Taliban konusunu geçen hafta tartışma yaparak değil, gürültü çıkararak geçirdik. Herkes Taliban’ın “bir yerinden tutup” ona nazaran görüş bildirdi. Örneğin, “Bizim Mahalle” Doğu Perinçek’in “Taliban’ın emperyalizme karşı uğraş veriyor” kelamını tartıştı.
Neler olduğunun yeterli kavranması için sizleri 1970’lere götüreceğim:
Tespit 1) Pakistan’da 1971’de seçimle iktidara gelen Zülfikar Ali Butto‘nun Pakistan Halk Partisi, sosyalizmle dini bağdaştıran “İslam sosyalizmi” hayata geçirmeye başladı. Ve, darbeyle yıkıldı, idam edildi.
Yerine darbeci Ziya ül-Hak getirildi. ABD ile kopuk münasebetler yeni biçim aldı; ABD Lideri Jimmy Carter periyodunda (Sovyetler Birliği’ni içerden İslami ayaklanmayla bölmek için etraf ülkelerinin sol tersi Müslüman ülkeler tarafınca kuşatılma planı) Yeşil Nesil Projesi siyasetini benimsedi…
Tespit 2) Doğu Pakistan’da İngilizlere karşı bağımsızlık uğraşı vererek 1971’de Bangladeş Müslüman Halk Cumhuriyeti‘ni devlet lideri olan Mucibur Rahman, 1975’te darbeyle yıkıldı ve ailesiyle bir arada katledildi…
DAHASI VAR
Tespit 3) Mısır’da krallığı yıkıp Birleşik Arap Cumhuriyeti kuran, Arap Sosyalist Birliği kurucusu Nasır‘ın Süveyş Kanalı’nı ulusallaştırması ile başlayıp İsrail savaşıyla süren bağımsızlıkçı çizgisi 1970’deki ani vefatıyla son buldu. İktidara gelen Enver Sedat Amerikancı dış politikayı takip etti…
Tespit 4) İran’da Sol-İslamcı kümelerin ittifakı 1979’da ihtilal yaparak Şah’ı devirdi. “Demokrasi” sloganıyla iktidara gelen ve emperyalizme karşı birleşik cepheyi savunan Humeyni zaferden daha sonra ittifak ortaklarını tasfiye ederek İran’daki monarşiyi, İslam Cumhuriyeti‘ne dönüştürdü.
Toparlarsam:
Asya‘da 1970’lerde İslamcı sol rüzgâr esiyordu; Kaddafi, Hafız Esat, Saddam iktidara geldi. ABD, Ortadoğu’da Sovyetler Birliği’ne yakın iktidarların önüne geçmeye çalıştı.
Gelelim Afganistan’a…
Tespit 5) Tarih: 1 Ocak 1965. Işık Muhammet Teraki ve Babrak Karmal, Kabil’de 25 arkadaşıyla Sovyetler Birliği’ne yakın Afganistan Demokratik Halk Partisi/PDPA kurdu. Parti o yıl seçimde dört milletvekilliği kazandı. Sovyetlere yakın çağdaşlık yanlısı Davut Han’ın kuzeni Kral Zahir Şah’ı 1973’te devirmesine ve Afganistan Cumhuriyeti kurmasına yardım ettiler. Lakin Davut Han ile alakaları bozuldu, hükümetten koptular. Ve, 1978’de Afgan Ulusal Ordusu ortasındaki solcu subaylar ile “Saur Devrimi” yapıp Afganistan Demokratik Cumhuriyeti‘ni kurdular.
Artık Afganistan’da da solcular iş başındaydı…
HİZİP PARTİSİ
Afganistan’da iktidara gelen PDPA fazlaca modüllü hizip partisiydi. Ülke, feodal-aşiret sistemini aşamamıştı. halbuki parti ortasındaki kümeler etnik değil, sınıf çabası yaptığı söylüyordu!
örneğin… “Settami Milli” hizbi vardı; üyeleri Peştun hizbine karşı Farsça konuşan Tacik ve Özbeklerden oluşuyordu.
örneğin… Peştuca “halklar” manasına gelen “Khalq” hizbi vardı. Seçkin olmayan Peştunlardan oluşuyordu. Önderi Teraki idi.
örneğin… Karmal’ın liderliğini yaptığı (şehirli aydınların oluşturduğu) “Perşem/Bayrak” hizbi vardı.
İki büyük hizbin temel ayrılığı şuydu:
Teraki, sıkı disiplinli personel sınıfı partisi inşa ederek, ihtilali klasik Leninist usulde başarabileceğine inandı…
Karmal ise Afganistan’ın Leninist strateji için fazla gelişmemiş olduğunu ve ülkeyi sosyalist ihtilale yaklaştırmak için yurtsever ve anti-emperyalist güçlerden oluşan ulusal demokratik cephenin desteklenmesi gerektiğini savundu…
Sonuçta iktidara 1978’de askeri darbeyle geldiler; Teraki başbakan, Karmal kıdemli başbakan yardımcısı oldu…
Darbeye birinci karşı çıkış Çin‘den geldi. Büyükelçisi Huang Ming-Ta, “yeni rejim inkar edilemez biçimde Sovyet yanlıları tarafınca denetim ediliyor” dedi.
Çin’in halinin niçini; Teraki 1979’da darbeyle öldürüp iktidara gelen ABD doktoralı Hafızullah Emin‘in ABD ile ilgileri düzgündü.
Üç buçuk ay daha sonra Sovyet Ordusu Kabil’i basıp Emin’i öldürdü. Sürgündeki Karmal’ı başkanlık koltuğuna oturttu.
Soğuk Savaş sürüyordu, bir yanda Amerika-Çin öbür yanda Sovyetler Birliği kamplaşması vardı.
Sovyetler’in Afganistan’a müdahalesinde Çin, mücahitleri destekledi; eğitim kamplarını sonları içerisine taşıdı. Çinli askeri danışmanlar mücahitlere askeri eğitim verdi; uçaksavarlar, roketatar ve makineli tüfekler üzere silah yardımında bulundu.
Doğu Perinçek‘in –tıpkı Çin gibi- kırk küsür yıldır Afgan siyasetinde hal değişikliği yok. Ki, PDPA ortasındaki (Hindistan’daki Maocu Çaru Mazumdar‘ın çizgisindeki) “Ebedi Ateş” hizbi de cihatçılar ile işbirliği yaptı.
YAZININ TAMAMINI OKUMAK İÇİN LÜTFEN TIKLAYINIZ
Soner Yalçın
Neler olduğunun yeterli kavranması için sizleri 1970’lere götüreceğim:
Tespit 1) Pakistan’da 1971’de seçimle iktidara gelen Zülfikar Ali Butto‘nun Pakistan Halk Partisi, sosyalizmle dini bağdaştıran “İslam sosyalizmi” hayata geçirmeye başladı. Ve, darbeyle yıkıldı, idam edildi.
Yerine darbeci Ziya ül-Hak getirildi. ABD ile kopuk münasebetler yeni biçim aldı; ABD Lideri Jimmy Carter periyodunda (Sovyetler Birliği’ni içerden İslami ayaklanmayla bölmek için etraf ülkelerinin sol tersi Müslüman ülkeler tarafınca kuşatılma planı) Yeşil Nesil Projesi siyasetini benimsedi…
Tespit 2) Doğu Pakistan’da İngilizlere karşı bağımsızlık uğraşı vererek 1971’de Bangladeş Müslüman Halk Cumhuriyeti‘ni devlet lideri olan Mucibur Rahman, 1975’te darbeyle yıkıldı ve ailesiyle bir arada katledildi…
DAHASI VAR
Tespit 3) Mısır’da krallığı yıkıp Birleşik Arap Cumhuriyeti kuran, Arap Sosyalist Birliği kurucusu Nasır‘ın Süveyş Kanalı’nı ulusallaştırması ile başlayıp İsrail savaşıyla süren bağımsızlıkçı çizgisi 1970’deki ani vefatıyla son buldu. İktidara gelen Enver Sedat Amerikancı dış politikayı takip etti…
Tespit 4) İran’da Sol-İslamcı kümelerin ittifakı 1979’da ihtilal yaparak Şah’ı devirdi. “Demokrasi” sloganıyla iktidara gelen ve emperyalizme karşı birleşik cepheyi savunan Humeyni zaferden daha sonra ittifak ortaklarını tasfiye ederek İran’daki monarşiyi, İslam Cumhuriyeti‘ne dönüştürdü.
Toparlarsam:
Asya‘da 1970’lerde İslamcı sol rüzgâr esiyordu; Kaddafi, Hafız Esat, Saddam iktidara geldi. ABD, Ortadoğu’da Sovyetler Birliği’ne yakın iktidarların önüne geçmeye çalıştı.
Gelelim Afganistan’a…
Tespit 5) Tarih: 1 Ocak 1965. Işık Muhammet Teraki ve Babrak Karmal, Kabil’de 25 arkadaşıyla Sovyetler Birliği’ne yakın Afganistan Demokratik Halk Partisi/PDPA kurdu. Parti o yıl seçimde dört milletvekilliği kazandı. Sovyetlere yakın çağdaşlık yanlısı Davut Han’ın kuzeni Kral Zahir Şah’ı 1973’te devirmesine ve Afganistan Cumhuriyeti kurmasına yardım ettiler. Lakin Davut Han ile alakaları bozuldu, hükümetten koptular. Ve, 1978’de Afgan Ulusal Ordusu ortasındaki solcu subaylar ile “Saur Devrimi” yapıp Afganistan Demokratik Cumhuriyeti‘ni kurdular.
Artık Afganistan’da da solcular iş başındaydı…
HİZİP PARTİSİ
Afganistan’da iktidara gelen PDPA fazlaca modüllü hizip partisiydi. Ülke, feodal-aşiret sistemini aşamamıştı. halbuki parti ortasındaki kümeler etnik değil, sınıf çabası yaptığı söylüyordu!
örneğin… “Settami Milli” hizbi vardı; üyeleri Peştun hizbine karşı Farsça konuşan Tacik ve Özbeklerden oluşuyordu.
örneğin… Peştuca “halklar” manasına gelen “Khalq” hizbi vardı. Seçkin olmayan Peştunlardan oluşuyordu. Önderi Teraki idi.
örneğin… Karmal’ın liderliğini yaptığı (şehirli aydınların oluşturduğu) “Perşem/Bayrak” hizbi vardı.
İki büyük hizbin temel ayrılığı şuydu:
Teraki, sıkı disiplinli personel sınıfı partisi inşa ederek, ihtilali klasik Leninist usulde başarabileceğine inandı…
Karmal ise Afganistan’ın Leninist strateji için fazla gelişmemiş olduğunu ve ülkeyi sosyalist ihtilale yaklaştırmak için yurtsever ve anti-emperyalist güçlerden oluşan ulusal demokratik cephenin desteklenmesi gerektiğini savundu…
Sonuçta iktidara 1978’de askeri darbeyle geldiler; Teraki başbakan, Karmal kıdemli başbakan yardımcısı oldu…
Darbeye birinci karşı çıkış Çin‘den geldi. Büyükelçisi Huang Ming-Ta, “yeni rejim inkar edilemez biçimde Sovyet yanlıları tarafınca denetim ediliyor” dedi.
Çin’in halinin niçini; Teraki 1979’da darbeyle öldürüp iktidara gelen ABD doktoralı Hafızullah Emin‘in ABD ile ilgileri düzgündü.
Üç buçuk ay daha sonra Sovyet Ordusu Kabil’i basıp Emin’i öldürdü. Sürgündeki Karmal’ı başkanlık koltuğuna oturttu.
Soğuk Savaş sürüyordu, bir yanda Amerika-Çin öbür yanda Sovyetler Birliği kamplaşması vardı.
Sovyetler’in Afganistan’a müdahalesinde Çin, mücahitleri destekledi; eğitim kamplarını sonları içerisine taşıdı. Çinli askeri danışmanlar mücahitlere askeri eğitim verdi; uçaksavarlar, roketatar ve makineli tüfekler üzere silah yardımında bulundu.
Doğu Perinçek‘in –tıpkı Çin gibi- kırk küsür yıldır Afgan siyasetinde hal değişikliği yok. Ki, PDPA ortasındaki (Hindistan’daki Maocu Çaru Mazumdar‘ın çizgisindeki) “Ebedi Ateş” hizbi de cihatçılar ile işbirliği yaptı.
YAZININ TAMAMINI OKUMAK İÇİN LÜTFEN TIKLAYINIZ
Soner Yalçın