Gönül ne kahve ister ne kahvehane…

semaver

Active member
Gönül ne kahve ister ne kahvehane… Kentin karmaşasının ortasında, mağara girişini andıran geniş oval kapısıyla dikkat çekiyor. Turuncu ve beyaz renklerin hâkim olduğu yerde dört koltuk, üç küçük masa var. Astronot koltuklarını andıran oturma kadrosunun ardındaki ekranda Kızıl Gezegen’in manzaraları dönüyor. Kahve tiryakilerinden epeyce, Instagram kullanıcılarına hitap eden bu kafe, değişen kahve külçeşidinin kolay bir örneği…

Değişen kahve kültürü

Bugünkü fotoğraf, bölgenin kahve geleneğini yansıtmaktan pek uzak. Kahve, bu coğrafyada asırlardır sohbetin, cömertliğin ve misafirperverliğin sembolüydü. Afrika’dan başlayan seyahati bir epey düşünüre ve buluşa ilham kaynağı oldu. Beşerler bu bitkiyi evvel kemirdi, una bulayıp yedi, sonunda kavurmayı akıl edip sıcak suyla bir arada içti. Etiyopya’da keşfedildi, kısa vakitte Kızıldeniz’i aşıp Arap yarımadasına ulaştı, Yemen’in dağlık bölgelerinde üretildi.

Bugün, dünyanın en kaliteli kahve çekirdeğine “Arabika” denmesi tesadüf değil. Hac ziyaretlerinde Müslümanlar içinde tanındı, sevildi. Uzun seyahatlerin ilacı haline geldi. Bedeviler, kızgın çölleri aşmadan evvel develere su, pirinç ve unun yanına kahveyi de yüklemeyi ihmal etmedi. Yelkenlilerle uzak limanlara taşındı. Vaktin tacirleri bu sihirli çekirdeği Kızıldeniz yoluyla Kahire, Şam, Halep ve İstanbul’a ulaştırdı. Avrupa kentleriyle tanışması, Uzakdoğu’nun sıcak iklimlerine, Güney Amerika’nın yağmur ormanlarına ulaşması uzun sürmedi.

Dünya kahveyi tanırken Arap yarımadasında yaşayanlar kahve külçeşidinin birinci harcını atıyordu. Başlangıçta din erkeklerinın hışmına uğrasa da keyif veren bu içeceği yasaklamaya ne sultanların ne de padişahların gücü yetti. Zira kahve, yalnızca bir içecek değil, toplumsal ömrün da ayrılmaz bir kesimiydi. Bedevi toplumunda kahvenin manası sohbet ve muhabbetle birlikte anılır oldu. Aile bireyleri toplanıp değerli kararlar almadan evvel kesinlikle kahve içilirdi. “Kahve meclisi” kavramı ve bu yörenin kahve içme üslubu 2015 yılında UNESCO tarafınca Arap yarımadasına has bir gelenek olarak kabul edildi ve İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Listesi’nde yerini aldı.

Kulpsuz fincanlarda telvesiz kahve

Birkaç defa şahit olduğum kahve meclisleri uzun süren bir merasimi andırıyor. Evvel mangalda ateş hazırlanıyor, kıvama gelen közler maşayla tabana yayılıyor, kahve çekirdekleri “mihmalar” ismi verilen kaşıkla tavada kavrulurken çıkan koku derin sohbetin birazdan başlayacağını işaret ediyor. Kavrulan çekirdekler el değirmeninde öğütülürken bölgeye has baharatlardan kakule ya da safran ekleniyor. Kahveyi pişirmek ve servis etmekle yükümlü kişi, sol eline, başparmağı havada olacak biçimde “dallah” ismi verilen cezveyi alıyor, sağ elindeki küçük kulpsuz fincanların yarısına kadar telvesiz kahveyi doldurup meclisin en kıymetli ya da en yaşlı konuğuna ikram ediyor, akabinde başka konuklara servis başlıyor. Kahvenin yanında ağzı tatlandırmak için hurma yeniyor. Meclisin en kıymetli kuralı sunulan kahveyi içmek ve yeri geldiğinde sohbete dahil olmak. Kahveyi geri çevirmek ya da öteki bir içecek istemek üzere bir seçenek yok, şayet o ortama davet edildiyseniz ikram edilen kahveyi içeceksiniz.

Kahve meclislerinde toplanan bireyler çoklukla birbirlerini tanıyor. Yabancıların bu ortamda bulunma ihtimali zayıf. Nüfusun yüzde seksenini yabancı çalışanların oluşturduğu BAE’de lokal bir dostunuz yoksa bu toplantılara katılma talihiniz da yok denecek kadar az. aslına bakarsan bu yüzden Dubai’de yaşayanların tercihi Arap kahvesinden çok yeni kuşak kahve dükkânları ama buralarda içilen kahveyle Roma’da ya da Los Angeles’ta içilenin hiç bir farkı yok.

“Buraya kadar gelip Arap kahvesi içmeden dönmem” diyenlere Kahve Müzesi’ni öneriyorum. Sembolik de olsa klâsik Arap kahvesi servisi yapılıyor. “Gönül ne kahve ister ne kahvehane, gönül ahbap ister kahve bahane” diyenlere kelamım yok, onlar aslına bakarsan gittikleri her yerde keyifli vakit geçireceklerdir.

[email protected]