Geçtiğimiz hafta bu satırlarda Oscar’da en hayli konuşulan 4 kolun adaylarına yer vermiştim. Bu yazıdan saatler daha sonra tam da bu 4 aday kazanan oldu bulunmasına lakin Oscar da, tarihinin tahminen de en olaylı gecesine şahit oldu.
Daha merasimin birinci saatlerinde geceye Will Smith tokadı damga vurdu. Kurgu olamayacak kadar gerçek dışı bu hareket, “En Âlâ Aktör” kolunda daha evvel 2 kere aday gösterilen ve King Richard’daki rolüyle bu yıl, mükafatı kazanmasına kesin gözüyle bakılan Smith’in eşine sarf edilen latife yollu bir cümle sebebiyleydi. Her ne kadar Akademi, Smith’in merasimi terk etmesini istese de Smith bunu kabul etmeyerek mükafatı sahnede, uzun bir konuşma ve gözyaşlarıyla özürler ortasında kabul etti. “Aşk beşere çılgınca şeyler yaptırır” dedi ve zayıflığını aşk sosuna bulayıp bir de takdir bekledi, hatta gördü de… aslına bakarsanız aşk da daima aşk kılığına giren şeylerden çekmemiş miydi…
Gelelim gecenin bir öteki beklenmedik gelişmesine… “En Âlâ Film” kategorisi de dahil olmak üzere 12 kolda aday olan ezici favori The Power of the Dog’a karşı Sundance Sinema Şenliği aracılığıyla tanıştığımız Bafta ödüllü bir bağımsız sinema Coda yarışıyordu. Son haftalarda rüzgar ise daima Coda’dan yana esiyordu. Derken Akademi seçimini hislerden yana kullandı ve Sian Heder imzası taşıyan Coda bu yılın En Güzel Sinema Oscar’ını kazandı.
OSCAR TARİHİNE BİR BİRİNCİ
Orange the New Black dizisinin senaristi ve Sundance Şenliği aracılığıyla tanıdığımız Tallulah’ın direktörü Sian Heder’in yazıp yönettiği Coda, 2014 üretimi Fransız sineması The Bélier Family’ye dayanıyor. Massachusetts’te yaşayan işitme engelli bir balıkçı ailesinin ve bu aileye işiterek doğmanın ağır yükünü taşıyan kızları Ruby’nin müzik yeteneğinin peşinden gitme hikayesini, iki keskin bıçak içinde dozu son derece düzgün ayarlanmış lirik bir gerçekçilikle işliyor.
Coda, işitme engelli yetişkinlerin çocuğu manasına gelen “Child of Deaf Adults” cümlesinin kısaltılması. Fakat bu kısaltmadan öteki Coda’nın herkes tarafınca bilinmeyen bir manası daha var. O da bir müzik kesiminin bitiminden öndeki son cümlelerini, yani final sahnesini söz ediyor. Bu açıdan bakıldığında bile üretim, hem müzikal nüveleri ortasında barındıran bir muvaffakiyet hikayesi olması sebebiyle, tıpkı vakitte final sekansıyla yarattığı ve yavaşça artan his desibeliyle aslında isminin hakkını fazlacaça vermiş gözüküyor.
Coda’nın hem imalcisi birebir vakitte direktörü Heder, Coda’yla ilgili vakit zaman epeyce büyük tasalara kapıldığını ve sineması destekleyen kişi ve kurumları mahçup etmekten daima korktuğunu lisana getiriyor. her neyse ki üretimin bahtı Heder’in korktuğu üzere gitmiyor. Coda birinci yayımlandığı Sundance Sinema Festivali’nde dikkati çekmeyi başarıyor ve Apple TV + ile 25 milyon dolarlık rekor bir dağıtım mutabakatı imzalıyor. Sonunda Oscar’da yıllardır beklenen de bu vesileyle oluyor. Birinci sefer “En Âlâ Film” mükafatını dijital yayıncıya ilişkin bir sinema kazanıyor. Bu ortada farklı bir ayrıntı, Netflix aslında dijital yayıncılar içindeki aday sayısı olarak en kuvvetli olandı. yıllardir de Oscar’a bir yaklaşıp bir uzaklaşıyor. Bu sene 27 Oscar adaylığından yalnızca “En Yeterli Yönetmen” mükafatını alan sinemanın yayıncısıydı. Bir de yeni eklenen halk oylaması kategorisinde tartışmalı bir halde en favori sinema seçilen Army of the Dead ile tahminen yüzünün azıcık güldüğünü söyleyebiliriz.
CODA: SESSİZ TOPLULUĞUN SESİ
Geçen haftaki yazımda da belirttiğim üzere aslında Coda, “kazanırsa sürpriz olacak” kadar bilindik bir sinema matematiği üzerine kurulmuş, fakat bu matematiği büsbütün yeni bir formülle – hakikaten işitme engelli oyuncuların oynayabileceği lirizm üzerine – kurmayı başarmış, bunu yaparken de en ince detayına kadar içten olabilmiş bir imal.
İşitme engellilerin dünyasından değerli bir kesit sunmaya çabalayan üretimin yaratım süreci de değişik.
Direktör Heder, senaryoyu yazma basamağında Amerika İşaret Lisanını (ASL) öğrenmeye başladığını ve bunun konuşulan İngilizce’den çok farklı olduğuna epey şaşırdığını tabir ediyor. Bunun yalnızca dilbilgisi ve kelam diziminden ibaret olmayışı, bununla birlikte kavramların iletilmek için kullanılan hallerin büsbütün fizikî olması da sinematik anlatım açısından onu yeni bir yola sokuyor. Örneğin işaret lisanında geçmiş vücudun ardında, gelecek önünde, bir şeyin ne vakit olduğunu belirtmek ise vakit kipleri kullanmak yerine, onu görünmez bir uzaysal vakit çizgisine yerleştirerek söz ediliyor.
özetlemek gerekirse Heder, işaret lisanının sözlerin sonundan daha geniş tabirlere sahip olduğunu fark ediyor ve yalnızca görsel olarak var olan bir lisanı yazmayı kolaylaştırmak için sanatsal işaret direktörleri Alexandria Wailes ve Anna Tomasetti ile çalışmaya başlıyor. Her ikisi de işitme engelli oldukları üzere tiyatro geçmişine de sahipler. Aslında bu grup, son derece sinematik bir lisan olan işaret lisanını sinemaya dönüştürmek için Coda’nın senaryosunu bir fırlatma rampasına dönüştürüyor ve bilhassa Wailes ve Tomasetti’ni farklı yaklaşımlarının istikrarı, senaryo üzerinde parlak bir itme gücü yaratıyor.
Oscar ödüllü işitme engelli oyuncu Marlee Matlin, bir daha bu yılki Oscar’da En Yeterli Yardımcı Erkek Oyuncu mükafatını kazanan Troy Kotsur ile Daniel Durant’ın da takıma dahil olmasıyla senaryo bu 3’lünün pratik hayattan gelen tecrübeleriyle daha da canlanıyor. Kendi fonetiğini oluşturan bir genetik kazanıyor ve bu üçlü, sinemanın ana karakteri Ruby’nin kıssasını taşıyan kolonlara dönüşüyor. ötürüsıyla Ruby tek başına muvaffakiyet hikayesi olmaktan çıkıp – bilhassa günümüzde zayıflayan aile bağları de göz önüne alındığında – can alıcı bir noktadan yakalıyor. Kendi sessizliğinde kuvvetli ve derin bir aile bağının hikayesine dönüştürüyor.
Heder’in bir öteki değerli başarısı üretimin bakış açısını, işitme engellilerin de gözünden ve zihinlerindeki sessizliğin ortasından aktarmayı başarmış olması. Bunu yaparken izleyicinin, bu sessiz dünyanın üzerini örten izolasyonu bir an için görmesini sağlıyor. Aslında bu, direktörün projeye başlama koşullarından biri… Yani hakikaten işitme engelli oyuncular yer almayacaksa sineması hiç bir vakit çekmeyeceğini söz ediyor. Keza imal, yayımlandığı tüm platformlarda (işitme engellilerin de anlayacağı biçimde) altyazıları açık olarak yayımlanıyor.
özetlemek gerekirse Coda, duymak ile anlamak içindeki ince çizgiyi sükunet içinde ve inceden kaldırabilen bir imal. Hem işiten birebir vakitte işitmeyen oyuncuların tecrübelerini eşitleyen bir uğraşı var. Keza Akademi de aşikâr ki bu çabayı görmüş ve bu sene hem hislerinin birebir vakitte kalabalığın sesini dinlemeyi seçmiş. Bir de uzun vakittir dönüşüm sancıları çeken bir sanayisinin değişen dinamiklerine ayak uydurmaya istekli olduğunun da altını çizmiş.
Heder’in bir kelamıyla bitirelim: “Umarım Coda, çığı başlatan çakıl taşlarından biridir.”
Ve ekleyelim…
Sessizlik de gün gelir sesini duyurur.
Elçin Demiröz
Daha merasimin birinci saatlerinde geceye Will Smith tokadı damga vurdu. Kurgu olamayacak kadar gerçek dışı bu hareket, “En Âlâ Aktör” kolunda daha evvel 2 kere aday gösterilen ve King Richard’daki rolüyle bu yıl, mükafatı kazanmasına kesin gözüyle bakılan Smith’in eşine sarf edilen latife yollu bir cümle sebebiyleydi. Her ne kadar Akademi, Smith’in merasimi terk etmesini istese de Smith bunu kabul etmeyerek mükafatı sahnede, uzun bir konuşma ve gözyaşlarıyla özürler ortasında kabul etti. “Aşk beşere çılgınca şeyler yaptırır” dedi ve zayıflığını aşk sosuna bulayıp bir de takdir bekledi, hatta gördü de… aslına bakarsanız aşk da daima aşk kılığına giren şeylerden çekmemiş miydi…
Gelelim gecenin bir öteki beklenmedik gelişmesine… “En Âlâ Film” kategorisi de dahil olmak üzere 12 kolda aday olan ezici favori The Power of the Dog’a karşı Sundance Sinema Şenliği aracılığıyla tanıştığımız Bafta ödüllü bir bağımsız sinema Coda yarışıyordu. Son haftalarda rüzgar ise daima Coda’dan yana esiyordu. Derken Akademi seçimini hislerden yana kullandı ve Sian Heder imzası taşıyan Coda bu yılın En Güzel Sinema Oscar’ını kazandı.
OSCAR TARİHİNE BİR BİRİNCİ
Orange the New Black dizisinin senaristi ve Sundance Şenliği aracılığıyla tanıdığımız Tallulah’ın direktörü Sian Heder’in yazıp yönettiği Coda, 2014 üretimi Fransız sineması The Bélier Family’ye dayanıyor. Massachusetts’te yaşayan işitme engelli bir balıkçı ailesinin ve bu aileye işiterek doğmanın ağır yükünü taşıyan kızları Ruby’nin müzik yeteneğinin peşinden gitme hikayesini, iki keskin bıçak içinde dozu son derece düzgün ayarlanmış lirik bir gerçekçilikle işliyor.
Coda, işitme engelli yetişkinlerin çocuğu manasına gelen “Child of Deaf Adults” cümlesinin kısaltılması. Fakat bu kısaltmadan öteki Coda’nın herkes tarafınca bilinmeyen bir manası daha var. O da bir müzik kesiminin bitiminden öndeki son cümlelerini, yani final sahnesini söz ediyor. Bu açıdan bakıldığında bile üretim, hem müzikal nüveleri ortasında barındıran bir muvaffakiyet hikayesi olması sebebiyle, tıpkı vakitte final sekansıyla yarattığı ve yavaşça artan his desibeliyle aslında isminin hakkını fazlacaça vermiş gözüküyor.
Coda’nın hem imalcisi birebir vakitte direktörü Heder, Coda’yla ilgili vakit zaman epeyce büyük tasalara kapıldığını ve sineması destekleyen kişi ve kurumları mahçup etmekten daima korktuğunu lisana getiriyor. her neyse ki üretimin bahtı Heder’in korktuğu üzere gitmiyor. Coda birinci yayımlandığı Sundance Sinema Festivali’nde dikkati çekmeyi başarıyor ve Apple TV + ile 25 milyon dolarlık rekor bir dağıtım mutabakatı imzalıyor. Sonunda Oscar’da yıllardır beklenen de bu vesileyle oluyor. Birinci sefer “En Âlâ Film” mükafatını dijital yayıncıya ilişkin bir sinema kazanıyor. Bu ortada farklı bir ayrıntı, Netflix aslında dijital yayıncılar içindeki aday sayısı olarak en kuvvetli olandı. yıllardir de Oscar’a bir yaklaşıp bir uzaklaşıyor. Bu sene 27 Oscar adaylığından yalnızca “En Yeterli Yönetmen” mükafatını alan sinemanın yayıncısıydı. Bir de yeni eklenen halk oylaması kategorisinde tartışmalı bir halde en favori sinema seçilen Army of the Dead ile tahminen yüzünün azıcık güldüğünü söyleyebiliriz.
CODA: SESSİZ TOPLULUĞUN SESİ
Geçen haftaki yazımda da belirttiğim üzere aslında Coda, “kazanırsa sürpriz olacak” kadar bilindik bir sinema matematiği üzerine kurulmuş, fakat bu matematiği büsbütün yeni bir formülle – hakikaten işitme engelli oyuncuların oynayabileceği lirizm üzerine – kurmayı başarmış, bunu yaparken de en ince detayına kadar içten olabilmiş bir imal.
İşitme engellilerin dünyasından değerli bir kesit sunmaya çabalayan üretimin yaratım süreci de değişik.
Direktör Heder, senaryoyu yazma basamağında Amerika İşaret Lisanını (ASL) öğrenmeye başladığını ve bunun konuşulan İngilizce’den çok farklı olduğuna epey şaşırdığını tabir ediyor. Bunun yalnızca dilbilgisi ve kelam diziminden ibaret olmayışı, bununla birlikte kavramların iletilmek için kullanılan hallerin büsbütün fizikî olması da sinematik anlatım açısından onu yeni bir yola sokuyor. Örneğin işaret lisanında geçmiş vücudun ardında, gelecek önünde, bir şeyin ne vakit olduğunu belirtmek ise vakit kipleri kullanmak yerine, onu görünmez bir uzaysal vakit çizgisine yerleştirerek söz ediliyor.
özetlemek gerekirse Heder, işaret lisanının sözlerin sonundan daha geniş tabirlere sahip olduğunu fark ediyor ve yalnızca görsel olarak var olan bir lisanı yazmayı kolaylaştırmak için sanatsal işaret direktörleri Alexandria Wailes ve Anna Tomasetti ile çalışmaya başlıyor. Her ikisi de işitme engelli oldukları üzere tiyatro geçmişine de sahipler. Aslında bu grup, son derece sinematik bir lisan olan işaret lisanını sinemaya dönüştürmek için Coda’nın senaryosunu bir fırlatma rampasına dönüştürüyor ve bilhassa Wailes ve Tomasetti’ni farklı yaklaşımlarının istikrarı, senaryo üzerinde parlak bir itme gücü yaratıyor.
Oscar ödüllü işitme engelli oyuncu Marlee Matlin, bir daha bu yılki Oscar’da En Yeterli Yardımcı Erkek Oyuncu mükafatını kazanan Troy Kotsur ile Daniel Durant’ın da takıma dahil olmasıyla senaryo bu 3’lünün pratik hayattan gelen tecrübeleriyle daha da canlanıyor. Kendi fonetiğini oluşturan bir genetik kazanıyor ve bu üçlü, sinemanın ana karakteri Ruby’nin kıssasını taşıyan kolonlara dönüşüyor. ötürüsıyla Ruby tek başına muvaffakiyet hikayesi olmaktan çıkıp – bilhassa günümüzde zayıflayan aile bağları de göz önüne alındığında – can alıcı bir noktadan yakalıyor. Kendi sessizliğinde kuvvetli ve derin bir aile bağının hikayesine dönüştürüyor.
Heder’in bir öteki değerli başarısı üretimin bakış açısını, işitme engellilerin de gözünden ve zihinlerindeki sessizliğin ortasından aktarmayı başarmış olması. Bunu yaparken izleyicinin, bu sessiz dünyanın üzerini örten izolasyonu bir an için görmesini sağlıyor. Aslında bu, direktörün projeye başlama koşullarından biri… Yani hakikaten işitme engelli oyuncular yer almayacaksa sineması hiç bir vakit çekmeyeceğini söz ediyor. Keza imal, yayımlandığı tüm platformlarda (işitme engellilerin de anlayacağı biçimde) altyazıları açık olarak yayımlanıyor.
özetlemek gerekirse Coda, duymak ile anlamak içindeki ince çizgiyi sükunet içinde ve inceden kaldırabilen bir imal. Hem işiten birebir vakitte işitmeyen oyuncuların tecrübelerini eşitleyen bir uğraşı var. Keza Akademi de aşikâr ki bu çabayı görmüş ve bu sene hem hislerinin birebir vakitte kalabalığın sesini dinlemeyi seçmiş. Bir de uzun vakittir dönüşüm sancıları çeken bir sanayisinin değişen dinamiklerine ayak uydurmaya istekli olduğunun da altını çizmiş.
Heder’in bir kelamıyla bitirelim: “Umarım Coda, çığı başlatan çakıl taşlarından biridir.”
Ve ekleyelim…
Sessizlik de gün gelir sesini duyurur.
Elçin Demiröz