A.S Byatt’ın ” Bülbülün Gözündeki Cin” hikayelerini okuduğumda bir Hollywood üretiminde senaryo olarak karşıma çıkacağından habersizdim. Mitlerin dünyasından bugünün bilim dünyasına geçiş yapan beş farklı kıssadan daha sonra, kitabın ikinci kısmında bir anlatıbilim uzmanı, bu kıssaları günümüze uyarlayarak mitlerin altındaki sırları; gerçek ile hayal gücü içindeki etkileşimi ortaya çıkarıyordu. Üstelik İstanbul’da bir konferansa davet edilen Alithea ismindeki profesörün, ( Kitaptaki ismi Gillian Perholt) Kapalı Çarşı’da gezerken dikkatini çekerek satın aldığı bir çeşm-i bülbül ile kıssası de dikkat cazipti.
Aslında kitapta etkileyici olan Doğu ile Batı anlatısının buluşturulduğu noktaydı; yani Anadolu külçeşidinin merkezi İstanbul. Anlatılarda ekseriyetle bayanın masumiyeti ve sadakati sınanırken; ”Bizler burada hikayeler toplarız, masallar anlatırız, elimizden gelirse bir şeyler onarır, elimizden gelmezse araştırırız, burada sessiz sedasız yaşar, dünyayı değiştirmeye kalkışmayız. Burada bizim kendi hikayemiz yok, özgürüz biz. Yaşlı bayanlar özgürdürler, zira prenslerle, ülkelerle uğraşmak zorunda değillerdir, tek başlarına dans eder, yaratıklarla ilgilenirler.” iletisiyle da yazgıyı anlatıyordu Byatt…
Dünya prömiyerini son Cannes Sinema Şenliği’nde yapan sinemanın direktörünün George Miller olduğunu görmek, sineması izlemek için koşturmama sebep olan bir ögeydi. emsalsiz seyrettiğim en başarılı fantastik- aksiyon sineması olan Mad Max Fury Road (2015) üzerinden 7 yıl geçmişken ve biz kendisinden bir spin-off beklerken, ortaya sıkıştırmayı tercih ettiği ” Üç Bin Yıllık Bekleyiş” sürpriz oldu. İstanbul, Türk ve Osmanlı kültürü ile dolu bir sinema çekmesi; kıssanın özgününe tam olarak sadık kalmasa da bunları anlatmaktan keyif aldığını ve istekli bir Türkiye tanıtımı yaptığını gösterdi bizlere.
YALNIZLIĞIN ORTAK PAYDASINDA BİR MUHARRİR VE CİN BULUŞMASI
Alitheia isimli bir anlatıbilim uzmanının İstanbul Havalimanı’nda Türk arkadaşları tarafınca karşılanması ile başlayan sinema, Aletheia’nın konferans sırasındaki halüsinasyonu ile gerçeküstü mecralara kaymaya başlıyor. Bu ortada Agatha Christie’nin ” Doğu Ekspresinde Cinayet” romanını yazdığı Pera Palas Oteli’nin bir odasında konaklamak da güya daha sonradan oluşacak gizemin bir kesimi güya. Gezmek için çıktıkları Kapalıçarşı’da aldığı cam şişe, tozlu rafların içinde kaybolmuştur. Şişenin gizemi olduğunu güya hisseder ve satın alır.(Burada taban not olarak, çeşm-i bülbül denilen bu filigranlı camların Osmanlı beğenisini ve sanat anlayışını yansıttığı; Çeşm-i bülbülün Osmanlı İmparatorluğu periyodunda ve günümüzdeki kıymetine bakıldığında onun biçimlendirilmesinde kullanılan özel camcılık teknolojisi kadar, özel yaratıcılık, ustalık gerektiren uzun ve karmaşık öyküsü de özetlemek gerekirse tarih olarak anlatılıyor filmde)
Otele gelip şişeyi yıkadığında kimyasal olduğunu daha sonradan anladığımız toz bulutlarının ortasından siyah bir cin çıkıyor.
İşte hem doğunun tıpkı vakitte batının; bir yandan da binlerce yıllık anlatıların dökümü de taşınıyor bir otel odasına. Bir masalın en gereklisi ve 3 dilek hakkı da cebinde duran Cin, şişenin ortasında nasıl mahpus kaldığını anlattığı geçmişe dönük 3000 yıllık kıssasında, Aletheia’nın da yalnızlığını ve aşksız kalışını yakalıyor bir biçimde. Bu odada ikilinin içinde geçen dün ve bugünün; bilim ve mitlerin çarpışma diyalogları fazlaca başarılı.
Bu geçmişe dönük kıssada Saba Melikesi Belkıs ile olan aşkı ve onu Süleyman’a kaptırması; Hürrem, Yasal ve Şehzade Mustafa üçgeninde yarım kalan cariye Gülten öyküsü; Kösem Sultan ve IV Murat’ın cinnetinde yine şişede hapsoluşu; eril erke başkaldıran Zefir’e olan tutkusu kararı tutulan dileklerin kurduğu tuzaklarda kaybolan Cin, aslında Alitheia ile benzerlik taşımaktadır. Bu ortada Alithea’nın kitaptaki ismi Gillian Perhold idi ve bir daha kitapta bu hanımın terkedilmiş ve aldatılmış olduğunu görüyorduk. Burada kurulmak istenen ortak hissede, ikisinin de yakasını bırakmayan yalnızlık ve terk edilmişlikti; lakin sinemadaki harika görseller eşliğinde anlatılan episode’ların anlatısında bu hissede vakit zaman özden uzaklaşıyor ve neyi niye anlattıkları unutuluyor.
Kendisinden 3 dilek isteyen Cin’ e karşı dilek dilememekte ısrarcı olan anlatıbilimci, direnişini kırıp o bayanları sevdiği üzere sevmesini istiyor kendisini. Daima diğerlerinin kıssalarını yazan ve anlatan iki kahramanın, bu kere kendi kıssalarının öznesi olmaya karar vermeleri enteresan.
”Masallar yazgının ortadan kalkmasıyla günlük hayatın uyuşukluğuna yanlışsız çekilmesiyle son bulurlar” diyordu müellif. Finale hakikat, yani aslında Londra’da çekilen sahneler sinemaya bu tadı vermiş fakat yeniden ümitsizlik var kıssada; üstelik sinemanın büyük bir kısmına hakim olan o mistik hava yok oluyor. Miller’ın vazgeçilmez manzara direktörü John Seale’nin Osmanlı tablosu üzere işlediği sıcak renklerin tutkuyu ve erotizmi kışkırttığını inkar edemiyoruz.
Filmin oyunculuk kısmında; Hollywood’ un iki kıymetli ve ödüllü oyuncusu İdris Elba ve Tilda Swinton kısmını bir kenara koyup sürpriz Türk oyunculara odaklanırsak ortaya çıkan iş epey başarılı.
Karikatürist Erdil Yaşaroğlu’nun sinemanın başında Aletheia’nın Türk Profesör arkadaşı Günhan’ a; Zerrin Tekindor’un Kösem Sultan’a; Ece Yüksel’in Zefir’e; Burcu Gölgedar’ın cariye Gülten’ e hayat verdiği ve hayli başarılı olduğu sinemada Türkçe diyalogların serpiştirilmesi çok güzel bir sürpriz olmuş; lakin en güzel tarafı İdris Elba’nın Türkçe konuştuğu sahnelerde çok başarılı ve sempatik görünmesi.
Kitaptaki tadı bulamasam dahi, bir daha bu haftanın en düzgün seyirliği olarak önerdiğim ” Bülbülün Gözündeki Cin” öyküsünün bir çevirisi olan ” Üç Bin Yıllık Bekleyiş”, sinemaseverlerin ilgisini çekebilecek bir üretim.
Hepinize düzgün seyirler…
Özlem Kalkan
Odatv.com
Aslında kitapta etkileyici olan Doğu ile Batı anlatısının buluşturulduğu noktaydı; yani Anadolu külçeşidinin merkezi İstanbul. Anlatılarda ekseriyetle bayanın masumiyeti ve sadakati sınanırken; ”Bizler burada hikayeler toplarız, masallar anlatırız, elimizden gelirse bir şeyler onarır, elimizden gelmezse araştırırız, burada sessiz sedasız yaşar, dünyayı değiştirmeye kalkışmayız. Burada bizim kendi hikayemiz yok, özgürüz biz. Yaşlı bayanlar özgürdürler, zira prenslerle, ülkelerle uğraşmak zorunda değillerdir, tek başlarına dans eder, yaratıklarla ilgilenirler.” iletisiyle da yazgıyı anlatıyordu Byatt…
Dünya prömiyerini son Cannes Sinema Şenliği’nde yapan sinemanın direktörünün George Miller olduğunu görmek, sineması izlemek için koşturmama sebep olan bir ögeydi. emsalsiz seyrettiğim en başarılı fantastik- aksiyon sineması olan Mad Max Fury Road (2015) üzerinden 7 yıl geçmişken ve biz kendisinden bir spin-off beklerken, ortaya sıkıştırmayı tercih ettiği ” Üç Bin Yıllık Bekleyiş” sürpriz oldu. İstanbul, Türk ve Osmanlı kültürü ile dolu bir sinema çekmesi; kıssanın özgününe tam olarak sadık kalmasa da bunları anlatmaktan keyif aldığını ve istekli bir Türkiye tanıtımı yaptığını gösterdi bizlere.
YALNIZLIĞIN ORTAK PAYDASINDA BİR MUHARRİR VE CİN BULUŞMASI
Alitheia isimli bir anlatıbilim uzmanının İstanbul Havalimanı’nda Türk arkadaşları tarafınca karşılanması ile başlayan sinema, Aletheia’nın konferans sırasındaki halüsinasyonu ile gerçeküstü mecralara kaymaya başlıyor. Bu ortada Agatha Christie’nin ” Doğu Ekspresinde Cinayet” romanını yazdığı Pera Palas Oteli’nin bir odasında konaklamak da güya daha sonradan oluşacak gizemin bir kesimi güya. Gezmek için çıktıkları Kapalıçarşı’da aldığı cam şişe, tozlu rafların içinde kaybolmuştur. Şişenin gizemi olduğunu güya hisseder ve satın alır.(Burada taban not olarak, çeşm-i bülbül denilen bu filigranlı camların Osmanlı beğenisini ve sanat anlayışını yansıttığı; Çeşm-i bülbülün Osmanlı İmparatorluğu periyodunda ve günümüzdeki kıymetine bakıldığında onun biçimlendirilmesinde kullanılan özel camcılık teknolojisi kadar, özel yaratıcılık, ustalık gerektiren uzun ve karmaşık öyküsü de özetlemek gerekirse tarih olarak anlatılıyor filmde)
Otele gelip şişeyi yıkadığında kimyasal olduğunu daha sonradan anladığımız toz bulutlarının ortasından siyah bir cin çıkıyor.
İşte hem doğunun tıpkı vakitte batının; bir yandan da binlerce yıllık anlatıların dökümü de taşınıyor bir otel odasına. Bir masalın en gereklisi ve 3 dilek hakkı da cebinde duran Cin, şişenin ortasında nasıl mahpus kaldığını anlattığı geçmişe dönük 3000 yıllık kıssasında, Aletheia’nın da yalnızlığını ve aşksız kalışını yakalıyor bir biçimde. Bu odada ikilinin içinde geçen dün ve bugünün; bilim ve mitlerin çarpışma diyalogları fazlaca başarılı.
Bu geçmişe dönük kıssada Saba Melikesi Belkıs ile olan aşkı ve onu Süleyman’a kaptırması; Hürrem, Yasal ve Şehzade Mustafa üçgeninde yarım kalan cariye Gülten öyküsü; Kösem Sultan ve IV Murat’ın cinnetinde yine şişede hapsoluşu; eril erke başkaldıran Zefir’e olan tutkusu kararı tutulan dileklerin kurduğu tuzaklarda kaybolan Cin, aslında Alitheia ile benzerlik taşımaktadır. Bu ortada Alithea’nın kitaptaki ismi Gillian Perhold idi ve bir daha kitapta bu hanımın terkedilmiş ve aldatılmış olduğunu görüyorduk. Burada kurulmak istenen ortak hissede, ikisinin de yakasını bırakmayan yalnızlık ve terk edilmişlikti; lakin sinemadaki harika görseller eşliğinde anlatılan episode’ların anlatısında bu hissede vakit zaman özden uzaklaşıyor ve neyi niye anlattıkları unutuluyor.
Kendisinden 3 dilek isteyen Cin’ e karşı dilek dilememekte ısrarcı olan anlatıbilimci, direnişini kırıp o bayanları sevdiği üzere sevmesini istiyor kendisini. Daima diğerlerinin kıssalarını yazan ve anlatan iki kahramanın, bu kere kendi kıssalarının öznesi olmaya karar vermeleri enteresan.
”Masallar yazgının ortadan kalkmasıyla günlük hayatın uyuşukluğuna yanlışsız çekilmesiyle son bulurlar” diyordu müellif. Finale hakikat, yani aslında Londra’da çekilen sahneler sinemaya bu tadı vermiş fakat yeniden ümitsizlik var kıssada; üstelik sinemanın büyük bir kısmına hakim olan o mistik hava yok oluyor. Miller’ın vazgeçilmez manzara direktörü John Seale’nin Osmanlı tablosu üzere işlediği sıcak renklerin tutkuyu ve erotizmi kışkırttığını inkar edemiyoruz.
Filmin oyunculuk kısmında; Hollywood’ un iki kıymetli ve ödüllü oyuncusu İdris Elba ve Tilda Swinton kısmını bir kenara koyup sürpriz Türk oyunculara odaklanırsak ortaya çıkan iş epey başarılı.
Karikatürist Erdil Yaşaroğlu’nun sinemanın başında Aletheia’nın Türk Profesör arkadaşı Günhan’ a; Zerrin Tekindor’un Kösem Sultan’a; Ece Yüksel’in Zefir’e; Burcu Gölgedar’ın cariye Gülten’ e hayat verdiği ve hayli başarılı olduğu sinemada Türkçe diyalogların serpiştirilmesi çok güzel bir sürpriz olmuş; lakin en güzel tarafı İdris Elba’nın Türkçe konuştuğu sahnelerde çok başarılı ve sempatik görünmesi.
Kitaptaki tadı bulamasam dahi, bir daha bu haftanın en düzgün seyirliği olarak önerdiğim ” Bülbülün Gözündeki Cin” öyküsünün bir çevirisi olan ” Üç Bin Yıllık Bekleyiş”, sinemaseverlerin ilgisini çekebilecek bir üretim.
Hepinize düzgün seyirler…
Özlem Kalkan
Odatv.com