Güldağ: Tarihi günlerden geçiyoruz. Bir kur şoku yaşıyoruz. niye oldu, nasıl oldu daima konuşuyoruz. Lakin muhtaçlık bütün bu olup bitenin sonuçlarının ne olabileceği… Temel vazifemiz o… Ayrıyeten ‘nasıl çözülür’ sorusu üzerine daha fazla durmamız gereken bir devirdeyiz…
Ağaoğlu: Çabucak herkes soruyor ‘Ne olacak?’ diye. 35 yılı aşkın piyasa deneyimine sahip biri olarak bu yıl birinci sefer birkaç sefer iddia değiştirmek zorunda kaldım. Kimse bu yıl nasıl bütçe yapacağını bilmiyor.
Güldağ: Kurşun kalemle ve en çok aylık olarak herbiçimde. Doların bir günde TL karşısında yüzde 17 kıymet kazandığı, sonraki gün yüzde 7 düştüğü bir piyasada bir ay bile uzun vadeye döndü.
Ağaoğlu: 1994’te bir gecede 3 katına çıkan döviz kuru gördük. 2001’de misal biçimde kur atağı yaşadık. Lakin yakın tarihimizdeki iki büyük kur şoku ile bugün yaşadığımız içinde iki fark var. Birincisi, gerek 94’te gerekse 2001’de birikmiş devalüasyon vardı. TL olması gereken bedelin fazlaca gerisinde kalmıştı. O fark kapatıldı. daha sonra 2003-2013 içinde yaşandı bu durum. 1,60 ile 1,85 içinde gidip gelen bir dolar/TL kuru ile Türkiye’nin enfl asyonunun hiç bir biçimde kura dahil etmediği bir periyot yaşadık. Kurun 5,40’dan 7,20’ye; akabinde 9,50’ye çıktığı devirde ise o farkların bir kısmını kapattık. Hatırlarsan o niçinle geçen hafta 11,45 üzere bir düzey var önümüzde demiştim.
Güldağ: Orası da süratle geçildi. niye?
Ağaoğlu: Zira birinci iki krizde Türkiye’nin yurtharicinde dostları vardı, bu sefer yok. Artık iki şey bekleniyor. Birincisi Birleşik Arap Emerilikleri Türkiye’ye para getirecek.
Güldağ: 10 milyar dolar ayırdık Türkiye’ye yatırım için dediler, bakalım. Kurlardaki geri gelişin sebebi de oldu…
Ağaoğlu: İkincisi Osman Kavala davası görülüyor, salıverme olur mu beklentisi. Ancak ben bunların hepsini bir tarafa koyuyorum. Biz akutla kronik sorunları karıştırıyoruz. Sanıyoruz ki şu an akut bir sorun var; çok ateşimiz yükseldi, bize bir yerden bir para gelirse bu ateş düşecek ve hayat olağana dönecek. Hayır dönmüyor. Zira bizim akut diye gördüğümüz şu andaki sorunlar kronik sorunlarımızın nüksetmesinden diğer bir şey değil. Onların bir tezahürü. kimi vakit 10 yılda bir tezahür ediyor, kimi vakit 10 yılda 2 defa tezahür ediyor. Kronik sorunlarımızı çözmek için hiç bir adım atmadık. Parayı betona gömmek yerine güçte kendi kendine yeten bir ülkeyi yaratmaya yönelseydik katma paha yaratacak bölümleri öne çıkarsaydık durumumuz farklı olurdu. 9,50 TL-10 TL’ye kadarki harekette global tesirler de var natürel ki. Amiyane tabirle dün yediğin hurmalar bugün gelir tırmalar durumu yaşıyoruz. Tahlille ilgili hayli fazla elimizde araç yok. Her iki krizde de faiz artırarak, model değiştirerek, bono çıkararak çözmeye çalıştık.
Güldağ: Şöyle ya da bu biçimde akut sorunu aşıyoruz da, kronik sorunu çözemedik. Artık çarçabuk cari açığı cari fazlaya dönüştüreceğiz diyerek kronik sorunu öne sürdük. Ekonomik kurtuluş savaşı ilan ettik. Kimi kavramları hayli çabuk tüketme eğilimi ortasındayız. Fakat, bu sefer de piyasada tedirginlik oluştu. Tedarikte düşünce büyüdü. Fiyat belirleyemiyor üretici. Verdiği fiyatın da ardında durmuyor. Kontratına sadık kalmıyor. Ankara Ticaret Odası Lideri Gürsel Baran geçen gazetemize ziyarete geldi. Davet yaptı: “Herkes mukavelesine uymalı, piyasanın işleyişi bozuluyor” diye. Güzel yönetemiyoruz süreci…
Ağaoğlu: Buna idare diyemem, savruluyoruz. Dümeni kırılmış yelkeni parçalanmış bir tekneyle okyanusun üzerinde nereye gittiğinizi bilmiyorsunuz. Bir de bu gemi sıradan bir kalabalığı ortasında barındırıyor. Piyasadaki oynaklık önemli oranda artıyor.
Güldağ: Çıpayı da düşürdük denize. Artık bir süre faizi kullanamayız. O devreden çıktı. Dövizi de tutmuyoruz. Enfl asyon da doludizgin… Hani iktisat kitaplarında yazan ‘birinden birini tutacaksın, ötekini de hedefl eyeceksin’ diye anlatılan modelinin epey dışına çıktık. Bu da içeride ve dışarıda Türkiye’yi belirsizliklerin hakim olduğu, her an herşeyin olabileceği bir pazar pozisyonuna sokuyor. Belirsizliklerimizi artırıyor.
Ağaoğlu: Artık bakın, ithalatta kullanılan en klasik sistemlerden biri akreditiftir. Türkiye’deki bir ithalatçı bir bankaya sarfiyat ve der ki, ‘şuradaki satıcıdan şu malı alacağım ancak bana güvenmiyor. Lakin onun güvendiği bankalar var. Siz benim adıma onun güvendiği bankalardan biriyle görüşüp benim bu parayı size ödeyeceğimi, sizin de onlara ödeyeceğinizi söyler misiniz, ki o da müşteriye söylesin, işimizi nazaranlim’ Ancak eğri oturalım hakikat konuşalım şu anda Türk bankaların yurtharicindeki limitleri zahmetli hale gelmiş durumda. İki fiyatlama yükselmiş durumda. Biz yavaş yavaş ‘para peşin kırmızı meşin’ yoluna gideriz.
Güldağ: Plastik Sanayicileri Federasyonu Lideri Ömer Karadeniz bir örnek veriyordu. Diyelim ki 5 liradan aldınız hammadesini, işlediniz, yüzde 10 karla 5.5 liraya haydi yüzde 20 diyelim 6 liraya sattınız üç ay vadeyle. Lakin kah dışarıdaki hareketten kah sizin burada TL’nin hür düşüşle paha kaybından hammadde fiyatı bir anda çıktı 7 liraya. Daha çekler size dönmeden ‘altın’ pahasındaki hammaddeniz oldu size teneke. Bu riski de kimse almak istemez. Onun için peşin çalışma bir süre daha devam edebilir. Doğrusu bir panik yok piyasada. Lakin beklentiler bozulunca davranışlar da bozuluyor. Onun için gerçek kesimin talebi inanç ve istikrar.
Ağaoğlu: Türkiye meselelerini şöyleki ya da bu biçimde anlık çözer. Ancak o sorun bir süre daha sonra kronik hale gelebilir. Zira bu sefer yabancı bankalar sabırsız davranıp Türkiye’deki bankalarla olan limitlerinde biraz tasarrufl u gitmeye karar vermiş durumdalar diyeyim. Bu da bizim ithalat konusunda da meşakkat yaşayabileceğimiz bir etaba geldiğimizi söylüyor.
Güldağ: kuvvetli, itimat verici somut adımlar atılmadığı sürece bu sisli durum devam eder. O adımların gelmesi lazım ve gelebilir. Lakin şu sırada faiz silahını kullanmamız imkan dahilinde görünmediğine bakılırsa, öbür tip müdahaleler beklenebilir mi? Bankaların esasen yüzde 25 olan mecburî karşılıklarını yüzde 50’ye çıkarmak mı olur, yoksa yine etkin rasyosu üzere yollar mi gündeme gelir? Nasıl bir yol izlenir?
Ağaoğlu: Bu ve gibisi tüm müdahalelerin hangisi işe yaradı diye bir envarter çalışması yapılmadı. Yapılmadığı için neyin çalıştığını bilmiyoruz lakin neyin çalışmadığını biliyoruz. örneğin bir KGF bombardımanının çalışmadığını biliyoruz. Amaçlı bir KGF düşünülebilir, bu tekniklerden biri. Lakin bir nevi polisiye tedbirlerle giriştiğiniz vakit bataklığı kurutmak yerine sivrisineklere mitralyöz atışı yaptığınız anda hiç bir tahlil üretmezsiniz. Getireceğiniz tedbirler beklenen yararın 10 katı ziyan getirecektir. Zira Türkiye ona sığınacak bir ülke değil. Kurla ilgili karışılabileceğimiz risklerden birini söyleyeyim. Nasıl ABD, Çin’i bir periyot kur manipülatörü olarak suçladı, Türkiye’nin bile bu biçimde kur manipülasyonuyla suçlanma ihtimali de var.
Güldağ: bu biçimde bir durum işleri uygunca ortasından çıkılmaz bir hale getirir. Tüketici inancı de tarihi taban noktalara gidiyor. Öte yandan garip bir durum yaşıyoruz. Merkez Bankası’nın rezervleri artıyor. Turizmde dönem geçmesine karşın hala devam ediyor. Swapları çıkar lakin altını dahil et, Merkez Bankamızın rezervleri artıda. Cari fazla da veriyoruz. Son bir ayda borsaya 1.2 milyar dolar yabancı girişi olduğunu da gördük. niye kurlar bu kadar oynak? İş dünyası da soruyor bu soruyu…
Ağaoğlu: Yalnızca sen değil, hiç kimse anlamıyor. Bunu ben bir lafl a açıklamak istiyorum, epeyce klasik bir piyasa ve kriz lafıdır fakat kovboy sinemalarından gelir bu laf; evvel ateş et daha sonra sorarsın. Bizim Türkçe’de de bir laf var; arbedede yumruk sayılmaz… Güvensizliğin, belirsizliğin olduğu bir ortamda kimse oturup o uygun haberleri fiyatlamaz, görmezler onları. Krizin getirdiği tasayla evvel konumlarını kapatırlar daha sonra bakarlar ona. Aslında bugün değil. Ağbal’ın nazaranvden alınmasındaki 7,67’ye kadar olan bir boşluk var, o boşluk büsbütün kaygıdan oluştu ve o kaygı hala devam ediyor. Bunu yatıştıracak bir sistem bulunmadığı takdirde bu kaygıyla hayli uzun mühlet yaşayabileceğimizi zannetmiyorum. Ayrıyeten hiç bir finansal enstrüman sonsuz üst ve sonsuz aşağı gitmez. O yüzden bunun da bir döneceği yer olacaktır ancak nereye ve hangi şartla döneceğiyle ilgili bigimiz yok. Ben buraya bir soru bırakacağım karşılığını vermeyeceğim, herkes düşünsün istiyorum. Faiz düşüşü kime fayda? Herkes bunu bir düşünsün. Uzun vadeli hepimizin işine fayda. Onu sormuyorum. Kısa vadede kimin işine fayda. Sorup bırakayım.
Güldağ: Ben yanıt vermeyeyim değil mi? Bankalar demeyeyim, öbür bir şey demeyeyim.
‘Yükseliş sürecek’ saikiyle döviz almayın
Güldağ: Dolar ve Euro almak durumunda olan iş insanları var. Senin önünde bu biçimde bir sorun olsaydı bugünkü düzeylerden döviz alır mıydın?
Ağaoğlu: Spekülatif saikle, yarın daha yüksek olacak diye yapacağınız atak kusurlu olur. Fakat ödememi yapmam lazım, dün bunu hedge etmemiştim, bugün maalesef bunun bedelini ödemem lazım yoksa dükkan dönmüyor söylemiş olduğinizde dolar alacaksınız yapacak bir şey yok. aslına bakarsanız kuru üst çıkaran bu durum. Satıcının olmadığı yerde mecburi alıcılar yüzünden kur üst çıkıyor. Yarın daha yüksek olur alayım spekülatif bir saik olur. Ben olsam burada bir beklerim. 11,50’den beridir bekleme yönündeyim örneğin. Orada ben de yanılgı yapmış durumdayım lakin bu biçimde bir ortamda sahiden kim vurduya gidebilirsiniz. 8,5, 9,5, 10, 11,45’e kadar olan bölgede aslına bakarsan görüşlerimi paylaşmıştım, gelecek yıl birinci çeyrekte bekliyorum demiştim lakin bu hareketler de aslına bakarsan biraz beklenmedik vakitte olur. Şu anda haritası çizilmemiş sulardayız. Bu haritanın çizilmesi artık ustalara kalmış durumda. Onlar maalesef meydanda yoklar, meydana çıktıklarında bakacağız. bu biçimdea kadar okyanusta dümeni kırılmış yelkeni patlamış bir tekne olarak dolaşıp duracağız.
Enflasyon beklentileri daha da bozulabilir
Güldağ: Daha yüksek bir enfl asyonla karşı karşıya olacağımızı biliyoruz. Kurdaki artış yüzde 83’e çıktı. Bunun da yüzde 40’ı geçişkenlik olmaya başladı deniyor. Önümüzdeki süreçte yüzde 30-35 enfl asyonu görmemiz içten bile değil. Tahminen daha da üzerine çıkacağız.
Ağaoğlu: Senin de belirttiğin üzere Ağbal’ın vazifeden alınmadan evvelki günün kapanışıyla 13,49’luk tepe içindeki fark yüzde 83,20. Sonuçta önemli bir kur artışı, bunun kesinlikle geçişkenlikleri olacak. bahsetmiş olduğun enfl asyon oranlarını görür müyüz bilmem lakin ÜFE tarafı aslına bakarsan çok yüksek gidiyordu, daha da yükselecek artık. ÜFE-TÜFE makası açılacak, bu makasın nasıl kapanır sorusunu soralım. Aslında teknik olarak iki biçimde kapanıyor. Üretici fiyatları tüketiciye yansıtılabiliyorsa. Bunun için gereğince gelir artışı gerekiyor. Üreticilerin bir kısmı bu meblağları yansıtamadığı için batıyor yahut çekiliyorlar, birtakım domine edenler yansıtabiliyor ve ayakta kalıyorlar. Üçüncü formu de karaborsa. bu biçimde bir ihtimal de var. Bu fiyat hareketinin yarattığı en kıymetli sorun fiyatlama davranışlarındaki bozulma.
Petrol, yılı 3 haneyi görmeden tamamlar
Güldağ: Parite ve petroldeki harekeler için ne düşünüyorsun?
Ağaoğlu: Dolar endeksi hala daha olumlu tarafta 96,5’e kadar geriler demiştim, 96,70’lerde. Doların fazlaca pahalı olduğu bir dünyadayız. Ancak bizim TL’nin parite ile olan alakası doların değerliliğinden değil TL’nin değersizliğinden kaynaklanan bir sorun. Fakat dünyayı ilgilendiren kısımda pahalı doların başka her türlü para ünitesine ve emtia fiyatına yaptığı bir baskı var. Petrolde yeterli haber; ABD idaresi rezervleri açmaya karar verdi. Bu gelişme bir ölçü geri çekmişti, artık onun düzeltmesi yaşanıyor. Fakat OPEC+ buna nasıl karşılık verecek onu bir nazaranceğiz. Daha fazla üst gitmeyeceğiz diye düşünüyorum bu yıl ortasında. Artık bu yıl üç haneyi geçmeyiz diye düşünüyorum.
Okumaya devam et...
Ağaoğlu: Çabucak herkes soruyor ‘Ne olacak?’ diye. 35 yılı aşkın piyasa deneyimine sahip biri olarak bu yıl birinci sefer birkaç sefer iddia değiştirmek zorunda kaldım. Kimse bu yıl nasıl bütçe yapacağını bilmiyor.
Güldağ: Kurşun kalemle ve en çok aylık olarak herbiçimde. Doların bir günde TL karşısında yüzde 17 kıymet kazandığı, sonraki gün yüzde 7 düştüğü bir piyasada bir ay bile uzun vadeye döndü.
Ağaoğlu: 1994’te bir gecede 3 katına çıkan döviz kuru gördük. 2001’de misal biçimde kur atağı yaşadık. Lakin yakın tarihimizdeki iki büyük kur şoku ile bugün yaşadığımız içinde iki fark var. Birincisi, gerek 94’te gerekse 2001’de birikmiş devalüasyon vardı. TL olması gereken bedelin fazlaca gerisinde kalmıştı. O fark kapatıldı. daha sonra 2003-2013 içinde yaşandı bu durum. 1,60 ile 1,85 içinde gidip gelen bir dolar/TL kuru ile Türkiye’nin enfl asyonunun hiç bir biçimde kura dahil etmediği bir periyot yaşadık. Kurun 5,40’dan 7,20’ye; akabinde 9,50’ye çıktığı devirde ise o farkların bir kısmını kapattık. Hatırlarsan o niçinle geçen hafta 11,45 üzere bir düzey var önümüzde demiştim.
Güldağ: Orası da süratle geçildi. niye?
Ağaoğlu: Zira birinci iki krizde Türkiye’nin yurtharicinde dostları vardı, bu sefer yok. Artık iki şey bekleniyor. Birincisi Birleşik Arap Emerilikleri Türkiye’ye para getirecek.
Güldağ: 10 milyar dolar ayırdık Türkiye’ye yatırım için dediler, bakalım. Kurlardaki geri gelişin sebebi de oldu…
Ağaoğlu: İkincisi Osman Kavala davası görülüyor, salıverme olur mu beklentisi. Ancak ben bunların hepsini bir tarafa koyuyorum. Biz akutla kronik sorunları karıştırıyoruz. Sanıyoruz ki şu an akut bir sorun var; çok ateşimiz yükseldi, bize bir yerden bir para gelirse bu ateş düşecek ve hayat olağana dönecek. Hayır dönmüyor. Zira bizim akut diye gördüğümüz şu andaki sorunlar kronik sorunlarımızın nüksetmesinden diğer bir şey değil. Onların bir tezahürü. kimi vakit 10 yılda bir tezahür ediyor, kimi vakit 10 yılda 2 defa tezahür ediyor. Kronik sorunlarımızı çözmek için hiç bir adım atmadık. Parayı betona gömmek yerine güçte kendi kendine yeten bir ülkeyi yaratmaya yönelseydik katma paha yaratacak bölümleri öne çıkarsaydık durumumuz farklı olurdu. 9,50 TL-10 TL’ye kadarki harekette global tesirler de var natürel ki. Amiyane tabirle dün yediğin hurmalar bugün gelir tırmalar durumu yaşıyoruz. Tahlille ilgili hayli fazla elimizde araç yok. Her iki krizde de faiz artırarak, model değiştirerek, bono çıkararak çözmeye çalıştık.
Güldağ: Şöyle ya da bu biçimde akut sorunu aşıyoruz da, kronik sorunu çözemedik. Artık çarçabuk cari açığı cari fazlaya dönüştüreceğiz diyerek kronik sorunu öne sürdük. Ekonomik kurtuluş savaşı ilan ettik. Kimi kavramları hayli çabuk tüketme eğilimi ortasındayız. Fakat, bu sefer de piyasada tedirginlik oluştu. Tedarikte düşünce büyüdü. Fiyat belirleyemiyor üretici. Verdiği fiyatın da ardında durmuyor. Kontratına sadık kalmıyor. Ankara Ticaret Odası Lideri Gürsel Baran geçen gazetemize ziyarete geldi. Davet yaptı: “Herkes mukavelesine uymalı, piyasanın işleyişi bozuluyor” diye. Güzel yönetemiyoruz süreci…
Ağaoğlu: Buna idare diyemem, savruluyoruz. Dümeni kırılmış yelkeni parçalanmış bir tekneyle okyanusun üzerinde nereye gittiğinizi bilmiyorsunuz. Bir de bu gemi sıradan bir kalabalığı ortasında barındırıyor. Piyasadaki oynaklık önemli oranda artıyor.
Güldağ: Çıpayı da düşürdük denize. Artık bir süre faizi kullanamayız. O devreden çıktı. Dövizi de tutmuyoruz. Enfl asyon da doludizgin… Hani iktisat kitaplarında yazan ‘birinden birini tutacaksın, ötekini de hedefl eyeceksin’ diye anlatılan modelinin epey dışına çıktık. Bu da içeride ve dışarıda Türkiye’yi belirsizliklerin hakim olduğu, her an herşeyin olabileceği bir pazar pozisyonuna sokuyor. Belirsizliklerimizi artırıyor.
Ağaoğlu: Artık bakın, ithalatta kullanılan en klasik sistemlerden biri akreditiftir. Türkiye’deki bir ithalatçı bir bankaya sarfiyat ve der ki, ‘şuradaki satıcıdan şu malı alacağım ancak bana güvenmiyor. Lakin onun güvendiği bankalar var. Siz benim adıma onun güvendiği bankalardan biriyle görüşüp benim bu parayı size ödeyeceğimi, sizin de onlara ödeyeceğinizi söyler misiniz, ki o da müşteriye söylesin, işimizi nazaranlim’ Ancak eğri oturalım hakikat konuşalım şu anda Türk bankaların yurtharicindeki limitleri zahmetli hale gelmiş durumda. İki fiyatlama yükselmiş durumda. Biz yavaş yavaş ‘para peşin kırmızı meşin’ yoluna gideriz.
Güldağ: Plastik Sanayicileri Federasyonu Lideri Ömer Karadeniz bir örnek veriyordu. Diyelim ki 5 liradan aldınız hammadesini, işlediniz, yüzde 10 karla 5.5 liraya haydi yüzde 20 diyelim 6 liraya sattınız üç ay vadeyle. Lakin kah dışarıdaki hareketten kah sizin burada TL’nin hür düşüşle paha kaybından hammadde fiyatı bir anda çıktı 7 liraya. Daha çekler size dönmeden ‘altın’ pahasındaki hammaddeniz oldu size teneke. Bu riski de kimse almak istemez. Onun için peşin çalışma bir süre daha devam edebilir. Doğrusu bir panik yok piyasada. Lakin beklentiler bozulunca davranışlar da bozuluyor. Onun için gerçek kesimin talebi inanç ve istikrar.
Ağaoğlu: Türkiye meselelerini şöyleki ya da bu biçimde anlık çözer. Ancak o sorun bir süre daha sonra kronik hale gelebilir. Zira bu sefer yabancı bankalar sabırsız davranıp Türkiye’deki bankalarla olan limitlerinde biraz tasarrufl u gitmeye karar vermiş durumdalar diyeyim. Bu da bizim ithalat konusunda da meşakkat yaşayabileceğimiz bir etaba geldiğimizi söylüyor.
Güldağ: kuvvetli, itimat verici somut adımlar atılmadığı sürece bu sisli durum devam eder. O adımların gelmesi lazım ve gelebilir. Lakin şu sırada faiz silahını kullanmamız imkan dahilinde görünmediğine bakılırsa, öbür tip müdahaleler beklenebilir mi? Bankaların esasen yüzde 25 olan mecburî karşılıklarını yüzde 50’ye çıkarmak mı olur, yoksa yine etkin rasyosu üzere yollar mi gündeme gelir? Nasıl bir yol izlenir?
Ağaoğlu: Bu ve gibisi tüm müdahalelerin hangisi işe yaradı diye bir envarter çalışması yapılmadı. Yapılmadığı için neyin çalıştığını bilmiyoruz lakin neyin çalışmadığını biliyoruz. örneğin bir KGF bombardımanının çalışmadığını biliyoruz. Amaçlı bir KGF düşünülebilir, bu tekniklerden biri. Lakin bir nevi polisiye tedbirlerle giriştiğiniz vakit bataklığı kurutmak yerine sivrisineklere mitralyöz atışı yaptığınız anda hiç bir tahlil üretmezsiniz. Getireceğiniz tedbirler beklenen yararın 10 katı ziyan getirecektir. Zira Türkiye ona sığınacak bir ülke değil. Kurla ilgili karışılabileceğimiz risklerden birini söyleyeyim. Nasıl ABD, Çin’i bir periyot kur manipülatörü olarak suçladı, Türkiye’nin bile bu biçimde kur manipülasyonuyla suçlanma ihtimali de var.
Güldağ: bu biçimde bir durum işleri uygunca ortasından çıkılmaz bir hale getirir. Tüketici inancı de tarihi taban noktalara gidiyor. Öte yandan garip bir durum yaşıyoruz. Merkez Bankası’nın rezervleri artıyor. Turizmde dönem geçmesine karşın hala devam ediyor. Swapları çıkar lakin altını dahil et, Merkez Bankamızın rezervleri artıda. Cari fazla da veriyoruz. Son bir ayda borsaya 1.2 milyar dolar yabancı girişi olduğunu da gördük. niye kurlar bu kadar oynak? İş dünyası da soruyor bu soruyu…
Ağaoğlu: Yalnızca sen değil, hiç kimse anlamıyor. Bunu ben bir lafl a açıklamak istiyorum, epeyce klasik bir piyasa ve kriz lafıdır fakat kovboy sinemalarından gelir bu laf; evvel ateş et daha sonra sorarsın. Bizim Türkçe’de de bir laf var; arbedede yumruk sayılmaz… Güvensizliğin, belirsizliğin olduğu bir ortamda kimse oturup o uygun haberleri fiyatlamaz, görmezler onları. Krizin getirdiği tasayla evvel konumlarını kapatırlar daha sonra bakarlar ona. Aslında bugün değil. Ağbal’ın nazaranvden alınmasındaki 7,67’ye kadar olan bir boşluk var, o boşluk büsbütün kaygıdan oluştu ve o kaygı hala devam ediyor. Bunu yatıştıracak bir sistem bulunmadığı takdirde bu kaygıyla hayli uzun mühlet yaşayabileceğimizi zannetmiyorum. Ayrıyeten hiç bir finansal enstrüman sonsuz üst ve sonsuz aşağı gitmez. O yüzden bunun da bir döneceği yer olacaktır ancak nereye ve hangi şartla döneceğiyle ilgili bigimiz yok. Ben buraya bir soru bırakacağım karşılığını vermeyeceğim, herkes düşünsün istiyorum. Faiz düşüşü kime fayda? Herkes bunu bir düşünsün. Uzun vadeli hepimizin işine fayda. Onu sormuyorum. Kısa vadede kimin işine fayda. Sorup bırakayım.
Güldağ: Ben yanıt vermeyeyim değil mi? Bankalar demeyeyim, öbür bir şey demeyeyim.
‘Yükseliş sürecek’ saikiyle döviz almayın
Güldağ: Dolar ve Euro almak durumunda olan iş insanları var. Senin önünde bu biçimde bir sorun olsaydı bugünkü düzeylerden döviz alır mıydın?
Ağaoğlu: Spekülatif saikle, yarın daha yüksek olacak diye yapacağınız atak kusurlu olur. Fakat ödememi yapmam lazım, dün bunu hedge etmemiştim, bugün maalesef bunun bedelini ödemem lazım yoksa dükkan dönmüyor söylemiş olduğinizde dolar alacaksınız yapacak bir şey yok. aslına bakarsanız kuru üst çıkaran bu durum. Satıcının olmadığı yerde mecburi alıcılar yüzünden kur üst çıkıyor. Yarın daha yüksek olur alayım spekülatif bir saik olur. Ben olsam burada bir beklerim. 11,50’den beridir bekleme yönündeyim örneğin. Orada ben de yanılgı yapmış durumdayım lakin bu biçimde bir ortamda sahiden kim vurduya gidebilirsiniz. 8,5, 9,5, 10, 11,45’e kadar olan bölgede aslına bakarsan görüşlerimi paylaşmıştım, gelecek yıl birinci çeyrekte bekliyorum demiştim lakin bu hareketler de aslına bakarsan biraz beklenmedik vakitte olur. Şu anda haritası çizilmemiş sulardayız. Bu haritanın çizilmesi artık ustalara kalmış durumda. Onlar maalesef meydanda yoklar, meydana çıktıklarında bakacağız. bu biçimdea kadar okyanusta dümeni kırılmış yelkeni patlamış bir tekne olarak dolaşıp duracağız.
Enflasyon beklentileri daha da bozulabilir
Güldağ: Daha yüksek bir enfl asyonla karşı karşıya olacağımızı biliyoruz. Kurdaki artış yüzde 83’e çıktı. Bunun da yüzde 40’ı geçişkenlik olmaya başladı deniyor. Önümüzdeki süreçte yüzde 30-35 enfl asyonu görmemiz içten bile değil. Tahminen daha da üzerine çıkacağız.
Ağaoğlu: Senin de belirttiğin üzere Ağbal’ın vazifeden alınmadan evvelki günün kapanışıyla 13,49’luk tepe içindeki fark yüzde 83,20. Sonuçta önemli bir kur artışı, bunun kesinlikle geçişkenlikleri olacak. bahsetmiş olduğun enfl asyon oranlarını görür müyüz bilmem lakin ÜFE tarafı aslına bakarsan çok yüksek gidiyordu, daha da yükselecek artık. ÜFE-TÜFE makası açılacak, bu makasın nasıl kapanır sorusunu soralım. Aslında teknik olarak iki biçimde kapanıyor. Üretici fiyatları tüketiciye yansıtılabiliyorsa. Bunun için gereğince gelir artışı gerekiyor. Üreticilerin bir kısmı bu meblağları yansıtamadığı için batıyor yahut çekiliyorlar, birtakım domine edenler yansıtabiliyor ve ayakta kalıyorlar. Üçüncü formu de karaborsa. bu biçimde bir ihtimal de var. Bu fiyat hareketinin yarattığı en kıymetli sorun fiyatlama davranışlarındaki bozulma.
Petrol, yılı 3 haneyi görmeden tamamlar
Güldağ: Parite ve petroldeki harekeler için ne düşünüyorsun?
Ağaoğlu: Dolar endeksi hala daha olumlu tarafta 96,5’e kadar geriler demiştim, 96,70’lerde. Doların fazlaca pahalı olduğu bir dünyadayız. Ancak bizim TL’nin parite ile olan alakası doların değerliliğinden değil TL’nin değersizliğinden kaynaklanan bir sorun. Fakat dünyayı ilgilendiren kısımda pahalı doların başka her türlü para ünitesine ve emtia fiyatına yaptığı bir baskı var. Petrolde yeterli haber; ABD idaresi rezervleri açmaya karar verdi. Bu gelişme bir ölçü geri çekmişti, artık onun düzeltmesi yaşanıyor. Fakat OPEC+ buna nasıl karşılık verecek onu bir nazaranceğiz. Daha fazla üst gitmeyeceğiz diye düşünüyorum bu yıl ortasında. Artık bu yıl üç haneyi geçmeyiz diye düşünüyorum.
Okumaya devam et...