Edebiyatımızın usta kalemi Zülfü Livaneli’nin yeni romanı “Balıkçı ve Oğlu” çıktı.
Bu kitabın benim açımdan özel manası, müellifinin elinde, zihninde yıllanmış bir öykünün, vakit ortasında olgunlaşarak bir romana dönüştüğüne şahit olmak oldu.
Usta bir müellifin yazım sürecine tanıklık etmek, “arkadaşlar bitti, siz de okuyup fikrinizi söyleyin” dediği evrelere dahil olmak unutulmaz bir deneyimdi.
Zülfü Livaneli Bodrum’daki konutunda, okurlarına üç yıl ortadan daha sonra “merhaba” demenin mutluluğuyla karşıladı bizi. Zülfü Livaneli ile konuşurken yeni yayıneviİnkılâp Kitabevi’nden çıkan Balıkçı ve Oğlukitabının prova baskısı, matbaa makinelerinin içinden geçip yüz binlerce kişinin okuyacağı bir Livaneli romanı olmaya hazır biçimde masada duruyordu.
Usta müellifle, İnkılap Kitabevi’nden arkadaşlarım Gülşen İşeri ve Orkun Galolar‘la bir arada hem kitabını birebir vakitte edebiyata, hayata dair fikirlerini konuştuk.
Bu keyifli sohbeti Odatv için kaleme aldık…
Balıkçı ve Oğlu Livaneli’nin üç yıl ortadan daha sonra yayımlanan yeni romanı. Livaneli bu romanıyla kuvvetli bir deniz öyküsüne davet ediyor bizleri. Balıkçı Mustafa ve karısı Mesude’nin acı bir olayla heyecanı kaybolan ömürleri, denizin bir mucizesiyle adeta farklı bir tarafta seyreder. Günümüzde Ege’nin bir balıkçı köyünde bayağı hayat sürmenin mümkün olmadığını, bu küçük köyün, dünyanın tüm kederlerinin fertlerine uğradığı bir köye dönüşmesini okuyacaksınız Balıkçı ve Oğlu’nda… Livaneli’nin usta anlatımı ile insan psikolojisinin derinliklerini, acıyı, memnunluğu ve olayların insanları nasıl dönüştürdüğüne şahit olacaksınız.
Livaneli Balıkçı ve Oğlu’nu yazma hikayesini anlatırken çocukluk günlerine döndü.
“senelerdır başımda olan bir öyküydü; deniz romanı yazmak, balıkçı romanı yazmak… Çocukluğuma kadar gidiyor. Zira bir Hemingway hayranı olarak Yaşlı Adam ve Deniz romanını ezberlemiştim. Hatta onun tesiriyle 14-15 yaşlarında konuttan de kaçmış balıkçılık yapmıştım. ötürüsıyla fazlaca istiyordum bu biçimde bir roman yazmak.”
Okuduklarından etkilenip meskenden kaçan bir gence verdiği kelamı niye bugün tuttuğunu merak ediyoruz. Balıkçı ve Oğlu’nun bugün yayınlanması şöyleki açıklıyor ve ayrıyeten öteki bir romanını da müjdeliyor Livaneli:
“seneler evvelden de bunun birinci kısmı Cumhuriyet Pazar ekinde yayımlanmıştı, ‘Yunuslar’ adıyla… Elimde öbür bir roman da vardı, Abdülhamit’le ilgili Kaplanın Sırtında. Lakin Balıkçı ve Oğlu’nu yazmak, bu romanı çıkartmak bu vakitte beni daha fazlaca çekmeye başladı. Zira her muharririn başında en az 3-5 roman olur. Öldüğü vakit bile 3-5 projeyle sarfiyat müellifler. kimi vakit bu kıssalardan biri öne çıkar, ‘beni yaz, beni yaz’ diye. Bu kıssa de öne çıktı. Tahminen bu pandeminin de tesiriyle oldu. Deniz, balık, ağ, koku, Orhan Veli, Sait Faik… Bu yüzden de bunu yazdım. Yazarken de keyifli etti beni kitap, biraz canımı yaktı ama… Yazmak beni memnun etti.”
Bu kelamlar Livaneli’nin “Mavi Sonsuzluk” şiirinin dizelerini aklımıza getiriyor:
Ah deniz, ah mavi sonsuzluk/büyük, dürüst ve temiz/ahh!/Denize benzeyen insanlar/nerdesiniz, nerdesiniz…
Balıkçı ve Oğlu’ndaki insanları konuşuyoruz. Mustafa ve Mesude…
Romanın ana kahramanları onlar. Livaneli onların trajedisi içimi acıttı diyor.
“Göçmenlik problemi var romanda lakin Balıkçı Mustafa ve Mesude’nin kıssaları de var. Onların trajedisi de içimi acıttı. Zira roman şahıslarla canlanıyor. Romanı da bireyleriyle takip ediyoruz. O şahıslarla de hissediyoruz, neler yaptıklarını, neler düşündüklerini. Alışılmış ki bizim ülkemiz, dünyamız şu anda epey acı durumda, epey sancılı durumda… Fakat hayat işte, ortasında sevinçler de var, latifeler da, acılar da… Motamot hayat üzere.”
Roman her ne kadar Ege’nin bir balıkçı köyünde yaşansa da Türkiye’nin biroldukca köyünde emsal olaylar yaşanıyor. Birfazlaca köyde kaç Mustafalar ve Mesudeler yaşıyor. İnsanımızın öyküsünü bir daha o insanlara anlatıyor usta muharrir, “söylemiş olduğiniz üzere biz insanlara insan öyküsü anlatıyoruz. İnsanı anlatırken o insanların etkilendiği her şeyi anlatıyoruz. O insanların ömründe aşk var, o insanların hayatında evlat acısı, kaybı var, denizde buldukları mülteciler var, balon balıkları var; denizin belası… Geçim zahmetleri var, etraf tahribatı var. Apansızın kaç yüzyıllık köylerinde bir anda ormanlar kesiliyor; madenler, siyanür lafları çıkıyor vs… Türkiye’mizin her yeri üzere yaralı, her bölge yaralı aslında, dağlarımız yaralı; dünyayı gezdiğiniz vakit dağlarını görürsünüz, pırıl pırıl durur. Bizim burada içinden asker tıraşı yapılmamış orman kalmadı, dağ kalmadı. İnanılmaz tahribat var, Moğol ordusu bu kadar tahribat yapamadı Türkiye’de, hiç kimse yapamadı bunu. Bu sıkıntılarımız bizim, orada yaşayan insanları etkilediği kadar kaygımız. Ben burada, politik kitap, niyet kitabı, gazetecilik kitabı yapmıyorum. Benim kahramanlarımı etkileyen olayları veriyorum. ötürüsıyla benim bu kitapta anlattığım olaylar Türkiye’nin düşünceleri fakat beşere yansıması olarak kahırları.” sözlerini kullanıyor.
Livaneli burada bir parantez açıp edebiyatın derinlikli olmasından bahsediyor. Bildiri verme korkusuyla romanlarını yazmadığının altını çizerek, “Hamlet’e bakalım. Hamlet’in trajedisini okuyoruz, kaygılarını, çabasını okuyoruz lakin Shakespeare onu Danimarka sarayından almıştır. Aklımıza Danimarka geliyor mu, gelmiyor. Zira kozmik bir boyutu var. O noktaya ulaştığınız vakit, bir köyü yanlışsız anlatırsanız bütün dünyayı yakalarsanız, bütün dünyayı anlatmış olursunuz. Lakin yüzeydekini değil, derinliğini anlatmanız lazım.” dedi.
Bu etapta toplumsal medyanın da yaygınlaşmasıyla biroldukca kişinin yazması, genç isimlerin de kendini yazıyla tabir ettiğine değindiğimizde usta muharririn tavsiyelerini duymak istiyoruz. İşin sırrını şefkat olarak açıklıyor Livaneli, “Kimseye yol göstermek haddim değil doğal, her romancı, her müellif kendi lisanını ve üslubunu bulur. Fakat ben kendi tecrübelerimden yola çıkarak kendi şeklimi anlatabilirim. Ben insanı soyutlayan edebiyatı fazla sevmiyorum. Post-modern edebiyatta hoş örnekler verildi, yanlış örnekler de verildi. Edebiyat insansızlaştırıldı! İnsanın hislerinden, endişelerinden, aşkından, sevincinden soyutlandı. Kendi ortasında bir oyun haline getirildi. Ben edebiyatın tekrar insanileştirilmesine inanıyorum. Bütün dünyada, Amerika’dan başlamak üzere, bir daha insanileşmesi. 19.yy Rus edebiyatı epey büyüktür. O edebiyatın sırrına bakarsanız şefkattir. Kahramanına yazdığı, topluma ve beşere duyduğu şefkattir. Tolstoy’un, Dostoevsky’nin, Gorki’nin hepsinin öykülerinde bu var.” diyerek kelamlarını tamamlıyor.
Bu kitabın benim açımdan özel manası, müellifinin elinde, zihninde yıllanmış bir öykünün, vakit ortasında olgunlaşarak bir romana dönüştüğüne şahit olmak oldu.
Usta bir müellifin yazım sürecine tanıklık etmek, “arkadaşlar bitti, siz de okuyup fikrinizi söyleyin” dediği evrelere dahil olmak unutulmaz bir deneyimdi.
Zülfü Livaneli Bodrum’daki konutunda, okurlarına üç yıl ortadan daha sonra “merhaba” demenin mutluluğuyla karşıladı bizi. Zülfü Livaneli ile konuşurken yeni yayıneviİnkılâp Kitabevi’nden çıkan Balıkçı ve Oğlukitabının prova baskısı, matbaa makinelerinin içinden geçip yüz binlerce kişinin okuyacağı bir Livaneli romanı olmaya hazır biçimde masada duruyordu.
Usta müellifle, İnkılap Kitabevi’nden arkadaşlarım Gülşen İşeri ve Orkun Galolar‘la bir arada hem kitabını birebir vakitte edebiyata, hayata dair fikirlerini konuştuk.
Bu keyifli sohbeti Odatv için kaleme aldık…
Balıkçı ve Oğlu Livaneli’nin üç yıl ortadan daha sonra yayımlanan yeni romanı. Livaneli bu romanıyla kuvvetli bir deniz öyküsüne davet ediyor bizleri. Balıkçı Mustafa ve karısı Mesude’nin acı bir olayla heyecanı kaybolan ömürleri, denizin bir mucizesiyle adeta farklı bir tarafta seyreder. Günümüzde Ege’nin bir balıkçı köyünde bayağı hayat sürmenin mümkün olmadığını, bu küçük köyün, dünyanın tüm kederlerinin fertlerine uğradığı bir köye dönüşmesini okuyacaksınız Balıkçı ve Oğlu’nda… Livaneli’nin usta anlatımı ile insan psikolojisinin derinliklerini, acıyı, memnunluğu ve olayların insanları nasıl dönüştürdüğüne şahit olacaksınız.
Livaneli Balıkçı ve Oğlu’nu yazma hikayesini anlatırken çocukluk günlerine döndü.
“senelerdır başımda olan bir öyküydü; deniz romanı yazmak, balıkçı romanı yazmak… Çocukluğuma kadar gidiyor. Zira bir Hemingway hayranı olarak Yaşlı Adam ve Deniz romanını ezberlemiştim. Hatta onun tesiriyle 14-15 yaşlarında konuttan de kaçmış balıkçılık yapmıştım. ötürüsıyla fazlaca istiyordum bu biçimde bir roman yazmak.”
Okuduklarından etkilenip meskenden kaçan bir gence verdiği kelamı niye bugün tuttuğunu merak ediyoruz. Balıkçı ve Oğlu’nun bugün yayınlanması şöyleki açıklıyor ve ayrıyeten öteki bir romanını da müjdeliyor Livaneli:
“seneler evvelden de bunun birinci kısmı Cumhuriyet Pazar ekinde yayımlanmıştı, ‘Yunuslar’ adıyla… Elimde öbür bir roman da vardı, Abdülhamit’le ilgili Kaplanın Sırtında. Lakin Balıkçı ve Oğlu’nu yazmak, bu romanı çıkartmak bu vakitte beni daha fazlaca çekmeye başladı. Zira her muharririn başında en az 3-5 roman olur. Öldüğü vakit bile 3-5 projeyle sarfiyat müellifler. kimi vakit bu kıssalardan biri öne çıkar, ‘beni yaz, beni yaz’ diye. Bu kıssa de öne çıktı. Tahminen bu pandeminin de tesiriyle oldu. Deniz, balık, ağ, koku, Orhan Veli, Sait Faik… Bu yüzden de bunu yazdım. Yazarken de keyifli etti beni kitap, biraz canımı yaktı ama… Yazmak beni memnun etti.”
Bu kelamlar Livaneli’nin “Mavi Sonsuzluk” şiirinin dizelerini aklımıza getiriyor:
Ah deniz, ah mavi sonsuzluk/büyük, dürüst ve temiz/ahh!/Denize benzeyen insanlar/nerdesiniz, nerdesiniz…
Balıkçı ve Oğlu’ndaki insanları konuşuyoruz. Mustafa ve Mesude…
Romanın ana kahramanları onlar. Livaneli onların trajedisi içimi acıttı diyor.
“Göçmenlik problemi var romanda lakin Balıkçı Mustafa ve Mesude’nin kıssaları de var. Onların trajedisi de içimi acıttı. Zira roman şahıslarla canlanıyor. Romanı da bireyleriyle takip ediyoruz. O şahıslarla de hissediyoruz, neler yaptıklarını, neler düşündüklerini. Alışılmış ki bizim ülkemiz, dünyamız şu anda epey acı durumda, epey sancılı durumda… Fakat hayat işte, ortasında sevinçler de var, latifeler da, acılar da… Motamot hayat üzere.”
Roman her ne kadar Ege’nin bir balıkçı köyünde yaşansa da Türkiye’nin biroldukca köyünde emsal olaylar yaşanıyor. Birfazlaca köyde kaç Mustafalar ve Mesudeler yaşıyor. İnsanımızın öyküsünü bir daha o insanlara anlatıyor usta muharrir, “söylemiş olduğiniz üzere biz insanlara insan öyküsü anlatıyoruz. İnsanı anlatırken o insanların etkilendiği her şeyi anlatıyoruz. O insanların ömründe aşk var, o insanların hayatında evlat acısı, kaybı var, denizde buldukları mülteciler var, balon balıkları var; denizin belası… Geçim zahmetleri var, etraf tahribatı var. Apansızın kaç yüzyıllık köylerinde bir anda ormanlar kesiliyor; madenler, siyanür lafları çıkıyor vs… Türkiye’mizin her yeri üzere yaralı, her bölge yaralı aslında, dağlarımız yaralı; dünyayı gezdiğiniz vakit dağlarını görürsünüz, pırıl pırıl durur. Bizim burada içinden asker tıraşı yapılmamış orman kalmadı, dağ kalmadı. İnanılmaz tahribat var, Moğol ordusu bu kadar tahribat yapamadı Türkiye’de, hiç kimse yapamadı bunu. Bu sıkıntılarımız bizim, orada yaşayan insanları etkilediği kadar kaygımız. Ben burada, politik kitap, niyet kitabı, gazetecilik kitabı yapmıyorum. Benim kahramanlarımı etkileyen olayları veriyorum. ötürüsıyla benim bu kitapta anlattığım olaylar Türkiye’nin düşünceleri fakat beşere yansıması olarak kahırları.” sözlerini kullanıyor.
Livaneli burada bir parantez açıp edebiyatın derinlikli olmasından bahsediyor. Bildiri verme korkusuyla romanlarını yazmadığının altını çizerek, “Hamlet’e bakalım. Hamlet’in trajedisini okuyoruz, kaygılarını, çabasını okuyoruz lakin Shakespeare onu Danimarka sarayından almıştır. Aklımıza Danimarka geliyor mu, gelmiyor. Zira kozmik bir boyutu var. O noktaya ulaştığınız vakit, bir köyü yanlışsız anlatırsanız bütün dünyayı yakalarsanız, bütün dünyayı anlatmış olursunuz. Lakin yüzeydekini değil, derinliğini anlatmanız lazım.” dedi.
Bu etapta toplumsal medyanın da yaygınlaşmasıyla biroldukca kişinin yazması, genç isimlerin de kendini yazıyla tabir ettiğine değindiğimizde usta muharririn tavsiyelerini duymak istiyoruz. İşin sırrını şefkat olarak açıklıyor Livaneli, “Kimseye yol göstermek haddim değil doğal, her romancı, her müellif kendi lisanını ve üslubunu bulur. Fakat ben kendi tecrübelerimden yola çıkarak kendi şeklimi anlatabilirim. Ben insanı soyutlayan edebiyatı fazla sevmiyorum. Post-modern edebiyatta hoş örnekler verildi, yanlış örnekler de verildi. Edebiyat insansızlaştırıldı! İnsanın hislerinden, endişelerinden, aşkından, sevincinden soyutlandı. Kendi ortasında bir oyun haline getirildi. Ben edebiyatın tekrar insanileştirilmesine inanıyorum. Bütün dünyada, Amerika’dan başlamak üzere, bir daha insanileşmesi. 19.yy Rus edebiyatı epey büyüktür. O edebiyatın sırrına bakarsanız şefkattir. Kahramanına yazdığı, topluma ve beşere duyduğu şefkattir. Tolstoy’un, Dostoevsky’nin, Gorki’nin hepsinin öykülerinde bu var.” diyerek kelamlarını tamamlıyor.