Milan Kundera’nın biyografi kitabını Fransızca bilmeden Türkçeye çevirdiğini duyuran Osman Akınhay’ın kelamları tartışma konusu oldu. Osman Akınhay toplumsal medya hesabından yaptığı paylaşımda “İyi Fransızca bilmeden, Google Translate sayesinde ve cümle cümle çalışarak sekiz ayda çevirdiğim, dokuz-on kere bir daha okuduğum, Halil Gökhan’ın editörlüğü ve Şükrü Argın’ın titiz okumasıyla eksikleri tamamladığımı düşündüğüm Milan Kundera biyografisi nihayet matbaaya gidiyor” tabirlerini kullandı.
niye YAPTIĞINI UZUN UZUN İZAH ETTİ
Açıklamasının akabinde tenkit yağmuruna tutulan Akınhay, ikinci bir açıklama yaptı. Geçtiğimiz yıl kitabı çevirtmek için mütercim aradıklarını fakat bulamadıklarını belirten Akınhay, başından geçenleri -özetle-şu biçimde anlattı:
-“Zaman geçtikçe kendi kendime latife yapmaya başladım, “Oldu olacak Google Translate’den kendim çeviririm” diye… Dediğim üzere, ben Fransızca bilmiyorum, mühlet uygunca azalınca şakam ciddiye bindi, “niçin olmasın” dedim ve Google Translate’i alıcı gözle inceledim.
-Google Translate’in Fransızca-Türkçe uygulamasını pek başarılı bulmadım, lakin Fransızca-İngilizce uygulaması çok tatminkardı; bu biçimdece French-English uygulaması üzerinden bir kısım deneme yaptım. Fransızca editörüme ve güvendiğim iki bireye okuttum, teşvik edici yorumlar almam üzerine Eylül ayı başında bu ‘çeviriyi çalışma’ya karar verdim.
-Söz konusu çeviri çalışmam benim açımdan (evvela bir daha kendime) bir ‘challenge’ (meydan okuma), bir tweette açıklandıği üzere alanımız açısından da ‘experimental’ (deher neysel) bir teşebbüstür.
-Bu kitaba 8 ayımı verdim. bir daha de doğruluğundan/yerindeliğinden emin olmadığım kelimeler/cümleler kaldı ve gerek tüm metni gerekse sarıya boyadığım bu eksik yerleri Fransızca editörüm Halil Gökhan İngilizceden çeviri yaparken, özellikle non-fiction kitaplarda, kendimi ‘tam evimde’ hissettiğim metinlerde günde 15-20 sayfaya çıkmışlığım vardır… Kusurlarım, yanlış yorumlarım var ise bunların gösterilmesi beni fakat sevindirir. Takdir, okurun.
MÜTERCİMLER NE DİYOR
Hürriyet Gazetesi’nden Tuğba Öztürk’ün haberine nazaran, Akınhay’ın ikinci açıklaması da tartışmayı dindirmedi.
Edebiyatçıların görüşleri şu biçimde:
‘ÇEVİRMENİN YETENEĞİ ÖNEMLİ’
Edebiyatçı ve Mütercim Nedim Gürsel:
“Google günümüzde neredeyse devasa bir güce ulaştı. Fakat unutulmamalıdır ki edebiyatın da kendine mahsus bir gücü var. çok âlâ lisan bilmeden bilhassa yazınsal çevirinin nasıl yapılabileceğini hâlâ anlayabilmiş değilim. Bakın, geçtiğimiz günlerde ressam dostum Onay Akbaş bir stant açtı. Ben de onun standına bir metin yazdım. Bu metnimi Google üzerinden çevirerek servis etmişler. Ortaya berbat bir şey çıkmış. İki sayfalık bir sunuş yazısını bile gerçek düzgün çeviremeyen Google, 800 sayfalık kitabı nasıl çevirdiğine gerçekten bakmak gerekiyor. Konuşma lisanından farklı bir edebi metni çeviriyorsanız şayet burada işin içine çevirmenin yeteneğinin girmesi gerekiyor.”
‘ÖNCE OKUYUN daha sonra ELEŞTİRİN’
Tercüman Barış Yıldırım:
“Kitap çevirmenliği kaynak lisandan hayli gaye lisanla ilgili bir şeydir. “Google Translate sayesinde” çevirmek “Google Translate ile” çevirmek değil, karıştırmayalım. Bugünün dünyasında sözlüğe bakmaktan farkı yok. Muhtemelen kusursuz Fransızcası olan lakin Türkçeye daha az hâkim ve daha az tecrübeli bir çevirmenin mümkün çevirisine göre kat kat uygun bir metin okuyacağız. Durumu şeffaflıkla ve açık yüreklilikle beyan ederek tartışmaya açan Osman Akınhay’ı kutlamak gerek. Dışarıdan bakan, kültürün ve sanatın zanaat tarafını nazaranmiyor. İlgilendiği tüm alanları bilgi bombardımanıyla öğrenmiş biri olarak ben de bu bahiste uygun sayılmam fakat kendimi eğitiyorum. Uygun piyano çalarken gitara başlayanın acemiliği, birinci çalgısı gitar olanın acemiliğine benzemez.
İnanılır üzere değil. Muhtemelen okudukları çevirilerin yüzde 90’ında bu bir tek kitaba harcanan emek yok lakin baştan etik uyduruyorlar. İlyada ve Odysseus mütercimlerinden A. Kadir’in Yunanca bildiğini sanıyor olabilir bu arkadaşlar. Metni mümkün olduğunca aslına sadık bir içerik ve hoş bir dilsel biçimle maksat lisanda sunan her çeviri etiktir. Kundera biyografisinin bu biçimde olmadığını argüman edenler için mükemmel bir kanıtlama fırsatı, Osman Akınhay’a çevirisini okuyun, eleştirin.”
“HEMŞİRENİN DOKTORLUK YAPMASI GİBİ”
Mütercim ve muharrir Çağla Miniç:
“Osman Akınhay dalda bilinen, kendi kendini yetiştirmiş ve kıymetli yapıtları olan bir tercüman. Kitabın editi Halil Gökhan. Son okuması ise Şükrü Argın tarafınca yapılmış. Editörün Fransızca bilmesi büyük bir avantaj. Kitabın mütercim ve editör takımı kuvvetli olsa da insan “niçin?” diye düşünüyor. niye? O lisanı bilmeden çevirisini yapmak bir hemşirenin doktorluk yapması üzere geliyor bana. Bunu tecrübeli bir çevirmenin yapmış olması da çok şaşırtan.”
SAYIM ÇINAR: KABUL EDEMİYORUM
Hürriyet Gazetesi kitap muharriri Sayım Çınar:
“Çeviri lisanı diye bir şey var. Bu işin her şeyden farklı bir mantığı, sanatı bulunuyor. Açıkçası Google Translate yoluyla yayınlanmış bu biçimde bir metni kabul edemiyorum. İşinde usta isimler varken çeviri için Google Translate’e başvurmak pek gerçek bir şey değil. Alanında isim yapmış bir sürü usta Fransızca tercüman varken bu işi bırakın da bilen şahıslar yapsın.
Teknoloji ilerledikçe birtakım mesleklerin rafa kalkacağı söyleniyor lakin çevirmenlik sanatının bu kategoriye gireceğini düşünmüyorum. Zira bu meslek özel, değerli bir şey yapıyor. Resmen romanı yeniden yazmak üzere bir şey. Thomas Mann çevirmek epey zordur örneğin. Onun Venedik’te Vefat kitabının Behçet Necatigil çevirisi asla unutulmayacak bir sanattır. Zira Behçet Necatigil fazlaca güzel bir şair ve muharrirdir. Mütercim en az bir muharrir kadar yetenekli ve işi biliyor olmak zorunda.”
niye YAPTIĞINI UZUN UZUN İZAH ETTİ
Açıklamasının akabinde tenkit yağmuruna tutulan Akınhay, ikinci bir açıklama yaptı. Geçtiğimiz yıl kitabı çevirtmek için mütercim aradıklarını fakat bulamadıklarını belirten Akınhay, başından geçenleri -özetle-şu biçimde anlattı:
-“Zaman geçtikçe kendi kendime latife yapmaya başladım, “Oldu olacak Google Translate’den kendim çeviririm” diye… Dediğim üzere, ben Fransızca bilmiyorum, mühlet uygunca azalınca şakam ciddiye bindi, “niçin olmasın” dedim ve Google Translate’i alıcı gözle inceledim.
-Google Translate’in Fransızca-Türkçe uygulamasını pek başarılı bulmadım, lakin Fransızca-İngilizce uygulaması çok tatminkardı; bu biçimdece French-English uygulaması üzerinden bir kısım deneme yaptım. Fransızca editörüme ve güvendiğim iki bireye okuttum, teşvik edici yorumlar almam üzerine Eylül ayı başında bu ‘çeviriyi çalışma’ya karar verdim.
-Söz konusu çeviri çalışmam benim açımdan (evvela bir daha kendime) bir ‘challenge’ (meydan okuma), bir tweette açıklandıği üzere alanımız açısından da ‘experimental’ (deher neysel) bir teşebbüstür.
-Bu kitaba 8 ayımı verdim. bir daha de doğruluğundan/yerindeliğinden emin olmadığım kelimeler/cümleler kaldı ve gerek tüm metni gerekse sarıya boyadığım bu eksik yerleri Fransızca editörüm Halil Gökhan İngilizceden çeviri yaparken, özellikle non-fiction kitaplarda, kendimi ‘tam evimde’ hissettiğim metinlerde günde 15-20 sayfaya çıkmışlığım vardır… Kusurlarım, yanlış yorumlarım var ise bunların gösterilmesi beni fakat sevindirir. Takdir, okurun.
MÜTERCİMLER NE DİYOR
Hürriyet Gazetesi’nden Tuğba Öztürk’ün haberine nazaran, Akınhay’ın ikinci açıklaması da tartışmayı dindirmedi.
Edebiyatçıların görüşleri şu biçimde:
‘ÇEVİRMENİN YETENEĞİ ÖNEMLİ’
Edebiyatçı ve Mütercim Nedim Gürsel:
“Google günümüzde neredeyse devasa bir güce ulaştı. Fakat unutulmamalıdır ki edebiyatın da kendine mahsus bir gücü var. çok âlâ lisan bilmeden bilhassa yazınsal çevirinin nasıl yapılabileceğini hâlâ anlayabilmiş değilim. Bakın, geçtiğimiz günlerde ressam dostum Onay Akbaş bir stant açtı. Ben de onun standına bir metin yazdım. Bu metnimi Google üzerinden çevirerek servis etmişler. Ortaya berbat bir şey çıkmış. İki sayfalık bir sunuş yazısını bile gerçek düzgün çeviremeyen Google, 800 sayfalık kitabı nasıl çevirdiğine gerçekten bakmak gerekiyor. Konuşma lisanından farklı bir edebi metni çeviriyorsanız şayet burada işin içine çevirmenin yeteneğinin girmesi gerekiyor.”
‘ÖNCE OKUYUN daha sonra ELEŞTİRİN’
Tercüman Barış Yıldırım:
“Kitap çevirmenliği kaynak lisandan hayli gaye lisanla ilgili bir şeydir. “Google Translate sayesinde” çevirmek “Google Translate ile” çevirmek değil, karıştırmayalım. Bugünün dünyasında sözlüğe bakmaktan farkı yok. Muhtemelen kusursuz Fransızcası olan lakin Türkçeye daha az hâkim ve daha az tecrübeli bir çevirmenin mümkün çevirisine göre kat kat uygun bir metin okuyacağız. Durumu şeffaflıkla ve açık yüreklilikle beyan ederek tartışmaya açan Osman Akınhay’ı kutlamak gerek. Dışarıdan bakan, kültürün ve sanatın zanaat tarafını nazaranmiyor. İlgilendiği tüm alanları bilgi bombardımanıyla öğrenmiş biri olarak ben de bu bahiste uygun sayılmam fakat kendimi eğitiyorum. Uygun piyano çalarken gitara başlayanın acemiliği, birinci çalgısı gitar olanın acemiliğine benzemez.
İnanılır üzere değil. Muhtemelen okudukları çevirilerin yüzde 90’ında bu bir tek kitaba harcanan emek yok lakin baştan etik uyduruyorlar. İlyada ve Odysseus mütercimlerinden A. Kadir’in Yunanca bildiğini sanıyor olabilir bu arkadaşlar. Metni mümkün olduğunca aslına sadık bir içerik ve hoş bir dilsel biçimle maksat lisanda sunan her çeviri etiktir. Kundera biyografisinin bu biçimde olmadığını argüman edenler için mükemmel bir kanıtlama fırsatı, Osman Akınhay’a çevirisini okuyun, eleştirin.”
“HEMŞİRENİN DOKTORLUK YAPMASI GİBİ”
Mütercim ve muharrir Çağla Miniç:
“Osman Akınhay dalda bilinen, kendi kendini yetiştirmiş ve kıymetli yapıtları olan bir tercüman. Kitabın editi Halil Gökhan. Son okuması ise Şükrü Argın tarafınca yapılmış. Editörün Fransızca bilmesi büyük bir avantaj. Kitabın mütercim ve editör takımı kuvvetli olsa da insan “niçin?” diye düşünüyor. niye? O lisanı bilmeden çevirisini yapmak bir hemşirenin doktorluk yapması üzere geliyor bana. Bunu tecrübeli bir çevirmenin yapmış olması da çok şaşırtan.”
SAYIM ÇINAR: KABUL EDEMİYORUM
Hürriyet Gazetesi kitap muharriri Sayım Çınar:
“Çeviri lisanı diye bir şey var. Bu işin her şeyden farklı bir mantığı, sanatı bulunuyor. Açıkçası Google Translate yoluyla yayınlanmış bu biçimde bir metni kabul edemiyorum. İşinde usta isimler varken çeviri için Google Translate’e başvurmak pek gerçek bir şey değil. Alanında isim yapmış bir sürü usta Fransızca tercüman varken bu işi bırakın da bilen şahıslar yapsın.
Teknoloji ilerledikçe birtakım mesleklerin rafa kalkacağı söyleniyor lakin çevirmenlik sanatının bu kategoriye gireceğini düşünmüyorum. Zira bu meslek özel, değerli bir şey yapıyor. Resmen romanı yeniden yazmak üzere bir şey. Thomas Mann çevirmek epey zordur örneğin. Onun Venedik’te Vefat kitabının Behçet Necatigil çevirisi asla unutulmayacak bir sanattır. Zira Behçet Necatigil fazlaca güzel bir şair ve muharrirdir. Mütercim en az bir muharrir kadar yetenekli ve işi biliyor olmak zorunda.”