek vergi ve SGK prim maliyetlerini birlikteinde getirir.
PATRONLARIN YEMEK BEDELİ İÇEREN YAZARKASA FİŞLERİ KARŞILIĞINDA ÇALIŞANLARA YAPACAĞI ÖDEMELER YEMEK BEDELİ İSTİSNASINDAN YARARLANIR MI?
Çalışanların civar lokantalarda yedikleri yemek karşılığında aldıkları fişleri patrona vererek patrondan bu fişlerde yazan meblağı nakit olarak almaları durumunda, yemek bedeli istisnasının kaidesi oluşmaz. Zira, istisna uygulanabilmesi için faturanın direkt patron ismine kesilmesi ve ödemenin de patron tarafınca yemek hizmeti veren yahut bu hizmete aracılık edenlere yapılması gerekir. Çalışanların getirdiği yemek fişleri için çalışanlara yemek bedeli olarak ödeme yapılması durumunda yapılan ödemelerin tamamının net fiyat olarak dikkate alınması, brüte iblağ edilerek bordroda maaş ögesi olarak tevkifata tabi tutulması ve binde 7,59 oranında damga vergisi hesaplanması gerekir. Ayrıyeten, 2021 yılı için bu bedellerin günlük 7,16 TL’yi aşan kısmı prime temel yarara eklenecek ve SGK yükümlülükleri de kelam konusu olacaktır.
Patronun çalışanlarca getirilen fişler karşılığında çalışanlarına yaptığı ödemelerin fiyat olarak bordroya eklememesi SGK ve Vergi Mevzuatı açısından patronların ağır idari para cezaları ile karşı karşıya kalması kararınu doğurabilecek bir uygulamadır. Vergi incelemelerinde küçük ölçülü bir fazlaca yemek fişinin masraf yazılması inceleme elemanının dikkatine çekecek bir ögedir. Ayrıyeten bu fişlerin işlenmesi, muhasebeleştirilmesi de büyük bir vakit kaybı demektir. En küçüğünden üç kişilik bir KOBİ düşünelim, haftanın beş iş gününde üç çalışanından on beş fatura, aylık altmış fatura alacak, işleyecek, giderleştirecektir.
PANDEMİDE MESKENDEN ÇALIŞANLAR YEMEK İSTİSNA BEDELİ UYGULAMASINDAN YARARLANABİLİR Mİ?
Pandemi ile birlikte bir epeyce çalışan zarurî yahut seçimlik biçimde meskenden çalışmaya başladı. Pekala, meskenden çalışmada verilen yemek bedeli istisnadan yararlanmaya devam eder mi? Katiyetle evet. Kanun koyucu bu hususta bir sınırlama getirmemiştir. Konuttan yahut ofisten çalışılsın, çalışılan her gün için yemek bedeli istisnası uygulanması mümkündür. Burada patronların, çalışanın en temel haklarından biri olan yemek hakkına göstereceği hürmet öne çıkmaktadır. Kurumsal bir epey işletme çalışanların bu hakkını motamot koruyarak, meskenden çalışma durumunda da yemek kartı uygulaması ile çalışanlarına istisna kapsamında yemek vermeye devam etmiştir.
Çalışanlarına işyerinde yahut müştemilatından yemek veren işletmelerin mecburî olarak konuttan çalıştırdıkları çalışanlarına bu vakitte yemek kartı imkanı ile yemek haklarını sağlamasında yarar olduğunu düşünüyoruz. Meskenden çalışma ile birlikte işyerindeki yemek maliyetlerinden tasarrufun çalışanın özlük haklarında azalmaya niye olmaması gerekir.
YEMEK BEDELİ İSTİSNASI KAPSAMINDA AR-GE İŞÇİSİNE VERİLEN YEMEK ÇEKİ, KUPONU, KARTLARI BEDELLERİ AR-GE İNDİRİMİNE BAHİS EDİLEBİLİR Mİ?
Gelir Yönetimi tarafınca hususa ait verilen özelgede; Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerinin yürütülmesi gayesiyle çalıştırılan Ar-Ge ve dayanak çalışanına patronlarca yemek vermek suretiyle sağlanan menfaatlerin 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 61 inci hususuna bakılırsa fiyat kapsamında olduğu ve kelam konusu harcamaların üstte yapılan açıklamalar çerçevesinde işçi masrafları olarak Ar-Ge indirimine bahis edileceğinin olağan olduğu belirtilmiştir. Öte yandan, kelam konusu yemek masraflarının işçi sarfiyatları kapsamında Ar-Ge harcanmasına mevzu edilmesinin, 193 sayılı Gelir vergisi Kanununun 23 üncü unsurunun birinci fıkrasının 8 numaralı bendinde yer alan gelir vergisi istisnasından yararlanılmasına yahut 5746 sayılı Kanun kapsamında gelir vergisi stopaj teşvikinden yararlanılmasına pürüz teşkil etmediği hususu da bilhassa belirtilmiştir
Yemek bedeli istisna fiyatı ne kadardır?
Yemek istisna bedeli her yıl bir daha belirlenir. 2021 yılı için yemek istisna bedeli 25 TL olarak belirlenmiştir.
Bu yazımız konusuna girmemekle birlikte, üstte yıllar itibariyle yer verdiğimiz yemek istisna bedelinin günümüz kurallarında yetersiz kaldığı notunu düşelim. Ne kadar olması gerektiğini yasal münasebetleri ile başka bir yazıda ele alacağım.
Okumaya devam et...
Buyurun soru ve karşılıklara birlikte bakalım.
YEMEK BEDELİ İSTİSNASI NEDİR?
Bilindiği üzere fiyat, gelir vergisine tabi ögelerden birisidir. Bir patrona tabi ve muhakkak bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar (ayni yardımlar) ile sağlanan ve para ile tabir edilen her türlü menfaat fiyat kapsamına girmektedir. bir epeyce ülke uygulamasında çalışanlara yönelik indirim ve istisnalar yer almaktadır. Patronlarca çalışanlara sağlanan yemek verme halindeki menfaatler, yemek istisnası ismi altında ücretliye sağlanan bir vergi avantajıdır. beraberinde patrona sağlanan değerli bir teşvik unsudur.
Çalışanların kâfi biçimde beslenmeleri iş randımanı açısından olduğu kadar, toplumsal boyutu ile de ehemmiyet taşıyan bir mevzudur. Bu değere binaen Gelir Vergisi Kanununda yürürlüğe girdiği 6 Ocak 1961 tarihinden bu yana, “Hizmet erbabına patronlarca yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatler” fiyattan istisna tutulmaktadır. Lakin 1 Temmuz 1995 tarihine kadar bu istisna yalnızca işyeri yahut müştemilatında yemek verilmesini kapsar iken, bu tarihten itibaren patronlarca, işyerinde yahut müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda çalışılan günlere ilişkin bir günlük yemek bedelinin her yıl belirlenen meblağı aşmayan kısmı da, aşikâr kurallarda, fiyattan istisna edilmiştir. Bu istisna için her yıl belirlenen meblağ ise “yemek bedeli istisnası” olarak isimlendirilmektedir. 1995 yılında yapılan bu düzenleme ile bir arada, çalışanlara işyeri haricinde yemek hizmeti veren işletmelerden yemek kuponu, yemek kartı yahut çekleri ile istisna kapsamında yemek sunulması imkânı getirilmiştir.
YEMEK İSTİSNA BEDELİ HESABINDA KDV HARİÇ Mİ, DAHİL MİDİR?
Fiyat olarak vergilendirilmeyecek yemek istisna bedeli her yıl belirlenen istisna bedeline ilgili periyotta geçerli KDV meblağının eklenmesi suretiyle bulunan meblağdır. Örneğin 2021 yılı için yemek hizmetinde KDV oranı süreksiz olarak %8’den %1’de düşürülmüştür. KDV oranının %1 olduğu devir için istisna fiyatı KDV dahil fiyat olan 25,25 TL olarak uygulanmaktadır. KDV oranının tekrar %8 olması durumunda istisna bedeli 27,00 TL olarak uygulanacaktır. ötürüsıyla her yıl açıklanan yemek istisna bedeline geçerli KDV oranına göre hesaplanan KDV fiyatı da eklenecektir.
YEMEK BEDELİ İSTİSNASININ KAİDELERİ NELERDİR?
Yemek bedeli istisnasının uygulanmasında aşağıdaki koşullara riayet edilmesi gerekir: • Yemek istisna bedeli yalnızca çalışılan günler için uygulanır. • Her yıl belirlenen yemek istisna bedeli fiyatını aşamaz. Aştığı noktada yalnızca o fark kadar meblağdan vergilendirilir. • Yemek bedeli istisnası kapsamındaki ödemenin yemek verme hizmeti sağlayan yahut buna aracılık edenlere patron tarafınca ödenmesi ve faturanın da patron ismine düzenlenmesi gerekmektedir.
ÇALIŞANLARA YEMEK VERMENİN ALTERNATİF SİSTEMLERİ VE BUNLARIN AVANTAJ VE DEZAVANTAJLARI NELERDİR?
İşletmeler, çalışanlara yemek vermek suretiyle sağladıkları menfaati aşağıdaki biçimlerde sunulabilir:
1- İşyerinde yemek verilmesi: Mutfak, yemekhane, aşçı ve yemek için gerekli materyal tedariki süreçlerin gerçekleştirilmesi suretiyle işyeri yahut müştemilatında işverence yemek sağlanması kelam konusu olmaktadır.
2- Hazır yemek imalatçılarından alınan yemeklerin işyeri yemekhanesinde çalışanlara sunulması.
3- Şirketin yakın civardaki lokanta yahut öbür yemek verme hizmeti sunan işletmelerle patronun direkt anlaşarak ve bedeli işverence ödenerek çalışanlarının bu işletmelerden yemek hizmeti almasının sağlanması.
4- Yemek bedelinin çalışana nakden ödenmesi.
5- Yemek çeki, kuponu, akıllı yemek kartı yahut taşınabilir uygulama kullanılarak çalışanlara yemek verilmesinin sağlanması. özetlemek gerekirse Ticket Restaurant sistemi olarak nitelenen bu formül ile çalışanların yemek gereksinimi mutabakatlı üye kuruluşlardan tercihe göre yemek kartı ve hatta gelişen teknolojik gelişmeler daha sonrası taşınabilir uygulamalara yüklenen kredi ile karşılanmaktadır.
Üstteki tekniklerden hangisinin patron için en avantajlı olduğu hususu olağan olarak şirketin kent merkezine yakınlığı, çalışanların sabit bir yerde çalışması yahut gezici nitelikte işler yapması, çalışan sayısı, mutfak ve yemek imkanları, muhasebe sisteminin gelişmişliği ve bir fazlaca ögeye bakılırsa değişir. Fakat biz genel manada bir kıymetlendirme ile üstteki hallerin avantaj ve dezavantajlarını tahlil etmeye çalışacağız.
PATRONUN KENDİ MUTFAĞINDA YEMEK YAPMASI YA DA HAZIR YEMEĞİ SUNMASI SANILDIĞI ÜZERE HESAPLI MI?
İşletmenin mutfağında hazırlanan yemeğin bir daha kendi yemekhanesinde sunulması durumunda, bu hedefle yapılan masrafların tümünün sarfiyat yazılabilmesi bu prosedürün avantajdır. Şayet uygun ve hijyenik bir mutfak, usta bir aşçı ve kaliteli gereç kullanması kelam konusu ise elbette bu yol çalışanlarca tercih edilebilir. Lakin, bu sistemin patron için maliyeti çok yüksek olabilir. Bir de bir epeyce şirketin mutfak, aşçı, yemekhane imkanlarının yetersizliği kalitesiz ve hijyenik olmayan sıhhatsiz yemek verilmesine yol açabilir. bu biçimde durumlarda, İş Kanununa göre yemekten kaynaklanan bir zehirlenmeden dolayı patronun sorumlu tutulacağını unutmamak gerek. İşyerinde yemek vermenin muhasebe ve vergisel süreç yükü de yüksektir. İşyerinde yemek sunulmasının çalışanlar açısından öne çıkan dezavantajı, çalışanların yemek seçme özgürlüğü ile ilgidir. Herkes o günkü menüde ne var ise onu yemek durumundadır.
Yenilmeyen yemeğin atılması, o gün yemek saatine yetişeyemeyen çalışanın bundan yararlanamaması ve dışarıdan yediği yemeğin masraf olarak kendisine yeniden ödenmesi ve en değerlisi bu mutfak ve yemekhane alanı için verilen kira bedeli hesaplı gözüken bu alternatifin bilinmeyen maliyetleridir. Bunun içindir ki; çalışanlara patron tarafınca sağlanan yemek alternatiflerinin maliyetlerinin kıyaslanmasında ve en uygun yolun tercihinde bu cins zımnî maliyetlerin de göz önünde bulundurulması gerekir.
Bilhassa büyük kentlerde kiraların yüksek olduğu bölgelerde bu mutfak ve yemek yenilecek alana ayrılan metrekare için ödenen kira da yemek bedeli maliyetine kesinlikle katılmalı, bu alanlar olmasa ne kadar daha az kira ödeneceği hesaplanmalıdır.
Hazır yemek alınarak şirkette sunulması alternatifi, patronu yemek hazırlama yükünden kurtarmasına karşılık, yemekhane alanı, yemek sunumu ve kirli kapların temizlenmesi ve gibisi bir fazlaca ek maliyetle karşı karşıya bırakır. Yemekleri tabldot metodu olması niçiniyle çalışanların seçme özgürlükleri de kısıtlı olur. Hazır yemeklerin taşınmasında uygun formların kullanılmaması niçiniyle bozulan yiyeceklerden kaynaklı olarak zehirlenme hadiseleri ile karşılaşılması bir risk alanıdır. İş yerinde verilen yemekten kaynaklı olarak besin zehirlenmesi üzere olayların gerçekleşmesinin, iş mevzuatı açısından patrona getireceği sorumluluk ile mali yükler ve cezai müeyyideler de ayrıyeten değerlendirilmelidir.
BİR RESTORAN İLE ANLAŞMAK YANLIŞSIZ TAHLİL MÜ?
Patronların, yakındaki lokantalarla anlaşarak ve bedeli bir daha patronlarca ödenerek çalışanlarına yemek imkânı sağlaması prosedüründe; patronun anlaştığı lokantaların kalitesi, anlaşılan yemek bedeli, işçi bazında kelam konusu bedellerin faturalanması ve takibi açısından işletmeyi zorlayacak bir ögedir. Sonlu da olsa çalışanlara bir seçme özgürlüğü sunması açısından değerlidir. Bu formülde, işletmelerin tek tek her çalışan için yemek bedelinin takibi, ilgili işletmelerden yemek bedeli fiş yahut faturaları toplamaları ve bunların çalışılan gün sayısı ve çalışanlarla uyumlu olmasını sağlama, tüm bu evrakları kaydetme ve saklama üzere ek idari maliyetlere katlanması kelam konusu olacaktır. Tek, toplu bir fatura alınsa bile yenilen yemeğin adetsel takibi ek bir iş yükü getirecektir.
YEMEK ÇEKİ, KARTI VE GİBİSİ UYGULAMALARIN AVANTAJLARI NELERDİR?
Ülkemizde bilhassa 1990’ların ikinci yarısından itibaren yaygınlaşan yemek çeki, yemek kartı (ticket restaurant), akıllı yemek kartı yahut taşınabilir uygulamalar kullanılmak suretiyle çalışanlara yemek sağlanması metodu üstte sıralanan öteki yollara bakılırsa bir epey açıdan daha avantajlı bir prosedür olarak gözükmektedir. Bu formülün çalışanlar ve patronlar için avantajları aşağıdaki üzere sıralanabilir:
• Yemek çeki, kuponu yahut kartlarının kullanması ile birlikte patronlar çeşitli vergi avantajları sağlamaktadır. Sistemin kullanılması ile bir arada damga vergisi, gelir vergisi ve SGK primi istisnalarını dikkate aldığımızda önemli bir vergi avantajı sağlanmış olmaktadır. 2021 yılı için belirlenen 25 TL + KDV’nin tamamı vergiden istisna tutulur.
• Çalışanlara lokanta ve yemek konusunda gerek mekânsal manada gerekse yemek yelpazesi manasında geniş bir seçme özgürlüğü sunmaktadır. Çalışanlar, kartlarına yüklenmiş krediyi Türkiye’nin her yerine yayılmış onbinlerce yemek hizmeti sağlayan işletmelerde kullanma imkanına kavuşmaktadırlar.
• Patronlar, mutfak, yemekhane alanı, aşçı, bulaşıkçı yemek sunum servis elemanı çalıştırma üzere maliyetlerden kurtulmaktadır. Tüm bu süreçler için gerekli hayli çeşitli maliyetlerin yönetimi ve idaresi ile de uğraşmak zorunda kalmamaktadır.
• Patron çalışanına istisna kapsamında yemek verirken, ödemelerinde tek bir şirketle muhatap olmaktadır. Yapılan ödeme Vergi Tarz Kanunun aradığı form ve Gelir Vergisi Kanununun yemek istisnası ile ilgili yordam ve temel kurallarını karşıladığı için faturaların mahiyeti ile ilgili ayrıyeten baş yormamaktadır. Yönetimi, muhasebesi ve denetimi kolay olmaktadır.
• İşletmeler, çalışanlara yemek hazırlama, bunun için gereç temini, hijyen kaidelerine ahenk zorunluluklarını karşılama ve gibisi bir fazlaca konuyla uğraşmak yerine asıl faaliyet alanına odaklanma imkânı bulmaktadır.
• Makul düzeydeki “yemek çeki, kredisi, kuponu” sağladığı seçme özgürlüğü ve sağlıklı beslenme imkânı niçiniyle çalışan motivasyonu ve iş randımanını yükseltmektedir.
• Yemek hizmeti bölümünün kayıtlı hale gelmesi niçiniyle kayıt dışılıkla uğraşa hizmet etmesi yanında Devlet Bütçesine de katkı sağlamaktadır. Bu katkı ile “yemek istisnası” ile ortaya çıkması beklenen vergi kaybının fazlası ile Hazineye aktarılması kelam konusu olacaktır.
• Yemek çeki ve yemek kartı ile yemek hizmeti sunumu bir epey küçük ve orta büyüklükteki lokanta için tertipli müşteri ve ödeme garantisi olduğu için öngörülebilir bir iş hacmi sunması açısından değer taşımaktadır. Esnafın ayakta kalmasına katkı sağlamaktadır.
PATRON YEMEK BEDELİNİ ÇALIŞANLARA NAKİT OLARAK ÖDEYEBİLİR Mİ? YA DA YEMEK BEDELİ İSTİSNASI, ÇALIŞANA YEMEK BEDELİ İSMİYLE YAPILAN VE BORDROYA EKLENEN ÖDEMELER İÇİN DE GEÇERLİ MİDİR?
Patronların çalışanlara nakit olarak yemek bedeli ödemesinin önünde bir mani yoktur. Lakin, çalışanlara direkt nakit olarak verilen yemek bedeli ödemeleri Gelir Vergisi Kanunu’nda belirtilen kuralları sağlamadığı için yemek bedeli istisnasından yararlanamaz ve bu durum aslında usulen de uygun değildir. ötürüsıyla çalışanlara nakit olarak yapılan yemek parası biçimindeki ödemenin tamamı bordroya fiyat olarak yansır ve vergiye tabi net fiyat niteliği kazanır. Bu net fiyat brüte tamamlanarak maaşa eklenir ve bunun üzerinden de gelir vergisi tevkifatı yapılır bir de binde 7,59 oranında damga vergisi hesaplanır. Nakden yapılan ödemelerin brüt fiyatının 2021 yılı için günlük 7,16 lirayı aşan kısmı bununla birlikte SGK primine temel kar hesabında da dikkate alınır. ötürüsıyla direkt nakit olarak yapılan ödemeler çalışan ve patronlar için önemli ek vergi ve SGK prim maliyetlerini birlikteinde getirir.
PATRONLARIN YEMEK BEDELİ İÇEREN YAZARKASA FİŞLERİ KARŞILIĞINDA ÇALIŞANLARA YAPACAĞI ÖDEMELER YEMEK BEDELİ İSTİSNASINDAN YARARLANIR MI?
Çalışanların civar lokantalarda yedikleri yemek karşılığında aldıkları fişleri patrona vererek patrondan bu fişlerde yazan meblağı nakit olarak almaları durumunda, yemek bedeli istisnasının kaidesi oluşmaz. Zira, istisna uygulanabilmesi için faturanın direkt patron ismine kesilmesi ve ödemenin de patron tarafınca yemek hizmeti veren yahut bu hizmete aracılık edenlere yapılması gerekir. Çalışanların getirdiği yemek fişleri için çalışanlara yemek bedeli olarak ödeme yapılması durumunda yapılan ödemelerin tamamının net fiyat olarak dikkate alınması, brüte iblağ edilerek bordroda maaş ögesi olarak tevkifata tabi tutulması ve binde 7,59 oranında damga vergisi hesaplanması gerekir. Ayrıyeten, 2021 yılı için bu bedellerin günlük 7,16 TL’yi aşan kısmı prime temel yarara eklenecek ve SGK yükümlülükleri de kelam konusu olacaktır.
Patronun çalışanlarca getirilen fişler karşılığında çalışanlarına yaptığı ödemelerin fiyat olarak bordroya eklememesi SGK ve Vergi Mevzuatı açısından patronların ağır idari para cezaları ile karşı karşıya kalması kararınu doğurabilecek bir uygulamadır. Vergi incelemelerinde küçük ölçülü bir fazlaca yemek fişinin masraf yazılması inceleme elemanının dikkatine çekecek bir ögedir. Ayrıyeten bu fişlerin işlenmesi, muhasebeleştirilmesi de büyük bir vakit kaybı demektir. En küçüğünden üç kişilik bir KOBİ düşünelim, haftanın beş iş gününde üç çalışanından on beş fatura, aylık altmış fatura alacak, işleyecek, giderleştirecektir.
PANDEMİDE MESKENDEN ÇALIŞANLAR YEMEK İSTİSNA BEDELİ UYGULAMASINDAN YARARLANABİLİR Mİ?
Pandemi ile birlikte bir epeyce çalışan zarurî yahut seçimlik biçimde meskenden çalışmaya başladı. Pekala, meskenden çalışmada verilen yemek bedeli istisnadan yararlanmaya devam eder mi? Katiyetle evet. Kanun koyucu bu hususta bir sınırlama getirmemiştir. Konuttan yahut ofisten çalışılsın, çalışılan her gün için yemek bedeli istisnası uygulanması mümkündür. Burada patronların, çalışanın en temel haklarından biri olan yemek hakkına göstereceği hürmet öne çıkmaktadır. Kurumsal bir epey işletme çalışanların bu hakkını motamot koruyarak, meskenden çalışma durumunda da yemek kartı uygulaması ile çalışanlarına istisna kapsamında yemek vermeye devam etmiştir.
Çalışanlarına işyerinde yahut müştemilatından yemek veren işletmelerin mecburî olarak konuttan çalıştırdıkları çalışanlarına bu vakitte yemek kartı imkanı ile yemek haklarını sağlamasında yarar olduğunu düşünüyoruz. Meskenden çalışma ile birlikte işyerindeki yemek maliyetlerinden tasarrufun çalışanın özlük haklarında azalmaya niye olmaması gerekir.
YEMEK BEDELİ İSTİSNASI KAPSAMINDA AR-GE İŞÇİSİNE VERİLEN YEMEK ÇEKİ, KUPONU, KARTLARI BEDELLERİ AR-GE İNDİRİMİNE BAHİS EDİLEBİLİR Mİ?
Gelir Yönetimi tarafınca hususa ait verilen özelgede; Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerinin yürütülmesi gayesiyle çalıştırılan Ar-Ge ve dayanak çalışanına patronlarca yemek vermek suretiyle sağlanan menfaatlerin 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 61 inci hususuna bakılırsa fiyat kapsamında olduğu ve kelam konusu harcamaların üstte yapılan açıklamalar çerçevesinde işçi masrafları olarak Ar-Ge indirimine bahis edileceğinin olağan olduğu belirtilmiştir. Öte yandan, kelam konusu yemek masraflarının işçi sarfiyatları kapsamında Ar-Ge harcanmasına mevzu edilmesinin, 193 sayılı Gelir vergisi Kanununun 23 üncü unsurunun birinci fıkrasının 8 numaralı bendinde yer alan gelir vergisi istisnasından yararlanılmasına yahut 5746 sayılı Kanun kapsamında gelir vergisi stopaj teşvikinden yararlanılmasına pürüz teşkil etmediği hususu da bilhassa belirtilmiştir
Yemek bedeli istisna fiyatı ne kadardır?
Yemek istisna bedeli her yıl bir daha belirlenir. 2021 yılı için yemek istisna bedeli 25 TL olarak belirlenmiştir.
Bu yazımız konusuna girmemekle birlikte, üstte yıllar itibariyle yer verdiğimiz yemek istisna bedelinin günümüz kurallarında yetersiz kaldığı notunu düşelim. Ne kadar olması gerektiğini yasal münasebetleri ile başka bir yazıda ele alacağım.
Okumaya devam et...