Ziraat Bankası, 1863 yılında kurulduğunda, temel hedefi, çiftçiyi desteklemekti. Kurulduğu periyotta tarımın kendi bahtını terk edildiği, çiftçinin ele güne muhtaç olmaması gerektiği niyetiyle yapılandırılmıştı.
Midhat Paşa’nın kurduğu banka, 158. yılında hâlâ ayakta. Türkiye’nin en epeyce konuşulan bankalarından birisi… Lakin tarıma, çiftçiye verdiği takviyeyle değil, büyük sermayedarlara verdiği kredilerle…
Demirören ailesi, Aydın Doğan’ın sahibi olduğu medya kümesini satın almak için 2018 yılında Ziraat Bankası’ndan 750 milyon dolar kredi çekti. Bu krediyle Türkiye’nin en büyük medya kümesi el değiştirdi. Organize hata örgütü başkanı olduğu teziyle hakkında soruşturma başlatılan Sedat Peker, yayınladığı son görüntüde, Demirören’in Ziraat Bankası’ndan aldığı krediyi ödemediğini ileri sürdü.
Yani ortada bankadan büyük avantajlarla alınan bir kredi vardı, bu krediyle ülkenin en büyük medya kümesi el değiştirmişti ve o kredi geri ödenmemişti…
Ziraat Bankası, Demirören’den bu parayı almak için ne yapacak bilinmiyor… Lakin bankanın batık kredilerle ilgili meşakkat yaşadığı bir gerçek. Odatv, dün birincisini yayımladığı bankayla ilgili belgenin bugün ikinci kısmını yayımlıyor.
MİLYAR DOLARLIK KREDİ
Bankayla ilgili hazırlanan son Sayıştay raporu 2019 yılına ilişkin. Meclis’e gönderilen raporda, Sayıştay denetçilerinin “tespit ettikleri” yer almıştı.
Raporda, bankanın verdiği kredi ölçüsünün arttığı belirtilirken, ödemelerinde sorun yaşanan, yakın izlemedeki kredilerin de, evvelki yıla bakılırsa %58 oranında arttığı kaydedildi.
Yani banka kredi veriyor lakin ödemeleri almakta eza yaşıyordu ve bu eza giderek büyüyordu.
Sayıştay raporunda, birtakım kredilerde yaşanan sıkıntılara örnekler verildi.
Raporda aktarılan hadisede İstanbul’da bir kurumsal firmanın kullandığı kredinin geri dönüşünün sağlanamadığı açıklandı.
2005 yılında British Virgin Adalarında kurulan firmaya ilişkin, telekomünikasyon dalında hizmet veren bir şirketin 25 Temmuz 2014’te 1 milyar 636 milyon 770 dolar kredi kullandığı aktarıldı. Kelam konusu kredi 3 yıl geri ödemesizdi ve 10 yılda bankaya geri ödenecekti.
Lakin, ödemelerde aksamalar yaşandı, iş o denli bir noktaya geldi ki, Ziraat Bankası’nın yakın izlemedeki kredilerinin toplamının dörtte birini yalnızca bu kredi oluşturuyordu…
Firmayla ilgili tahlil raporu hazırlandı. Kredi ödemelerinin başlayacağı tarih olan 12 Temmuz 2017’de hazırlanan raporda, “Firma … A.Ş.`de dolaylı olarak %13,77 pay hissesine sahiptir. İlgili pay hissesine düşen temettü gelirleri ile yıllık banka kredi anapara + faiz yükümlülüklerini yerine getirmesi mümkün görülmemektedir” tespiti yer aldı.
Banka idaresi, kredinin geri ödenemeyeceğini biliyordu. Sayıştay raporunda, kredinin ödenmesi için ne yapıldığı, krediyi çeken firmanın kim olduğuna dair bir bilgi bulunmuyor…
TAHLİL RAPORUNA KARŞIN VERİLEN KREDİ
Raporda, kredilerle ilgili yer alan bir öteki örnek ise Bodrum Şubesi’nin verdiği krediydi…
İnşaat işi yapan bir firma, villalardan ve 5 yıldızlı bir otelden oluşan projesini bitirebilmek için finansman muhtaçlığı duydu. Aralık 2018’de 32,5 milyon liraya gereksinimi olduğunu belirterek Bankaya kredi müracaatında bulundu.
Ziraat Bankası, kredi müracaatında bulunan firmayla ilgili tahlil raporu hazırladı. Raporda, şu konular kaydedildi:
“-Firmanın 2018 yılı Ağustos ayından başlamak üzere kaldırısı yapılmamış 6,6 milyon TL dengeli 42 adet çek kaydının bulunduğu,
-Firmanın %99 oranında payına sahip ana ortağı ismine 23.10.2018 tarihindeki çek yasaklısı kaydı bulunduğu,
-Firma ismine 23.11.2018 tarihindeki, alacaklı tarafın bir dokumacılık firması olduğu, 796 bin TL dengeli icra kaydının bulunduğu ve bu borç sebebiyle firma gayrimenkulleri üzerinde şerh kaydı bulunduğu,
-Firma ortakları ismine çeşitli meblağlarda gecikmiş kredi borçları ve ana ortak ismine faiz tahakkuk kaydı bulunduğu,
-Firmanın Avro olarak kullanılan kredilerde kur artışının yaşanması ve yap-sat stoklarından istenilen sayıda daire satışının olmaması kararı 31.12.2017 ve 30.09.2018 tarihindeki bilançolarında özkaynaklarının negatif gerçekleştiği,
-Firmanın 165 milyon TL limite karşılık, döviz kurlarındaki değişim sebebiyle, 174 milyon TL riski bulunduğu (26 milyon Avro ve 18 milyon TL civarında),
-Firmanın 07.11.2018 tarihindeki ödeyemediği kredi borcu bulunması sebebiyle öteki bir kamu bankası tarafınca kredilerinin 2. Küme yakın izlemedeki krediler kümesinde izlendiği, bir bankanın 26.10.2018 tarihinde rating notu, gecikmeler vb. niçinlerle Firma ile çalışmayı bıraktığı, bir özel bankaya olan borcunun 2018 yılının Ağustos ayından beri ödenemediği, öteki bankalara olan kredi geri ödemelerinde de düzensizlik ve gecikmeler bulunduğu, tespit edilmiştir.”
Firmaya dair tahlil raporunda, bütün aksilikler tek tek sıralanmasına karşın, Genel Müdürlük onayı ile firmaya 25 Milyon TL kredi verildi.
Firmaya verilen kredi kartından da 213 bin 565 TL’lik harcama yapıldı. Fakat hem kredi tıpkı vakitte kredi kartının ödemesi yapılmadı. Firma çabucak sonrasında ise borçlarının hiç birini ödeyemeyecek duruma geldi.
Firma tahlil raporunda bu durumun varsayım edilmesine karşın kredi verilmesi Sayıştay raporunda yer almıştı. Raporda, banka idaresine tahlil raporlarının titizlikle kıymetlendirilmesi, risklerin uygun tahlil edilmesi teklifinde bulundu.
KURUMSAL KREDİLERDEKİ KRİZ
Sayıştay’ın raporunda “Bulgu 5” olarak aktarılan bir tespit, bankanın kredi idaresindeki siyasetine da ışık tutuyordu. Raporda, Demirören üzere kurumsal nitelikli kredilerde vadesi geçmiş olanlarda kıymetli bir artış yaşandığı kaydedildi.
Raporda, “Bankanın kullandırmış olduğu kredilere ait son beş yıla ilişkin dataların incelenmesi sonucunda; ferdi ve ziraî kredilerde kredi artış oranı ile vadesi geçmiş kredilerin artış oranı içinde ahenk olduğu görülürken, kurumsal ve teşebbüsçü kredilerde kredi artış oranı ile vadesi geçmiş kredilerin artış oranı içinde kıymetli ölçüde uyumsuzluk olduğu görülmüştür” tabirleri yer aldı.
ÖBÜR BANKALAR ALDI ZİRAAT BORCUNU ALAMADI
Sayıştay raporunda yer alan bir başka kredi örneği ise Ankara Teşebbüsçü Şube tarafınca bir kümeye verildi.
Banka erken ikaz sisteminde küme şirketleri ve ortakları ismine bilhassa 2014 yılında başlamak üzere; öteki banka ve finansal kuruluşlarına ait takip/icra, çek yasaklılığı, karşılıksız çek, icra, bloke, kart gecikmesi, vadesi geçen kredi, ihtiyati önlem üzere fazlaca sayıda olumsuz kayda rastlandı.
Çeşitli alanlarda faaliyet gösteren küme, Ziraat Bankası’ndan aldığı kredileri ödemedi. Çeşitli yapılandırmalar da yarar etmedi.
Diğer bankaların uyguladığı icra süreçleri niçiniyle Ziraat Bankası icradan da bir şey elde edemedi.
31 Aralık 2019 prestijiyle kümenin Ziraat Bankası’na 247 milyon 7 bin 574 TL borcu oldu.
Sayıştay denetçileri kelam konusu borçla ilgili banka idaresinin alacaklarının takibini titizlikle yapması gerektiğini belirtti.
394 MİLYONLUK ALACAĞA TAKİP BAŞLATMADILAR
Rapordaki bir öbür örneği aktaralım. “Bulgu 10”’da İstanbul Levent Teşebbüsçü Şubesi’nin bir inşaat firmasına verdiği ve ödenmeyen kredilerle ilgili yasal takip süreçlerinin başlatılmaması anlatıldı.
Firma İstanbul Beşiktaş’ta 23 bin 860 metrekare arazi üzerine yer altında 10 yer üstünde 45’er kat olacak 2 kulenin üretimini planladı. AVM’nin, ofislerin, rezidansın olacağı proje Aralık 2011’de yapılmaya başlandı. 3 yılda bitmesi planlanan projenin inşaatı, imara terslik niçiniyle belediye tarafınca durduruldu!
Firmanın öteki bankalara da borcu vardı. Ziraat Bankası’ndan da kredi çekti. Sonuç olarak borçlarını ödeyemez hale geldi.
Sayıştay raporuna göre; Ziraat Bankası’nın firmadan faiz dahil alacağı 31 Aralık 2019 tarihinde 394 milyon 226 bin TL’ye ulaştı. Ödenmeyen paralarla ilgili Şubat 2020 tarihine kadar rastgele bir yasal sürecin başlatılmadığının açıklandıği Sayıştay raporunda, banka idaresine şu ihtarlarda bulunuldu:
“-Öz kaynağı yetersiz olan ve kredi temininde kuvvetlik çeken firmalara kredi kullandırımında daha dikkatli olunması,
-Projeleri kredilendirme sürecinde, projenin tamamlanmama ve kredinin geri ödenmeme riskinin uygun tahlil edilmesi,
-Borç ödeme kapasitesi kıymetli ölçüde azalan ve uzun müddettir ödeme sorunu yaşayan firmalardan, alacakları TOA hesabına aktarmış olanlarla ilgili yasal takip süreçlerinin başlatılması, önerilir.”
BANKANIN DİKKAT ÇEKEN “HOŞGÖRÜSÜ”
Raporda öbür kredilerden de örnek verildi ve biroldukça kredide takip ve tasfiye süreçlerinin tesirli bir biçimde yapılmadığı kaydedildi. Biroldukça çiftçinin Ziraat Bankası’na borcu niçiniyle haciz süreciyle karşı karşıya kaldığı Türkiye’de, büyük kredi çekenlere karşı banka idaresinin bu “hoşgörüsü” dikkat çekici…
Sami Menteş
Midhat Paşa’nın kurduğu banka, 158. yılında hâlâ ayakta. Türkiye’nin en epeyce konuşulan bankalarından birisi… Lakin tarıma, çiftçiye verdiği takviyeyle değil, büyük sermayedarlara verdiği kredilerle…
Demirören ailesi, Aydın Doğan’ın sahibi olduğu medya kümesini satın almak için 2018 yılında Ziraat Bankası’ndan 750 milyon dolar kredi çekti. Bu krediyle Türkiye’nin en büyük medya kümesi el değiştirdi. Organize hata örgütü başkanı olduğu teziyle hakkında soruşturma başlatılan Sedat Peker, yayınladığı son görüntüde, Demirören’in Ziraat Bankası’ndan aldığı krediyi ödemediğini ileri sürdü.
Yani ortada bankadan büyük avantajlarla alınan bir kredi vardı, bu krediyle ülkenin en büyük medya kümesi el değiştirmişti ve o kredi geri ödenmemişti…
Ziraat Bankası, Demirören’den bu parayı almak için ne yapacak bilinmiyor… Lakin bankanın batık kredilerle ilgili meşakkat yaşadığı bir gerçek. Odatv, dün birincisini yayımladığı bankayla ilgili belgenin bugün ikinci kısmını yayımlıyor.
MİLYAR DOLARLIK KREDİ
Bankayla ilgili hazırlanan son Sayıştay raporu 2019 yılına ilişkin. Meclis’e gönderilen raporda, Sayıştay denetçilerinin “tespit ettikleri” yer almıştı.
Raporda, bankanın verdiği kredi ölçüsünün arttığı belirtilirken, ödemelerinde sorun yaşanan, yakın izlemedeki kredilerin de, evvelki yıla bakılırsa %58 oranında arttığı kaydedildi.
Yani banka kredi veriyor lakin ödemeleri almakta eza yaşıyordu ve bu eza giderek büyüyordu.
Sayıştay raporunda, birtakım kredilerde yaşanan sıkıntılara örnekler verildi.
Raporda aktarılan hadisede İstanbul’da bir kurumsal firmanın kullandığı kredinin geri dönüşünün sağlanamadığı açıklandı.
2005 yılında British Virgin Adalarında kurulan firmaya ilişkin, telekomünikasyon dalında hizmet veren bir şirketin 25 Temmuz 2014’te 1 milyar 636 milyon 770 dolar kredi kullandığı aktarıldı. Kelam konusu kredi 3 yıl geri ödemesizdi ve 10 yılda bankaya geri ödenecekti.
Lakin, ödemelerde aksamalar yaşandı, iş o denli bir noktaya geldi ki, Ziraat Bankası’nın yakın izlemedeki kredilerinin toplamının dörtte birini yalnızca bu kredi oluşturuyordu…
Firmayla ilgili tahlil raporu hazırlandı. Kredi ödemelerinin başlayacağı tarih olan 12 Temmuz 2017’de hazırlanan raporda, “Firma … A.Ş.`de dolaylı olarak %13,77 pay hissesine sahiptir. İlgili pay hissesine düşen temettü gelirleri ile yıllık banka kredi anapara + faiz yükümlülüklerini yerine getirmesi mümkün görülmemektedir” tespiti yer aldı.
Banka idaresi, kredinin geri ödenemeyeceğini biliyordu. Sayıştay raporunda, kredinin ödenmesi için ne yapıldığı, krediyi çeken firmanın kim olduğuna dair bir bilgi bulunmuyor…
TAHLİL RAPORUNA KARŞIN VERİLEN KREDİ
Raporda, kredilerle ilgili yer alan bir öteki örnek ise Bodrum Şubesi’nin verdiği krediydi…
İnşaat işi yapan bir firma, villalardan ve 5 yıldızlı bir otelden oluşan projesini bitirebilmek için finansman muhtaçlığı duydu. Aralık 2018’de 32,5 milyon liraya gereksinimi olduğunu belirterek Bankaya kredi müracaatında bulundu.
Ziraat Bankası, kredi müracaatında bulunan firmayla ilgili tahlil raporu hazırladı. Raporda, şu konular kaydedildi:
“-Firmanın 2018 yılı Ağustos ayından başlamak üzere kaldırısı yapılmamış 6,6 milyon TL dengeli 42 adet çek kaydının bulunduğu,
-Firmanın %99 oranında payına sahip ana ortağı ismine 23.10.2018 tarihindeki çek yasaklısı kaydı bulunduğu,
-Firma ismine 23.11.2018 tarihindeki, alacaklı tarafın bir dokumacılık firması olduğu, 796 bin TL dengeli icra kaydının bulunduğu ve bu borç sebebiyle firma gayrimenkulleri üzerinde şerh kaydı bulunduğu,
-Firma ortakları ismine çeşitli meblağlarda gecikmiş kredi borçları ve ana ortak ismine faiz tahakkuk kaydı bulunduğu,
-Firmanın Avro olarak kullanılan kredilerde kur artışının yaşanması ve yap-sat stoklarından istenilen sayıda daire satışının olmaması kararı 31.12.2017 ve 30.09.2018 tarihindeki bilançolarında özkaynaklarının negatif gerçekleştiği,
-Firmanın 165 milyon TL limite karşılık, döviz kurlarındaki değişim sebebiyle, 174 milyon TL riski bulunduğu (26 milyon Avro ve 18 milyon TL civarında),
-Firmanın 07.11.2018 tarihindeki ödeyemediği kredi borcu bulunması sebebiyle öteki bir kamu bankası tarafınca kredilerinin 2. Küme yakın izlemedeki krediler kümesinde izlendiği, bir bankanın 26.10.2018 tarihinde rating notu, gecikmeler vb. niçinlerle Firma ile çalışmayı bıraktığı, bir özel bankaya olan borcunun 2018 yılının Ağustos ayından beri ödenemediği, öteki bankalara olan kredi geri ödemelerinde de düzensizlik ve gecikmeler bulunduğu, tespit edilmiştir.”
Firmaya dair tahlil raporunda, bütün aksilikler tek tek sıralanmasına karşın, Genel Müdürlük onayı ile firmaya 25 Milyon TL kredi verildi.
Firmaya verilen kredi kartından da 213 bin 565 TL’lik harcama yapıldı. Fakat hem kredi tıpkı vakitte kredi kartının ödemesi yapılmadı. Firma çabucak sonrasında ise borçlarının hiç birini ödeyemeyecek duruma geldi.
Firma tahlil raporunda bu durumun varsayım edilmesine karşın kredi verilmesi Sayıştay raporunda yer almıştı. Raporda, banka idaresine tahlil raporlarının titizlikle kıymetlendirilmesi, risklerin uygun tahlil edilmesi teklifinde bulundu.
KURUMSAL KREDİLERDEKİ KRİZ
Sayıştay’ın raporunda “Bulgu 5” olarak aktarılan bir tespit, bankanın kredi idaresindeki siyasetine da ışık tutuyordu. Raporda, Demirören üzere kurumsal nitelikli kredilerde vadesi geçmiş olanlarda kıymetli bir artış yaşandığı kaydedildi.
Raporda, “Bankanın kullandırmış olduğu kredilere ait son beş yıla ilişkin dataların incelenmesi sonucunda; ferdi ve ziraî kredilerde kredi artış oranı ile vadesi geçmiş kredilerin artış oranı içinde ahenk olduğu görülürken, kurumsal ve teşebbüsçü kredilerde kredi artış oranı ile vadesi geçmiş kredilerin artış oranı içinde kıymetli ölçüde uyumsuzluk olduğu görülmüştür” tabirleri yer aldı.
ÖBÜR BANKALAR ALDI ZİRAAT BORCUNU ALAMADI
Sayıştay raporunda yer alan bir başka kredi örneği ise Ankara Teşebbüsçü Şube tarafınca bir kümeye verildi.
Banka erken ikaz sisteminde küme şirketleri ve ortakları ismine bilhassa 2014 yılında başlamak üzere; öteki banka ve finansal kuruluşlarına ait takip/icra, çek yasaklılığı, karşılıksız çek, icra, bloke, kart gecikmesi, vadesi geçen kredi, ihtiyati önlem üzere fazlaca sayıda olumsuz kayda rastlandı.
Çeşitli alanlarda faaliyet gösteren küme, Ziraat Bankası’ndan aldığı kredileri ödemedi. Çeşitli yapılandırmalar da yarar etmedi.
Diğer bankaların uyguladığı icra süreçleri niçiniyle Ziraat Bankası icradan da bir şey elde edemedi.
31 Aralık 2019 prestijiyle kümenin Ziraat Bankası’na 247 milyon 7 bin 574 TL borcu oldu.
Sayıştay denetçileri kelam konusu borçla ilgili banka idaresinin alacaklarının takibini titizlikle yapması gerektiğini belirtti.
394 MİLYONLUK ALACAĞA TAKİP BAŞLATMADILAR
Rapordaki bir öbür örneği aktaralım. “Bulgu 10”’da İstanbul Levent Teşebbüsçü Şubesi’nin bir inşaat firmasına verdiği ve ödenmeyen kredilerle ilgili yasal takip süreçlerinin başlatılmaması anlatıldı.
Firma İstanbul Beşiktaş’ta 23 bin 860 metrekare arazi üzerine yer altında 10 yer üstünde 45’er kat olacak 2 kulenin üretimini planladı. AVM’nin, ofislerin, rezidansın olacağı proje Aralık 2011’de yapılmaya başlandı. 3 yılda bitmesi planlanan projenin inşaatı, imara terslik niçiniyle belediye tarafınca durduruldu!
Firmanın öteki bankalara da borcu vardı. Ziraat Bankası’ndan da kredi çekti. Sonuç olarak borçlarını ödeyemez hale geldi.
Sayıştay raporuna göre; Ziraat Bankası’nın firmadan faiz dahil alacağı 31 Aralık 2019 tarihinde 394 milyon 226 bin TL’ye ulaştı. Ödenmeyen paralarla ilgili Şubat 2020 tarihine kadar rastgele bir yasal sürecin başlatılmadığının açıklandıği Sayıştay raporunda, banka idaresine şu ihtarlarda bulunuldu:
“-Öz kaynağı yetersiz olan ve kredi temininde kuvvetlik çeken firmalara kredi kullandırımında daha dikkatli olunması,
-Projeleri kredilendirme sürecinde, projenin tamamlanmama ve kredinin geri ödenmeme riskinin uygun tahlil edilmesi,
-Borç ödeme kapasitesi kıymetli ölçüde azalan ve uzun müddettir ödeme sorunu yaşayan firmalardan, alacakları TOA hesabına aktarmış olanlarla ilgili yasal takip süreçlerinin başlatılması, önerilir.”
BANKANIN DİKKAT ÇEKEN “HOŞGÖRÜSÜ”
Raporda öbür kredilerden de örnek verildi ve biroldukça kredide takip ve tasfiye süreçlerinin tesirli bir biçimde yapılmadığı kaydedildi. Biroldukça çiftçinin Ziraat Bankası’na borcu niçiniyle haciz süreciyle karşı karşıya kaldığı Türkiye’de, büyük kredi çekenlere karşı banka idaresinin bu “hoşgörüsü” dikkat çekici…
Sami Menteş