Endülüs ve Fransız müziği için bir efsane isim; Enrico Macias. Onun müzikleri yıllar boyunca Türkçe sözlerle Türkiye’de tanınan müziğin kilometre taşları oldu. Fikret Şeneş’in yazdığı sözlerle Ajda Pekkan başta olmak üzere öbür birfazlaca isim Enrico Macias müziklerini söylemiş olduler. Ünü başta Cezayir çabucak sonrasında ise Fransa sonlarını aşan bestekar, kelam muharriri ve müzikçi; Enrico Macias.
11 Aralık 1938 günü Cezayir’in “Constantine” kentinde Sefarad Cezayirli Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen “Gaston Ghrenassia” yani bilinen ismi ile “Enrico Macias”ın babası da keman çalıyordu ve uygun bir müzisyendi. Büyükannesi ve büyükbabası da Constantine’de doğmuşlardı. Babası ve kendisi gibi… Constantine kentinde Museviler ve Müslümanlar hiç bir sorun olmadan birlikte yaşarlarken 5 Ağustos 1934 tarihinde Cezayir topraklarında Musevilere karşı birinci hücum ve kıyım gerçekleşir. Onlarca insan öldürülür. Türkiye’deki 6-7 Eylül olayları üzere Musevilere ilişkin yüzlerce iş yeri ve dükkan yağmalanır, yakılıp yıkılır. Tüm olanların sebebi ise bir Yahudi’nin cami duvarına işediği söylentisidir. Kelam konusu caminin müezzini sonrasındasında bu olayı yalanlasa da artık olanlar olmuştur. hadiselerde 5 tanesi çocuk 25 kişi ölmüştür.
Enrico Macias’ın babası o senelerda Endülüs müziği yapan bir orkestrada yer almaktadır. Bir gün babası orkestrasıyla prova yaparken Raymond Leyris yani Cheikh (Şeyh) Raymond onların bulunduğu sokaktan geçer ve babasının keman çalışını beğendiğini söyleyip kendisiyle çalışmasını teklif eder. Bunun üzerine 20 yıl sürecek olan müzik beraberliği başlar.
Enrico Macias çabucak hemen 15 yaşındayken Endülüs müziğinin en kıymetli isimlerimden birisi olan “Cheikh Raymond” orkestrasında yer alıyordu. Genç Gaston, orkestraya 15 yaşında babası Sylvain’in teşvikiyle katıldı. Gaston, kısa mühlet daha sonra küme tarafınca “Le petit Enrico” olarak çağırılmaya başlandı ve genç Gaston sonunda Fransa’daki müzik mesleği boyunca bunu sahne ismi olarak benimsedi. Gaston kısa mühlet daha sonra Cheikh Raymond’un kızı Suzy ile evlendi. Cheikh Raymond, 22 Haziran 1961’de Cezayir Bağımsızlık Savaşı sırasında Constantine-Souk El Asser’de alışveriş yaparken FLN Cezayir milliyetçileri tarafınca boynundan vurularak öldürüldü.
“BU ÜLKE TARİHTEN SİLİNMEDEN EVVEL…”
Macias, Endülüs ve Cezayir hakkında şunları söylemişti;
“Ben, günümüzde var olmayan bir ülkede doğdum. Bu durum coğrafik bir tuhaflığın değil, tarihin makus bir şakasının yapıtı. Geçmişte kalan bu ülke; müziklerimde, hafızamda, kalbimde yaşıyor. Ve olağan olarak, benim üzere milyonlarca insanın kalbinden ve aklından hala çıkmış değil. Bu ülke tarihten silinmedilk evvel müzikle uğraşıyordum, onun yok oluşundan daha sonra mesleğime gitar eğitimi alarak devam etsem tahminen daha uygun olurdu. Bu ülkenin anısını müziklerimde yaşatmak beni keyifli ediyor. Yalnızca anısını değil, geleceğini de… Ben Cezayirliyim, farklı dinlere mensup olmanın birebir halktan sayılmanın engellemediği, farklı insanların tıpkı mavi göğün altında yaşadığı, geçmişte kalan Cezayir’den geliyorum. Köklerim Cezayir’den, Endülüs’ten geliyor. 1961’de gerimden bırakmak zorunda kaldığım yurdumu hiç unutmayacağım. 1938 yılında doğdum ve 1492’de cetlerimin terk ettiği Endülüs’ü unutmamayı öğrenerek büyüdüm. “
Endülüs müziği için ise şunları söyler;
Endülüs’ün kaybıyla doğan keder o kadar derindir ki ülkenin müziği de kısmen yok olur. Akdeniz’i geçerken* nuba’ların kimilerinin kaybolduğu söylenir. Bundan daha sonra Arap-Endülüs müziğinden kelam edilmeye başlandı. Fakat bizler, yok olan vatanımız Constantine’de, bu müziğe maluf diyorduk. Arapça’da bu söz geleneğe uygun manasına gelir.
* Kökeni Arap-Endülüs müziğine dayanan Mağrib ülkelerinde Fas, Cezayir, Tunus ve Libya’da yaygın olan bir müzik formu.
BATILI HİT MÜZİKLER
Enrico Macias müziklerinin Arap ve Endülüs müziğiyle chanson’ların harmanlanması kararı ortaya çıkan fevkalade bir gücü vardır. Yeri geldiğinde ise epeyce tutmuş olan Arap ve Endülüs tesirinde olmayan Batılı hit müziklere da imza atmıştır. Enrico Macias, birinci 45’liğini 1962 yılında “Pathe” etiketiyle piyasaya sürdü. Plağın A yüzünde “Constantine” isimli müzik vardı. B yüzünde ise “L’oriental” isimli müzik vardı. L’oriental yıllar boyunca epey sevildi ve dinlenildi. Enrico Macias’ın en epey bilinen müziklerinden birisi oldu. Müziğin kelamı ve müziği Endülüs müziğinin bir başka müzik ismi olan “Albert Rouimi” ve “Youssef Hagège” aittir. Birinci büyük hit müziği olan ve onu müzik dünyasına tam manasıyla tanıtan “Adieu Mon Pays / Oh Guitare, Guitare” plağı ise bir daha tıpkı yıl 1962 yılında yayınlandı. Enrico Macias bugün hala etkin bir müzikçi olarak müzik hayatına devam ediyor. Paris’te, Olympia müzikholünde verdiği büyük konserlerin kayıtları bugün hala en çok dinlenen albümler içinde yer alıyor.
Cezayir asıllı Fransız müzisyen Enrico Macias şarkıcılığı kadar bestekar istikametiyle de ön plana çıkmış bir isim. Enrico Macias’ın ömrünü ve müzik serüvenini detaylı olarak öğrenmek isterseniz 2017 yılında piyasaya çıkan ve Butik Yayıncılık tarafınca basılan “Sevinçlerim ve Gözyaşlarım” Enrico Macias’ın otobiyografi kitabını okuyabilirsiniz. Kitabın orjinal ismi ise; “L’envers Du Ciel Bleu”. Kitabı Türkçeye çeviren ise Sebla Kutsal. Editörü ise Birol Gündoğdu.
Sevgiyle kalın.
Kaan Çağlayangöl
11 Aralık 1938 günü Cezayir’in “Constantine” kentinde Sefarad Cezayirli Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen “Gaston Ghrenassia” yani bilinen ismi ile “Enrico Macias”ın babası da keman çalıyordu ve uygun bir müzisyendi. Büyükannesi ve büyükbabası da Constantine’de doğmuşlardı. Babası ve kendisi gibi… Constantine kentinde Museviler ve Müslümanlar hiç bir sorun olmadan birlikte yaşarlarken 5 Ağustos 1934 tarihinde Cezayir topraklarında Musevilere karşı birinci hücum ve kıyım gerçekleşir. Onlarca insan öldürülür. Türkiye’deki 6-7 Eylül olayları üzere Musevilere ilişkin yüzlerce iş yeri ve dükkan yağmalanır, yakılıp yıkılır. Tüm olanların sebebi ise bir Yahudi’nin cami duvarına işediği söylentisidir. Kelam konusu caminin müezzini sonrasındasında bu olayı yalanlasa da artık olanlar olmuştur. hadiselerde 5 tanesi çocuk 25 kişi ölmüştür.
Enrico Macias’ın babası o senelerda Endülüs müziği yapan bir orkestrada yer almaktadır. Bir gün babası orkestrasıyla prova yaparken Raymond Leyris yani Cheikh (Şeyh) Raymond onların bulunduğu sokaktan geçer ve babasının keman çalışını beğendiğini söyleyip kendisiyle çalışmasını teklif eder. Bunun üzerine 20 yıl sürecek olan müzik beraberliği başlar.
Enrico Macias çabucak hemen 15 yaşındayken Endülüs müziğinin en kıymetli isimlerimden birisi olan “Cheikh Raymond” orkestrasında yer alıyordu. Genç Gaston, orkestraya 15 yaşında babası Sylvain’in teşvikiyle katıldı. Gaston, kısa mühlet daha sonra küme tarafınca “Le petit Enrico” olarak çağırılmaya başlandı ve genç Gaston sonunda Fransa’daki müzik mesleği boyunca bunu sahne ismi olarak benimsedi. Gaston kısa mühlet daha sonra Cheikh Raymond’un kızı Suzy ile evlendi. Cheikh Raymond, 22 Haziran 1961’de Cezayir Bağımsızlık Savaşı sırasında Constantine-Souk El Asser’de alışveriş yaparken FLN Cezayir milliyetçileri tarafınca boynundan vurularak öldürüldü.
“BU ÜLKE TARİHTEN SİLİNMEDEN EVVEL…”
Macias, Endülüs ve Cezayir hakkında şunları söylemişti;
“Ben, günümüzde var olmayan bir ülkede doğdum. Bu durum coğrafik bir tuhaflığın değil, tarihin makus bir şakasının yapıtı. Geçmişte kalan bu ülke; müziklerimde, hafızamda, kalbimde yaşıyor. Ve olağan olarak, benim üzere milyonlarca insanın kalbinden ve aklından hala çıkmış değil. Bu ülke tarihten silinmedilk evvel müzikle uğraşıyordum, onun yok oluşundan daha sonra mesleğime gitar eğitimi alarak devam etsem tahminen daha uygun olurdu. Bu ülkenin anısını müziklerimde yaşatmak beni keyifli ediyor. Yalnızca anısını değil, geleceğini de… Ben Cezayirliyim, farklı dinlere mensup olmanın birebir halktan sayılmanın engellemediği, farklı insanların tıpkı mavi göğün altında yaşadığı, geçmişte kalan Cezayir’den geliyorum. Köklerim Cezayir’den, Endülüs’ten geliyor. 1961’de gerimden bırakmak zorunda kaldığım yurdumu hiç unutmayacağım. 1938 yılında doğdum ve 1492’de cetlerimin terk ettiği Endülüs’ü unutmamayı öğrenerek büyüdüm. “
Endülüs müziği için ise şunları söyler;
Endülüs’ün kaybıyla doğan keder o kadar derindir ki ülkenin müziği de kısmen yok olur. Akdeniz’i geçerken* nuba’ların kimilerinin kaybolduğu söylenir. Bundan daha sonra Arap-Endülüs müziğinden kelam edilmeye başlandı. Fakat bizler, yok olan vatanımız Constantine’de, bu müziğe maluf diyorduk. Arapça’da bu söz geleneğe uygun manasına gelir.
* Kökeni Arap-Endülüs müziğine dayanan Mağrib ülkelerinde Fas, Cezayir, Tunus ve Libya’da yaygın olan bir müzik formu.
BATILI HİT MÜZİKLER
Enrico Macias müziklerinin Arap ve Endülüs müziğiyle chanson’ların harmanlanması kararı ortaya çıkan fevkalade bir gücü vardır. Yeri geldiğinde ise epeyce tutmuş olan Arap ve Endülüs tesirinde olmayan Batılı hit müziklere da imza atmıştır. Enrico Macias, birinci 45’liğini 1962 yılında “Pathe” etiketiyle piyasaya sürdü. Plağın A yüzünde “Constantine” isimli müzik vardı. B yüzünde ise “L’oriental” isimli müzik vardı. L’oriental yıllar boyunca epey sevildi ve dinlenildi. Enrico Macias’ın en epey bilinen müziklerinden birisi oldu. Müziğin kelamı ve müziği Endülüs müziğinin bir başka müzik ismi olan “Albert Rouimi” ve “Youssef Hagège” aittir. Birinci büyük hit müziği olan ve onu müzik dünyasına tam manasıyla tanıtan “Adieu Mon Pays / Oh Guitare, Guitare” plağı ise bir daha tıpkı yıl 1962 yılında yayınlandı. Enrico Macias bugün hala etkin bir müzikçi olarak müzik hayatına devam ediyor. Paris’te, Olympia müzikholünde verdiği büyük konserlerin kayıtları bugün hala en çok dinlenen albümler içinde yer alıyor.
Cezayir asıllı Fransız müzisyen Enrico Macias şarkıcılığı kadar bestekar istikametiyle de ön plana çıkmış bir isim. Enrico Macias’ın ömrünü ve müzik serüvenini detaylı olarak öğrenmek isterseniz 2017 yılında piyasaya çıkan ve Butik Yayıncılık tarafınca basılan “Sevinçlerim ve Gözyaşlarım” Enrico Macias’ın otobiyografi kitabını okuyabilirsiniz. Kitabın orjinal ismi ise; “L’envers Du Ciel Bleu”. Kitabı Türkçeye çeviren ise Sebla Kutsal. Editörü ise Birol Gündoğdu.
Sevgiyle kalın.
Kaan Çağlayangöl