Son on yıldır yaşadığımız bir rutin vardır: Görsel ve yazılı basından arkadaşlarımla yılda birkaç sefer telefon dolandırıcılığı üzerine röportaj yaparız. Haberin içeriği genelde dolandırıcıların kullandığı sistemler ve bundan korunmak için neler yapılacağı olur. En son olarak da mesajımı vermemi isterler. Ben de “Devlet sizi telefonla arayıp para talep etmez. bu biçimde bir durum yaşarsanız çabucak telefonu kapatın ve polise bilgi verin” iletisi ile bitiririm. Bu iletisi verirken de muhataplarımın daima okuma yazma bilmeyen, dünyadan habersiz, devleti tanımayan, haklarının şuurunda olmayan vatandaşlar olduğunu düşünürüm.
Bundan yıllar evvel, mesken hanımı olan merhum halam; kendisine gelen “PTT’den arıyoruz, sınırları yağlayacağız, telefonun altına tepsi koyun da konutunuz kirlenmesin” formundaki “telefonda işletme” teşebbüsüne harfiyen uyduğunu ve telefonun başında nasıl saatlerce beklediğini anlatır ve bir arada kahkahalarla gülerdik.
Demek ki o “masum şakalar” vakit ortasında evrildi ve milyonlarca liralık dolandırıcılık öykülerine dönüştü…
Bugün dolandırıcılığa uğrayan şahısların profilini gördükçe neredeyse küçük dilimi yutacak üzere oluyorum: Bilim insanları, gazeteci ve sanatkarlar üzere yüksek şuur düzebir daha sahip profillerin ilkokul mezunu insanlara kanarak milyonlarca lira dolandırılmasına inanmak hayli güç geliyor.
Üstelik de bu hususta birebir zamandavlet tıpkı vakitte bankalar tarafınca yazılı ve görsel olarak daima uyarılıyor olmamıza, bu mevzuyu işleyen sinemalar ve programların daima çekiliyor bulunmasına rağmen!
BİLİNÇALTI MANİPÜLASYONU
Bankalar direkt “dolandırıcılık” dememek ismine bu işe daha havalı bir isim buldular: Toplumsal mühendislik. Bence bu terim yapılan süreci tanım etmiyor. Burada yapılan daha fazlaca bir “Bilinçaltı Manipülasyonudur.” İnsanın alt beyninin ele geçirilerek, üst beynin saf dışı bırakılmasıdır.
Dolandırıcılığın beden bulmuş hali olan ve başbakanı bile dolandıran Selçuk Parsadan aslında altın kuralı yıllar evvel açıklamıştı: Ya dehşet ya da umut vereceksin! Dolandırıcı, kişinin şuur altındaki çok kazanma hırsını yahut tam zıddı başını belaya sokabilecek olan sırlarını bir sefer manipüle edebildi mi artık ondan kurtuluş yoktur.
Bence birden fazla hadisede gerçek polislerin bile kurbanı ikna edememesinin niçini de büyük bir ihtimalle bu motivasyondur. Burada yaşanan psikolojiyi tahminen uzmanları açıklamalı fakat ben orada kurbanın gerçek polisleri fark edemediğini düşünmüyorum? Muhtemelen onları, büyük bir çıkarın önündeki mani yahut şuur altındaki sırlarını ortaya çıkaracak figür olarak düşündükleri için yok sayma yoluna gidiyorlar. Zira ilkel alt beyin çalışırken, gelişmiş üst beynin sürece müdahale etme talihi neredeyse sıfırdır.
Karşımızda yaşı ve eğitim düzeyi ne olursa olsun zeki, pratik, insan psikolojisine hakim ve dolandırıcılık konusunda epeyce deneyimli insanlardan oluşan bir çete olduğunu asla unutmamak gerekir.
BİLGİ GÜVENLİĞİ VE KVKK
Dolandırıcıların başarılı olabilmesi için sizin hakkınızda epeyce şey ve kimseye anlatmadığınız hatta sırlarınızı bile bildiklerine inanmanız gerekir. Bunun için de ellerinde sizinle ilgili hayli ayrıntılı bilgi olmalıdır? Hatta bu bilgiler sizin unuttuğunuz yahut unutmak istediğiniz bilgileri de içermelidir. Pekala bu ayrıntıları elde etmek imkânsız mı? Şayet dolandırıcılık yapmayı başa koyduysanız bu artık sizin için çocuk oyuncağıdır.
KARGOCU KİMLİK SORAMAZ
Toplumsal medya, devlet kurumları ve şirketler üzerinden toplanan bilgilerimiz olağanda bir sürece rejimine tabi olmalıdır. Bu tarafta yapılmış bir mevzuatımız da var. Zira bizim bilgimizi saklama üzere bir bahtımız yok, zira bu biçimde eser ve hizmet alamıyoruz. Eser getiren kargocu bile vatandaşlık numarası soruyor. Bu aslında kimlik sormadır ve kanunda kimlerin kimlik sorgulayabileceği yazılıdır. Lakin genel uygulama bu biçimde oturduğu için hiç birimiz sorgulamadan papağan üzere kimlik detaylarımizi sıralıyoruz. Gerçi ben yıllar evvel mesleksel deformasyon gereği, bir Recep İvedik yüreğiyle kargo çalışanının bu bilgiyi sorgulamayacağını ileri sürmeye çalıştıysam da kargocu paketi teslim etmeyip geri götürmüştü. Hanımdan işittiğim azardan daha sonra artık vatandaşlık numaramı ezbere biliyorum ve sorulduğunda, bir solukta söylüyorum.
Latife bir yana, şahsi bilgilerimizin tamamının suiistimale açık biçimde toplanması, işlenmesi, çalınması ve satılması artık günlük ömrün normali oldu. Mevzuatın gereği üzere uygulanmaması ve sıkı denetleme yapılmaması maalesef mağduriyetleri her geçen gün artırıyor.
Aslında dolandırıcılık yahut hırsızlık mağduru olduğunuzda bilginin kimden alındığı fazlaca değerli. Sizin hiç haberiniz olmadan banka hesabınız boşaltıldı ise masumiyetinizi ispatlayıp tüm zararınızı bankaya karşılatma bahtınız var. Fakat telefonunuza gelen şifreyi diğerine aktararak siz de gafletinizle bu sürecin bir kesimi olduysanız, geçmiş olsun!
YENİ BİR UYGULAMA TELEFONDA İŞLENEN CÜRÜMLERİ ENGELLEYEBİLİR
Telefon dolandırıcılığı, telefonla tehdit, taciz, ruhsal şiddet vs. olayları ile aktif gayret etmek üzere yeni bir sistem denenebilir:
1. Bir mevzuat değişikliği yapılarak mağdurun talebi üzerine “anlık” telefon dinlemesine imkân verilebilir
2. Konuşma esnasında, verilen şifreyi giren kişinin telefonunda yapılan konuşmalar telefon açık kaldığı sürece kayıt altına alınır ve bu bilgi irtibat şirketi tarafınca direkt ilgili savcılığa ve oradan da kolluğa yönlendirilebilir. bu biçimdece kanundaki ispat külfeti koşulu rahatlıkla karşılanır ve cürümler da cezasız kalmamış olur.
3. Bu uygulamayı suiistimal eden olursa bu kere o ceza alır.
Odatv Güvenlik Uzmanı Feramuz Erdin
*Feramuz Erdin
1992 -2007 yılları içinde Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesinde çeşitli ünitelerde bakılırsav yaptı.
2007-2020 yılları içinde hayli uluslu kurumsal şirketlerde profesyonel güvenlik yöneticiliği bakılırsavlerinde bulundu.
Hala kurumsal ve şahsi güvenlik, acil durum ve kriz idaresi danışmanlığı yapmaktadır.
Bundan yıllar evvel, mesken hanımı olan merhum halam; kendisine gelen “PTT’den arıyoruz, sınırları yağlayacağız, telefonun altına tepsi koyun da konutunuz kirlenmesin” formundaki “telefonda işletme” teşebbüsüne harfiyen uyduğunu ve telefonun başında nasıl saatlerce beklediğini anlatır ve bir arada kahkahalarla gülerdik.
Demek ki o “masum şakalar” vakit ortasında evrildi ve milyonlarca liralık dolandırıcılık öykülerine dönüştü…
Bugün dolandırıcılığa uğrayan şahısların profilini gördükçe neredeyse küçük dilimi yutacak üzere oluyorum: Bilim insanları, gazeteci ve sanatkarlar üzere yüksek şuur düzebir daha sahip profillerin ilkokul mezunu insanlara kanarak milyonlarca lira dolandırılmasına inanmak hayli güç geliyor.
Üstelik de bu hususta birebir zamandavlet tıpkı vakitte bankalar tarafınca yazılı ve görsel olarak daima uyarılıyor olmamıza, bu mevzuyu işleyen sinemalar ve programların daima çekiliyor bulunmasına rağmen!
BİLİNÇALTI MANİPÜLASYONU
Bankalar direkt “dolandırıcılık” dememek ismine bu işe daha havalı bir isim buldular: Toplumsal mühendislik. Bence bu terim yapılan süreci tanım etmiyor. Burada yapılan daha fazlaca bir “Bilinçaltı Manipülasyonudur.” İnsanın alt beyninin ele geçirilerek, üst beynin saf dışı bırakılmasıdır.
Dolandırıcılığın beden bulmuş hali olan ve başbakanı bile dolandıran Selçuk Parsadan aslında altın kuralı yıllar evvel açıklamıştı: Ya dehşet ya da umut vereceksin! Dolandırıcı, kişinin şuur altındaki çok kazanma hırsını yahut tam zıddı başını belaya sokabilecek olan sırlarını bir sefer manipüle edebildi mi artık ondan kurtuluş yoktur.
Bence birden fazla hadisede gerçek polislerin bile kurbanı ikna edememesinin niçini de büyük bir ihtimalle bu motivasyondur. Burada yaşanan psikolojiyi tahminen uzmanları açıklamalı fakat ben orada kurbanın gerçek polisleri fark edemediğini düşünmüyorum? Muhtemelen onları, büyük bir çıkarın önündeki mani yahut şuur altındaki sırlarını ortaya çıkaracak figür olarak düşündükleri için yok sayma yoluna gidiyorlar. Zira ilkel alt beyin çalışırken, gelişmiş üst beynin sürece müdahale etme talihi neredeyse sıfırdır.
Karşımızda yaşı ve eğitim düzeyi ne olursa olsun zeki, pratik, insan psikolojisine hakim ve dolandırıcılık konusunda epeyce deneyimli insanlardan oluşan bir çete olduğunu asla unutmamak gerekir.
BİLGİ GÜVENLİĞİ VE KVKK
Dolandırıcıların başarılı olabilmesi için sizin hakkınızda epeyce şey ve kimseye anlatmadığınız hatta sırlarınızı bile bildiklerine inanmanız gerekir. Bunun için de ellerinde sizinle ilgili hayli ayrıntılı bilgi olmalıdır? Hatta bu bilgiler sizin unuttuğunuz yahut unutmak istediğiniz bilgileri de içermelidir. Pekala bu ayrıntıları elde etmek imkânsız mı? Şayet dolandırıcılık yapmayı başa koyduysanız bu artık sizin için çocuk oyuncağıdır.
KARGOCU KİMLİK SORAMAZ
Toplumsal medya, devlet kurumları ve şirketler üzerinden toplanan bilgilerimiz olağanda bir sürece rejimine tabi olmalıdır. Bu tarafta yapılmış bir mevzuatımız da var. Zira bizim bilgimizi saklama üzere bir bahtımız yok, zira bu biçimde eser ve hizmet alamıyoruz. Eser getiren kargocu bile vatandaşlık numarası soruyor. Bu aslında kimlik sormadır ve kanunda kimlerin kimlik sorgulayabileceği yazılıdır. Lakin genel uygulama bu biçimde oturduğu için hiç birimiz sorgulamadan papağan üzere kimlik detaylarımizi sıralıyoruz. Gerçi ben yıllar evvel mesleksel deformasyon gereği, bir Recep İvedik yüreğiyle kargo çalışanının bu bilgiyi sorgulamayacağını ileri sürmeye çalıştıysam da kargocu paketi teslim etmeyip geri götürmüştü. Hanımdan işittiğim azardan daha sonra artık vatandaşlık numaramı ezbere biliyorum ve sorulduğunda, bir solukta söylüyorum.
Latife bir yana, şahsi bilgilerimizin tamamının suiistimale açık biçimde toplanması, işlenmesi, çalınması ve satılması artık günlük ömrün normali oldu. Mevzuatın gereği üzere uygulanmaması ve sıkı denetleme yapılmaması maalesef mağduriyetleri her geçen gün artırıyor.
Aslında dolandırıcılık yahut hırsızlık mağduru olduğunuzda bilginin kimden alındığı fazlaca değerli. Sizin hiç haberiniz olmadan banka hesabınız boşaltıldı ise masumiyetinizi ispatlayıp tüm zararınızı bankaya karşılatma bahtınız var. Fakat telefonunuza gelen şifreyi diğerine aktararak siz de gafletinizle bu sürecin bir kesimi olduysanız, geçmiş olsun!
YENİ BİR UYGULAMA TELEFONDA İŞLENEN CÜRÜMLERİ ENGELLEYEBİLİR
Telefon dolandırıcılığı, telefonla tehdit, taciz, ruhsal şiddet vs. olayları ile aktif gayret etmek üzere yeni bir sistem denenebilir:
1. Bir mevzuat değişikliği yapılarak mağdurun talebi üzerine “anlık” telefon dinlemesine imkân verilebilir
2. Konuşma esnasında, verilen şifreyi giren kişinin telefonunda yapılan konuşmalar telefon açık kaldığı sürece kayıt altına alınır ve bu bilgi irtibat şirketi tarafınca direkt ilgili savcılığa ve oradan da kolluğa yönlendirilebilir. bu biçimdece kanundaki ispat külfeti koşulu rahatlıkla karşılanır ve cürümler da cezasız kalmamış olur.
3. Bu uygulamayı suiistimal eden olursa bu kere o ceza alır.
Odatv Güvenlik Uzmanı Feramuz Erdin
*Feramuz Erdin
1992 -2007 yılları içinde Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesinde çeşitli ünitelerde bakılırsav yaptı.
2007-2020 yılları içinde hayli uluslu kurumsal şirketlerde profesyonel güvenlik yöneticiliği bakılırsavlerinde bulundu.
Hala kurumsal ve şahsi güvenlik, acil durum ve kriz idaresi danışmanlığı yapmaktadır.