Mustafa Kemal ÇOLAK
Güç emtialarında ortaya çıkan tarihi fiyat artışları, Türkiye’de güç kaynaklarına yönelik değerli bir değişimi de birlikteinde getirdi. Dünya genelinde fosil emtiaların tamamında yaşanan fiyat artışları tüm istikrarları değiştirirken, elektrik üretiminde ve endüstride talep doğalgaza kaydı. Doğalgazın tercihinde epeyce kıymetli bir niye bulunuyor.
Türkiye doğalgaz ithalatının yüzde 93’lük kısmını gerçekleştiren Botaş’ın, piyasaya sübvansiyonlu tarifeden eser sunması, talebin ana sebebini oluşturdu. Yılın bilhassa ikinci çeyreğinden itibaren hızlanan talep kararı, birinci yarı itibariyle Türkiye’nin toplam doğalgaz ithalatı geçen yılın tıpkı devrine bakılırsa 34.9 oranında artış kaydetti.
Geçen yılın birinci yarısında 22.5 milyon Sm3 doğalgaz ithal eden Botaş (Tüm ithalatın yüzde 93’ünü karşılıyor) ve özel dal kuruluşları, bu yılın birinci altı ayı sonunda 30.3 milyon Sm3 ithalata imza attı. Sırf geçen Haziran ayında gerçekleşen ithalat yüzde 104.2 oranında artarak, 1 milyon 990 bin Sm3 ’ten, 4 milyon 65 Sm3 ’e yükseldi. Haziran ayında gerçekleşen dış alımın epey kıymetli bir kısmı Botaş tarafınca gerçekleşti. Geçen yıl Haziran ayında 1.7 milyon Sm3 ithalat gerç kleştiren Botaş’ın bu yılın Haziran ayındaki ithalatı yüzde 117,5 oranında artarak 3.8 milyom Sm3’e ulaştı.
EPDK’nın birinci altı ay sayıları ne diyor?
Tüketim sayılarına baktığımızda ise 2020 yılının birinci altı aylık kısmında, 24.5 milyon Sm3 olarak karşımıza çıkan sayı, bu yılın birebir periyodunda 31.4 milyon Sm3 olarak gerçekleşti. Bu yılın haziran ayında ise tüketim, geçen yılın tıpkı devrine bakılırsa yüzde 70.2 oranında artarak 3 milyon 832 bin Sm3 oldu.
Üstte özetlemeye, yandaki tablolarla da söz etmeye çalıştığımız birinci altı aylık sayılar, EPDK tarafınca açıklanan bilgilerden oluşuyor. Piyasadan edindiğimiz bilgiye nazaran geçenr temmuz, ağustos ve ortasında bulunduğumuz eylül ayında, doğalgaza talebin epeyce daha yüksek oranda arttığını söz edebiliriz. Zira mesela ithal kömür meblağlarının sadece son üç ay ortasında yüzde 70 oranında artmasıyla, bu alandaki muhtaçlığın olabildiğince, Botaş tarafınca piyasaya düşük tarifeden verilen doğalgaza kaydığı rahatlıkla söylenebilir.
Pekala, bu artışlara sebep olan Botaş, piyasaya nasıl bir fiyat tarifesi ile eser sunuyor. Stratejisi ile endüstriye bakılırsace ucuz güç girdisi sağlamayı amaçladığı varsayım edilen Botaş’ın alım fgyatlarını ve satış fiyatı tarifelerini yandaki sütunlardan gorebileceksiniz. özetlemek gerekirse özetlememiz gerekirse, geçen ocak ayında Botaş’ın 177 dolardan aldığı 1000 Sm3 doğalgazın fiyatı, geçen haziran ayında 215 dolar olarak ortaya çıktı. O tarihten daha sonra da süratli artış kaydeden fiyatlar, ortasında bulunduğumuz ay ortasında 320 dolarlara düzeyine yükseldi.
Piyasayı destekleme istikametinde strateji izleyen Botaş’ın satış fiyatları ise geçen ocak ayında mesken ve ticarethanelere dönük 171 dolar olurken, elektrik üretenler ile endüstriye yönelik 191 dolar olarak ortaya çıktı. Tüm kullanıcılara asıl indirim ise geçen nisan ayından itibaren başladı. Haziran ayındaki satış tarifeleri ticarethane ve mesken için 154 dolar, sanayi için 173 dolar, elektrik üretenler için de 199 dolar oldu.
Botaş’ın geçtiğimiz martta mesken ve ticarethanelerde, nisan ayından itibaren de doğalgaz ticareti yaptığı tüm ünitelerde net ziyanına satış gerçekleştirdiğini söz edebiliriz. Piyasa otoriteleri, Botaş’ın satış stratejilerinin bu türlü devam etmesi halinde zararın katlanarak büyüyeceği öngörüsünü yapıyor.
Doğalgaz santrallerinin hissesi yüzde 31 oldu
Botaş’ın son üç aydaki ziyanının 480 milyon dolar olduğu varsayım ediliyor. Birinci yarıdaki zararın ise birinci üç ayın karlarından düşülmesiyle 376 milyon dolar olarak ortaya çıktığı var iseyılıyor. Botaş’ın bilhassa ikinci çeyrek itibariyle devreye aldığı alış fiyatından daha düşük bedelle satışa sunduğu doğalgazın, piyasada önemli dayanak sistemi oluşturduğu bir gerçek. Gerek güç alanında, gerekse sanayi cephesinde doğalgaza yönelik değerli bir talep kaymasını birlikteinde getirirken, yanı sıra PTF olarak tanımlanan elektrik satış fiyatlarının da düşük çıkmasına yol açtı.
Bu durum ise bilhassa ithal kömüre dayalı üretim yapan termik santrallerin ‘ünite’ kapatmalarına niye olurken, güç arzında da sıralamayı değiştirdi. Şöyle ki, geçen yıl güç üretiminde HES’lerden daha sonra (yüzde 26 idi) ikinci büyük hissesi olan doğalgaza dayalı santraller (yüzde 22 idi), bu yıl yüzde 31 ile en büyük elektrik üreticisi kanal oldu. Geçen yıl üçüncü büyük üretici olan ithal kömür santrallerinin hissesi yüzde 21’den yüzde 17’ye geriledi.
Okumaya devam et...
Güç emtialarında ortaya çıkan tarihi fiyat artışları, Türkiye’de güç kaynaklarına yönelik değerli bir değişimi de birlikteinde getirdi. Dünya genelinde fosil emtiaların tamamında yaşanan fiyat artışları tüm istikrarları değiştirirken, elektrik üretiminde ve endüstride talep doğalgaza kaydı. Doğalgazın tercihinde epeyce kıymetli bir niye bulunuyor.
Türkiye doğalgaz ithalatının yüzde 93’lük kısmını gerçekleştiren Botaş’ın, piyasaya sübvansiyonlu tarifeden eser sunması, talebin ana sebebini oluşturdu. Yılın bilhassa ikinci çeyreğinden itibaren hızlanan talep kararı, birinci yarı itibariyle Türkiye’nin toplam doğalgaz ithalatı geçen yılın tıpkı devrine bakılırsa 34.9 oranında artış kaydetti.
Geçen yılın birinci yarısında 22.5 milyon Sm3 doğalgaz ithal eden Botaş (Tüm ithalatın yüzde 93’ünü karşılıyor) ve özel dal kuruluşları, bu yılın birinci altı ayı sonunda 30.3 milyon Sm3 ithalata imza attı. Sırf geçen Haziran ayında gerçekleşen ithalat yüzde 104.2 oranında artarak, 1 milyon 990 bin Sm3 ’ten, 4 milyon 65 Sm3 ’e yükseldi. Haziran ayında gerçekleşen dış alımın epey kıymetli bir kısmı Botaş tarafınca gerçekleşti. Geçen yıl Haziran ayında 1.7 milyon Sm3 ithalat gerç kleştiren Botaş’ın bu yılın Haziran ayındaki ithalatı yüzde 117,5 oranında artarak 3.8 milyom Sm3’e ulaştı.
EPDK’nın birinci altı ay sayıları ne diyor?
Tüketim sayılarına baktığımızda ise 2020 yılının birinci altı aylık kısmında, 24.5 milyon Sm3 olarak karşımıza çıkan sayı, bu yılın birebir periyodunda 31.4 milyon Sm3 olarak gerçekleşti. Bu yılın haziran ayında ise tüketim, geçen yılın tıpkı devrine bakılırsa yüzde 70.2 oranında artarak 3 milyon 832 bin Sm3 oldu.
Üstte özetlemeye, yandaki tablolarla da söz etmeye çalıştığımız birinci altı aylık sayılar, EPDK tarafınca açıklanan bilgilerden oluşuyor. Piyasadan edindiğimiz bilgiye nazaran geçenr temmuz, ağustos ve ortasında bulunduğumuz eylül ayında, doğalgaza talebin epeyce daha yüksek oranda arttığını söz edebiliriz. Zira mesela ithal kömür meblağlarının sadece son üç ay ortasında yüzde 70 oranında artmasıyla, bu alandaki muhtaçlığın olabildiğince, Botaş tarafınca piyasaya düşük tarifeden verilen doğalgaza kaydığı rahatlıkla söylenebilir.
Pekala, bu artışlara sebep olan Botaş, piyasaya nasıl bir fiyat tarifesi ile eser sunuyor. Stratejisi ile endüstriye bakılırsace ucuz güç girdisi sağlamayı amaçladığı varsayım edilen Botaş’ın alım fgyatlarını ve satış fiyatı tarifelerini yandaki sütunlardan gorebileceksiniz. özetlemek gerekirse özetlememiz gerekirse, geçen ocak ayında Botaş’ın 177 dolardan aldığı 1000 Sm3 doğalgazın fiyatı, geçen haziran ayında 215 dolar olarak ortaya çıktı. O tarihten daha sonra da süratli artış kaydeden fiyatlar, ortasında bulunduğumuz ay ortasında 320 dolarlara düzeyine yükseldi.
Piyasayı destekleme istikametinde strateji izleyen Botaş’ın satış fiyatları ise geçen ocak ayında mesken ve ticarethanelere dönük 171 dolar olurken, elektrik üretenler ile endüstriye yönelik 191 dolar olarak ortaya çıktı. Tüm kullanıcılara asıl indirim ise geçen nisan ayından itibaren başladı. Haziran ayındaki satış tarifeleri ticarethane ve mesken için 154 dolar, sanayi için 173 dolar, elektrik üretenler için de 199 dolar oldu.
Botaş’ın geçtiğimiz martta mesken ve ticarethanelerde, nisan ayından itibaren de doğalgaz ticareti yaptığı tüm ünitelerde net ziyanına satış gerçekleştirdiğini söz edebiliriz. Piyasa otoriteleri, Botaş’ın satış stratejilerinin bu türlü devam etmesi halinde zararın katlanarak büyüyeceği öngörüsünü yapıyor.
Doğalgaz santrallerinin hissesi yüzde 31 oldu
Botaş’ın son üç aydaki ziyanının 480 milyon dolar olduğu varsayım ediliyor. Birinci yarıdaki zararın ise birinci üç ayın karlarından düşülmesiyle 376 milyon dolar olarak ortaya çıktığı var iseyılıyor. Botaş’ın bilhassa ikinci çeyrek itibariyle devreye aldığı alış fiyatından daha düşük bedelle satışa sunduğu doğalgazın, piyasada önemli dayanak sistemi oluşturduğu bir gerçek. Gerek güç alanında, gerekse sanayi cephesinde doğalgaza yönelik değerli bir talep kaymasını birlikteinde getirirken, yanı sıra PTF olarak tanımlanan elektrik satış fiyatlarının da düşük çıkmasına yol açtı.
Bu durum ise bilhassa ithal kömüre dayalı üretim yapan termik santrallerin ‘ünite’ kapatmalarına niye olurken, güç arzında da sıralamayı değiştirdi. Şöyle ki, geçen yıl güç üretiminde HES’lerden daha sonra (yüzde 26 idi) ikinci büyük hissesi olan doğalgaza dayalı santraller (yüzde 22 idi), bu yıl yüzde 31 ile en büyük elektrik üreticisi kanal oldu. Geçen yıl üçüncü büyük üretici olan ithal kömür santrallerinin hissesi yüzde 21’den yüzde 17’ye geriledi.
Okumaya devam et...